شمس العلوم و دواء كلام العرب من الكلوم

شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم
پدیدآوران	اریانی، مطهر بن علی (محقق) عبدالله، یوسف محمد (محقق) حمیری، نشوان بن سعید (نويسنده) عمری، حسین (محقق)
ناشر	دار الفکر
مکان نشر	دمشق - سوریه
سال نشر	1420 ق یا 1999 م
چاپ	1
شابک	‎1-57547-638-x
موضوع	زبان عربی - شواهد شعری زبان عربی - صرف و نحو زبان عربی - واژه‌نامه‎ها
زبان	عربی
تعداد جلد	12
کد کنگره	‏PJ‎‏ ‎‏6620‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏8‎‏ش‎‏8
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شمس العلوم و دواء كلام العرب من الكلوم اثر نشوان بن سعيد حميرى، شاعر و لغوى قرن ششم و از اعاظم علماى شيعه زيديه در يمن است كه در موضوع لغت به زبان عربى در 12مجلد تألیف شده است.

نويسنده انگيزه خود از نوشتن كتاب را حفظ كلام عرب از تحريفى كه بر اثر گذشت زمان حاصل مى‌شود و همچنين ارشاد متعلمان و محصلين ذكر كرده است.

ساختار

مؤلف، بعد از دو مقدمه وارد متن مى‌شود. مؤلف واژگان را بر حسب حروف الفباء به ترتيب فاء الفعل مرتب كرده و به تعداد حروف الفبا، عنوان، و ذيل هر عنوانى، ابوابى را طبق عين الفعل ذكر كرده است و هر باب را بر دو بخش اسماء و افعال و هر كدام را به مجرد و زائده (مزيد) و هر واژه را ذيل باب خاص خود مى‌آورد و نيز پس از ذكر واژه، بر آن شرح علمى و احكام شرعى و همچنين با مشرب زيدى خود به شرح عقائد مى‌پردازد.

گزارش محتوا

جلد اول از مقدمه‌اى كه حاوى تمهيديه و زندگى مؤلف مى‌باشد شروع شده است و در ادامه كلام محققين كتاب كه حاوى روش تألیف، نسخ خطى كتاب، روش تحقيق محققين و در پايان ذكر رموز نسخ خطى است به چشم مى‌خورد.

مؤلف در مقدمه خود بر كتاب به انگيزه تألیف و محتواى آن از حيث موضوع پرداخته است.

سپس مقدمه‌اى با عنوان مقدمه كتاب ذكر شده كه به صرف افعال ثلاثى و رباعى و...و مجرد و مزيد آن مى‌پردازد. همچنين در ادامه بيش از 28 مورد از قواعد صرف و نحو را از قبيل: حروف زائده، حروف ابدال، و در آخر مخارج حروف و مبنيات، كلام عرف را ذكر مى‌كند و در آخر مصادر اوزان را ذكر مى‌كند.

پس در ادامه مؤلف به ترتيب حروف الفباء به حرف الف و يا همزه مى‌پردازد كه ذيل هر حرف اسماء را مقدم بر افعال و ثلاثى را مقدم بر رباعى و رباعى را مقدم بر خماسى مى‌آورد.

پس از آن تا مجلد يازدهم واژگان تعدادى از حروف ارائه شده است.

جلد يازدهم حاوى ترجمه واژگان حرف واو و ياء است. سپس مصادر مورد نياز در تألیف كتاب را برمى‌شمرد.

جلد دوازدهم با مقدمه‌اى در مورد فهارس كتاب شروع شده سپس به شمردن فهرست‌هاى كتاب پرداخته است.

وضعيت كتاب

فهارس آيات، احاديث، اعلام، فرق، اماكن، نباتات و درختان، فلك و زمانها، منابع فقهى، ضرب المثلها و اشعار در جلد آخر كتاب آمده است. پس از آن فهرست واژگان و در آخر فهارس اعلام، اماكن و... يمن جداگانه آمده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن كتاب
2. دايرةالمعارف تشيع جلد10 ص58