شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو

    از ویکی‌نور
    شرح المکودي علی الألفیة في علمي الصرف و النحو
    نام کتاب شرح المکودي علی الألفیة في علمي الصرف و النحو
    نام های دیگر کتاب الفیه. شرح
    پدیدآورندگان مکودی، عبد الرحمن بن علی (نويسنده)

    هنداوی، عبدالحمید (محقق)

    زبان عربی
    کد کنگره ‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏الف‎‏7028‎‏
    موضوع ابن مالک، محمد بن عبد الله، 600؟ - 672ق. الفیه - نقد و تفسیر

    زبان عربی - نحو

    ناشر المکتبة العصرية
    مکان نشر بیروت - لبنان
    سال نشر 1425 هـ.ق
    کد اتوماسیون 15377


    معرفى اجمالى

    «شرح المكودي على الألفية»، شرح استاد نحوى، صرفى و لغت‌شناس، عبدالرحمن بن على مكودى (متوفاى 807ق، در شهر فاس در كشور مغرب) بر كتاب الفيه ابن مالك (متوفاى 672ق) است كه در آن يك دوره صرف و نحو عربى با نظم و نثر به زبان عربى بيان شده است. نام كامل اين اثر چنين است: «شرح المكودي على الألفية في علمي الصرف و النحو». اين اثر را استاد دكتر عبدالحميد هنداوى تصحيح كرده و برايش مقدمه نوشته و منتشر كرده است. اين شرح، از نظر حجم، ميانه - نه مختصر و نه مطول - و از نظر موضوع و محتوا، كامل است و شامل همه مباحث صرف و نحو و تمامى هزار بيت ابن مالك مى‌شود.

    ساختار

    در اين كتاب، هزار بيتى كه ابن مالك در توضيح مباحث صرف و نحو عربى سروده، به ترتيب، ذكر و به‌صورت نثر عربى شرح شده است.

    گزارش محتوا

    در باره روش و محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:

    1. اين شرح، كامل است و با توضيح اين بيت شروع شده:

    «قال محمّدٌ هو ابنُ مالك أحمد ربّي اللّه خير مالك»

    ... و بعد از حمد الهى و درود بر محمد و آل محمد(ص)، بحث خودش را با اين بيت آغاز كرده:

    «كلامُنا لفظٌ مفيدٌ كاستقم و اسمٌ و فعلٌ ثم حرفٌ الكلم»

    و بحث با طرح مطالب صرفى و نحوى ديگر ادامه يافته و سرانجام با دو بيت ذيل پايان يافته است:

    «فأحمد اللّه مصلّيا على محمّد خير نبي أرسلا

    ؛

    «و آله الغرّ الكرام البررة و صحبه المنتخبين الخيرة»

    (شرح المكودي على الألفية، ص 6، 7 و 402).

    2. محقق در مقدمه‌اش - كه در تاريخ 27 ربيع‌الثانى 1421ق، نوشته - تأكيد كرده است كه: الفيه ابن مالك مشهور است و شروح متعددى بر آن نوشته شده و در بين اين شروح، شرح مكودى از نظر حجم مطالب، شرحى ميانه است؛ نه ايجاز مخل دارد و نه اطناب ممل. مصحح محترم، منابع شواهد ابن مالك را از كتب لغت و صرف و نحو استخراج كرده و كوشيده تا در صورت لزوم، محل نزاع و استشهاد را روشن سازد. دكتر عبدالحميد هنداوى به اين منظور به‌صورت كلى، بيشتر بر كتاب «المعجم المفصل في شواهد النحو» اعتماد كرده است (همان، ص 3 - 4).

    3. يكى ديگر از امتيازات اين اثر، اين است كه مصحح محترم، ابيات ابن مالك را اعراب‌گذارى كرده است. همچنين ايشان، در متن كتاب، نام و شماره سوره و آيه مورد استشهاد را معين كرده (همان، ص 125، 153، 205 و...) و براى موارد ديگر مانند شواهد شعرى، پاورقى نوشته و اين پانوشت‌ها را به‌صورت پياپى شماره‌گذارى كرده و در مجموع تعداد 209 پاورقى براى تمامى كتاب نگاشته است (همان، ص 14 - 394).

    4. جالب است كه شارح محترم در مواردى، از جدول براى آموزش بهتر مطالب استفاده كرده است (همان، ص 196، 197 و 198).

    منابع مقاله

    شرح المكودي على الألفية في علمي الصرف و النحو، عبدالرحمن بن علي المكودي، تحقيق الدكتور عبدالحميد هنداوي، المكتبة العصرية، بيروت، الطبعة الأولى 1425ق.


    پیوندها

    مطالعه کتاب شرح المکودي علی الألفیة في علمي الصرف و النحو در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور