شقائق النعمان علی سموط الجمان في أسماء شعراء عمان

شقائق النعمان علی سموط الجمان فی أسماء شعراء عمان، تألیف محمد بن راشد بن عزیز خصیبی (متولد 1336ق)، از جمله منابعی است که شرح حال شعرای کشور عمان را گرد آورده است.

شقائق النعمان علي سموط الجمان في أسماء شعراء عمان
پدیدآوران	خصيبي، محمد بن راشد (نويسنده)
سال نشر	2006م , 1427ق
چاپ	4
موضوع	1.شاعران عمان
تعداد جلد	3
کد کنگره	‏PJ‎‏ ‎‏6855‎‏ ‎‏/‎‏خ‎‏6‎‏ش‎‏7
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

کتاب، مشتمل بر مقدمه و متن اثر در هفت طبقه است که در سه جزء ارائه شده است. در هر طبقه شرح حال تعدادی از شعرای عمان به همراه ابیاتی از آنها ذکر شده است.

در ابتدای اثر، اسامی سیزده منبع کتاب بدون ذکر مشخصات آنها آمده که از آن جمله است: شذرات الذهب، یاقوت حموی؛ فتح المبین و کشف الغمة عن أخبار الأمة.

گزارش محتوا

کتاب با ذکر شرح حال نویسنده آغاز شده است. وی سپس در مقدمه این نکته را تذکر داده است که اگرچه بنای بر گردآوری تمامی شعرای عمان و سرشماری و ضبط آنها بوده، اما به جهت فراوانی تعداد آنها امکان این کار فراهم نشد و برخی بر ما پوشیده ماند. سرشماری تمام آنها قطعاً ممکن نیست و در این منظومه شعرای مشهور در کتب تاریخ و سیره ذکر شده است. همچنین شعرای معاصر و چه بسا اشخاصی که اشعار خوبی ندارند، اما شخصیت‌های بارزی دارند ذکر شده است

در اولین طبقه از کتاب، اسامی شعرای مشهور و کسانی که دیوان‌های چاپ شده یا خطی یا مجموعه شعری و یا مقطعات دارند ذکر شده است. شعرای این طبقه به ترتیب قرن، از قرن اول تا چهاردهم ذکر شده‌اند. تعدادی از شعرای این طبقه در خدمت ملوک نباهنه عمان بوده‌اند که از آن جمله‌اند: احمد بن سعید ستالی و موسی بن حسین کیذاوی. ملوک نباهنه عمان بیش از چهار قرن بر این کشور حکومت کردند

شیوه نویسنده در غالب موارد بدین ترتیب است که یک یا چند بیت را ذکر کرده و پس از توضیح واژه‌های آن به معرفی شاعر پرداخته است.

در جزء دوم نیز تعدادی از شعرا و اشعار آنها در ضمن سه طبقه مطرح شده‌اند. در طبقه چهارم از این جزء، اسامی و شرح حال سه تن به عنوان عالم ترین شعرا ذکر شده است. در معرفی هر شخصیت، ابیات زیادی از قصاید آنها ذکر شده است؛ از آن جمله می‌توان به ابیات ابتدایی قصیده رائیه احمد بن سلیمان بن نضر سموئلی درباره نماز عیدین، غسل و تکفین و نماز بر میت و نماز جمعه اشاره نمود

در جزء سوم کتاب ابتدا در طبقه پنجم، شرح حال و اشعار شعرای جهابذه عمان ذکر شده است. نویسنده، جهابذه را چنین معنا می‌کند: دانشمندانی که ارجوزه‌هایی در ادیان، احکام، سیره‌ها و آداب دارند؛ کما اینکه اشعاری در پاسخ به مسائل و در فنون مختلف مانند حکمت‌ها و موعظه‌ها و نصایح سروده‌اند. در طبقه ششم، علما و قضات قرن چهاردهم و در طبقه آخر نیز قضات شاعر قرن پانزدهم ذکر شده‌اند

وضعیت کتاب

فهرست مطالب هر سه جلد پس از شرح حال نویسنده در ابتدای جلد اول کتاب ذکر شده است (البته در آغاز هریک از جلد دوم و سوم نیز فهرست مطالب همان جلد ذکر شده است). همچنین تقریضات منظوم هشت تن از شعرا درباره کتاب در ابتدای اثر آمده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.