مفتون دنبلی، عبدالرزاق بن نجفقلی
| نام | دنبلی، عبدالرزاق بیک |
|---|---|
| نامهای دیگر | دنبلی بیگلربیگی، عبدالرزاق بيگ بن نجفقلى بيگلربيگى
مفتون |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 1243 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | المآثر السلطانية (تاريخ إيران و حروبها مع روسيا) «في نهاية القرن الثامن عشر و بداية القرن التاسع عشر الميلاديين» |
| کد مؤلف | AUTHORCODE4124AUTHORCODE |
ولادت
عبدالرزاق بيگ، پسر نجفقلى بيگلربيگى فرزند شهبازخان دنبلى، از شعرا و فضلا و نويسندگان قرن سيزدهم هجرى بود كه در 1176ق در خوى زاده شد.
پدرش در خوى و سپس در تبريز حكومت مى‌كرد و باج‌گزار كريم خان زند و از خانان بزرگ و بانفوذ آذربايجان به شمار مى‌رفت كه در روزگار حكومت كريم‌خان به فرمان وى به حكومت آذربايجان منصوب شد. پدر دنبلى در ده سالگى او را با عنوان «گروگان» به شيراز روانه ساخت و عبدالرزاق چهارده سال از عمر خود را در آن‌جا گذراند.
کسب علم و دانش
وی در جست‌وجوى مُلك پدر و نياكانش به خوى و تبريز رفت؛ اما فرصت را از دست رفته يافت. از اين روى نزد فقها و علما و شعراى عصر به فراگيرى دانش پرداخت و در علوم رايج زمان و ادب فارسى و خوش‌خطى، توانا شد و پس از مرگ كريم‌خان (1193ق)، به آذربايجان بازگشت و در روزگار فترت پس از كريم‌خان به اصفهان رفت و به آقا محمدخان و فتحعلى‌شاه قاجار پيوست و از مقربان و رجال به نام دربار فتحعلى‌شاه شد و به دليل معلومات گسترده‌اش، نزد ميرزا ابوالقاسم قايم‌مقام به سرعت از احترام و بزرگى برخوردار شد.
عبدالرزاق در زندگى خود با سه دوره مهم هم روزگار بود:
- عصر كريم خان زند و جانشينان او (1209 - 1163 ه.ق)؛
- عصر آقا محمدخان قاجار، مؤسس سلسله قاجار (1211 - 1200ق)؛
- عصر فتحعلى شاه قاجار (1250 - 1212ق).
وى در اين دوران، جنگ‌ها و روى‌دادهاى فراوانى را از نزدیک ديد و از آن‌ها در شهيرترين كتاب خود، مآثر سلطانيه گزارش كرد و به شرح تاريخ قاجار تا 1241ق پرداخت و وقايع اين دوران را با دقت شرح داد.
به گفته ملك‌الشعراى بهار، سبك عبدالرزاق شيوه‌اى ميان جوينى و وصاف و شيخ بود و در شعر نيز به شيوه شاعران پيشينى عراقى و سلجوقى مى‌سرود و در نثر و نظم از بزرگان پارسى زبانش مى‌توان برشمرد. مفتون تخلص شعرى اوست.
آثار
حدايق الجنان، تجربة الاحرار و تسلية الابرار، روضه الاًّداب و جنةالالباب، حقايق الانوار، حدائق الادباء، شرح مشاعر ملاصدرا، مثنوى ناز و نياز، نگارستان دارا، مآثر سلطانيه، جامع خاقانى، همايون نامه، الشعر و الشعرا، و...، از آثار اويند.
وفات
گفتنى است، مفتون كه او را در تذكره‌ها مورخ و شاعر خوانده‌اند، در 1241 به حج رفت و در 1243 در تبريز درگذشت.