كتاب سليم بن قيس الهلالي (موسوی)

‏كتاب سليم بن قيس الهلالي
پدیدآوران	سليم بن قيس هلالي (نويسنده) موسوي، علاء الدين (محقق و معلق)
ناشر	موسسة البعثة، قسم الدراسات الإسلامية
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	مجلد1: 1407ق ,
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏

كتاب سليم بن قيس الهلالي، از آثار برجای‎مانده از سده نخستین اسلام، اثر عالمی به نام سلیم بن قیس هلالی (متوفی حدود 90ق) است. این اثر روایی منسوب به شیعه، در آن روایاتی خلاف معتقدات آنان به چشم می‎خورد، لذا بسیاری در اعتبار آن شک نموده‎اند. محقق کتاب، علاءالدین موسوی، در مقدمه‎ای که بر کتاب نوشته، بعد از معرفی مؤلف، نظرات متفاوتی را که درباره سلیم بن قیس و کتابش ابراز شده، ذکر کرده است، سپس از نسخ کتاب و چگونگی تصحیح آن سخن به میان آورده است.

محقق درباره زندگی سلیم بن قیس می‎گوید: هرچند اطلاع دقیقی از زندگی ایشان در دست نیست، لکن با توجه به روایاتی که نقل نموده می‎توان به گوشه‎هایی از زندگی ایشان دست یافت.

ایشان در بخشی از این مقدمه در تأیید این اثر می‎گوید: عالمان بسیاری از اصل (کتاب) سلیم بن قیس، روایاتی را نقل نموده‎اند که کلینی، شیخ صدوق، شیخ طوسی، صفار، مفید، شاذان بن جبرئیل، ابن شهرآشوب و... از آن جمله‎اند.

علاءالدین موسوی، برای این اثر، هشت نسخه قدیمی را برمی‎شمرد، سپس می‎گوید: به نسخه‎ای که از روی نسخه محقق نوری نوشته شده بود، دست یافتم، ولی دیدم نسخه شیخ حر عاملی از آن کامل‎تر و صحیح‎تر است؛ لذا اعتماد بر نسخه حر را ترجیح دادم و گاهی برای تصحیح کلمات و یا توضیحات دیگر، به نسخه مزبور نیز مراجعه کردم.

قبلا برای این اثر، کتاب‎شناسی مناسب تهیه ‎شده است؛ لذا در اینجا به ویژگی‎های تصحیح محقق اشاره می‎شود.

علاءالدین موسوی، بر این اثر پاورقی‎های بسیار سودمندی نگاشته است که مقایسه تک‎تک روایات کتاب سلیم بن قیس با دیگر کتاب‎های شیعی یکی از آن‎ها است. ایشان با مراجعه به بسیاری از آثار همچون کتب شیخ طوسی، شیخ صدوق، شیخ مفید، علامه مجلسی و بسیاری دیگر، روایات کتاب سلیم بن قیس را با روایات دیگر کتب مذکور مقایسه نموده و در صورت اختلاف در متن، به آن اشاره نموده است. علاوه بر این، ایشان به آثار و منابع اهل سنت نیز نیم‎نگاهی داشته است و درصورتی‎که روایتی از این کتاب در آثار آنان یافته، آن را مشخص کرده است.

از دیگر کارهای مفید ایشان ترجمه برخی از روات، ذکر اختلاف نسخ، کیفیت ضبط کلمات، ذکر صحیح برخی از لغات، تأویل برخی از روایات و ذکر آدرس آیات و روایات در پاورقی‎ها است.

ایشان در پایان این اثر، فهرستی طولانی از آیات، اعلام، اماکن، قبایل و فرق، اشعار، کتب، وقایع، معجم موضوعی و محتویات ارائه داده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.