ایران در جنگ بزرگ 1918 ـ 1914
| ایران در جنگ بزرگ 1918 ـ 1914 | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سپهر، احمد علی (نويسنده) |
| ناشر | بانک ملی ایران (چاپخانه) |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1336 ش یا 1957 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ایران - تاریخ - قاجاریان، 1193 - 1344ق. جنگ جهانی اول، 1914 - 1918م. - ایران |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DSR 1460 /س2الف9 |
ايران در جنگ بزرگ 1914 تا1918م، نوشته احمدعلى سپهر، مشهور به مورخ‌الدوله سپهر، سياستمدار، دولتمرد و مورخ نامدار ايرانى در اواخر عهد قاجار تا اواسط پهلوى است، كه به وقايع مربوط به اوضاع ايران در طى جنگ جهانى اول و آنچه در فاصله سال‌هاى فوق بر جهان و به ويژه بر ايران گذشته‌است، مى‌پردازد.
گزارش محتوا
نويسنده در ابتداى اثر درباره انگيزه خود از نگارش كتاب مى‌نويسد: «اجداد نگارنده از مردان علم و ادب و تاريخ بوده‌اند و نفوذ آنها در تربيت من تأثير داشته است. از عنفوان جوانى همان كه خواندن و نوشتن را آموختم و چشم به مجلدات ناسخ‌التواريخ دوختم آرزو داشتم دنباله كار نياكان خويش را بگيرم و مخصوصاً در تاريخ معاصر ايران يادگارى از خود باقى بگذارم».
ديدار نويسنده با وزير مختار آلمان و پيشنهاد عضويت در سفارت آلمان كه بدون ترديد از سوى سپهر پذيرفته است و به سمت منشى اول سفارت انجاميد، روزنه‌اى شد كه او بتواند با يادداشت حوادث و مشاهدات تاريخى خود به آرزوى كودكى خود در نگارش كتابى توفيق يابد. او خود مى‌نويسد: «على‌رغم گرفتارى‌هاى بى‌شمار و كار شانزده ساعته در روز از اين اقدام غفلت نورزيده نمى‌گذاشتم، كوچك‌ترين نكته از زير قلم من بگريزد».
عضويت يك سفارت بزرگ خارجى ايجاب مى‌كرد كه نگارنده در كليه تشريفات رسمى شركت نمايد. از نخستين ماه‌هاى بروز جنگ تماس مدام با رجال مملكت داشته و ملاقات با ارباب جرايد، رؤساى عشاير، وكلاى ملت، وزراء، علما و حتى شاه جزو وظايف او به شمار مى‌رفته است.
پس از اتمام جنگ جهانى اول به مدت سى و هشت سال امكان چاپ يادداشت‌هاى نويسنده فراهم نشد و به قول خود او «براى نشر آنها هر موقع مانعى از هر قبيل رخ داد» تا اينكه پس از اين زمان تصميم مى‌گيرد كه سكوت اضطرارى را بشكند و حاصل سال‌ها مطالعات و تجارب مستقيم خود را منتشر كند و «شرح بدبختى‌هاى گذشته و علل حبّ و بغض ايرانيان و تجارب مستقيم خود را نسبت به بيگانگان از زبان خامه به نامه بياورد».
اين كتاب از معدود منابع دست اول مربوط به تاريخ ايران در دوران جنگ جهانى است و به لحاظ اين كه مؤلف آن، از دست اندركاران اصلى وقايع روز به شمار مى‌آمده و در روزگار بروز وقايع كتاب، منشى اول سفارت امپراتورى آلمان در تهران بوده‌است، حائز اهميت بسيار محسوب مى‌شود.
نويسنده تنها به ديده‌ها و شنيده‌هاى خود بسنده نكرده و اسناد و مدارك مهمى؛ مانند نامه‌هاى رسمى، ابلاغيه‌ها و اعلان‌ها را گردآورى و در كتاب ارائه كرده است كه حائز اهميت بسيار است.
كتاب مذكور كه اولين بار در سال‌ش به چاپ رسيد، در نخستين سال انتشار خود موفق به دريافت جايزه بهترين كتاب تاريخى سال گرديد.
در اين كتاب كه البته تاريخ تحرير آن چند سال بعد از جنگ جهانى دوم است، به عناوينى چون: سال‌هاى قبل از شروع جنگ، تاجگذارى محمدعلى‌شاه، فتواى جهاد، افتتاح مجلس سوم، كابينه فرمانفرما، نهضت جنگل، جنبش انقلاب هند، انقلاب روسيه پرداخته شده‌است.
در انتهاى مطالب كتاب دو نقشه آمده است كه اوضاع ايران را در آغاز و پايان جنگ جهانى اول و اراضى اشغالى توسط ارتش‌هاى روس، عثمانى و بريطانيا ترسيم شده است.
وضعیت کتاب
در لابلاى صفحات، عكس‌هاى متعددى از شخصيت‌ها و رجال مذهبى و سياسى چاپ شده است كه به نوبه خود جزو اسناد مهم تاريخى محسوب مى‌شود. در انتهاى اثر فهرست مفصل اين تصاوير پس از فهرست مندرجات آمده است.
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- ویکیپديا، دانشنامه آزاد.