درسنامه شناخت عربستان و وهابیت
| درسنامه شناخت عربستان و وهابیت | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | محمدی، علی (نويسنده) |
| ناشر | بعثه مقام معظم رهبری، معاونت امور روحانيون |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1387 ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
درسنامه شناخت عربستان و وهابيت، اثر على محمدى آشنانى (متولد 1342ش) است كه نويسنده در آن، اوضاع جغرافيايى، اقتصادى، فرهنگى، مذهبى و سياسى عربستان سعودى و نيز تاريخچه، چگونگى عقايد و عملكرد فرقه سياسى وهابيت و كينه‌توزى آن نسبت به تشيع و روش‌هاى مقابله با آن را با استناد به منابع به‌صورت آموزشى توضيح داده است.
مخاطبان عبارتند از روحانيان كاروان‌هاى حجّ.
ساختار
كتاب حاضر، از مقدمه معاونت امور روحانيون كميته تدوين متون آموزشى و مقدمه گروه علمى و تخصصى تاريخ اسلام و متن اصلى (شامل سه فصل) تشكيل شده است.
روش نويسنده در اين كتاب، تحليل انتقادى جغرافيايى - تاريخى و سياسى است.
كتاب حاضر، متنى روشمند و درسى است و به همين جهت، در آغاز هر فصل، اهداف آن مشخص شده و در پايان هركدام، مطالبى تحت عنوان «چكيده فصل»، «پرسش‌ها» و «براى مطالعه بيشتر» آمده است.
گزارش محتوا
درباره ويژگى‌ها و محتواى اين اثر، توجه به نكات زير مفيد است:
- معاونت امور روحانيون كميته تدوين متون آموزشى در مقدمه‌اش - كه آن را در زمستان 1387ش، نوشته - يادآور شده است: «... حوزه نمايندگى ولى فقيه در امور حج و زيارت، پس از فراغت از طراحى و اجراى فرايند جذب و گزينش، «آموزش و ارتقاى سطح علمى و فرهنگى نيروى انسانى، به‌ويژه روحانيون» را در كانون برنامه‌هاى ستادى خود قرار داد و دوره‌هاى آموزش بدون خدمت، ضمن خدمت و تكميلى را راه‌اندازى نمود.
- از آنجا كه تدوين متون آموزشى كاربردى متناسب با واحدها و سرفصل‌هاى مصوب، از مراحل و عناصر اصلى و اساسى دوره‌هاى آموزشى محسوب مى‌شود، به‌طور هم‌زمان گردونه تدوين متون آموزشى نيز به حركت درآمد. نكته حائز اهميت اينكه متون آموزشى پس از تدوين توسط گروه‌هاى علمى و تخصصى معاونت امور روحانيون و ارزيابى ناظران محتوايى، به‌صورت «درسنامه» براى حداقل يك ترم، به‌طور آزمايشى تدريس مى‌شود، تا پس از نظرسنجى و گردآورى نقطه نظرات مدرّسان و دانش‌پژوهان، به رفع و اصلاح كاستى‌هاى احتمالى اقدام شود و براى آموزش در دوره‌هاى بعد، تدوين نهايى شود.
- نوشتار حاضر، از جمله همين متون آموزشى است كه توسط «گروه علمى و تخصصى تاريخ اسلام» به رشته تحرير درآمده و در قالب «درسنامه» منتشر شده و در اختيار شركت‌كنندگان دوره‌هاى آموزشى روحانيون قرار مى‌گيرد...
- شايان ذكر است اگرچه قبلا كتاب «شناخت عربستان» و «وهابيت در ترازوى نقد» براى اطلاع‌رسانى عمومى در مورد موضوع اين درسنامه، تدوين و از سوى نشر مشعر، منتشر شده است و به‌ناچار بين آن دو كتاب و اين درسنامه در پاره‌اى از عناوين و در قسمت‌هايى از متن، تشابه و همانندى‌هايى وجود دارد، ولى اين نوشتار، افزون بر روزآمد نمودن اطلاعات و تصحيح آمار و ارقام قابل دستيابى، با حذف، كاهش يا تلخيص پاره‌اى از مطالب و افزودن نكات نوين، از نظر مخاطب، هدف نگارش، روش نگارش (سبك آموزشى)، ساختار و ساماندهى مطالب نيز با دو كتاب پيش‌گفته، تفاوت زيادى دارد[۱]
- فرمان الهى مبنى بر شناخت جهان از يك‌سو و وضعيت كنونى جهان معاصر و صف‌آرايى استكبار جهانى در برابر مسلمانان، ويژگى‌هاى منحصربه‌فرد و جايگاه بى‌بديل دينى - تاريخى عربستان و نقش برجسته آن در وحدت يا تفرقه امت اسلامى و همچنين انجام بخش عمده مأموريت‌هاى روحانيون كاروان‌ها به اين سرزمين، آشنايى با اين كشور را ضرورى ساخته است. از سوى ديگر شناخت پيشينه، اصول و برنامه‌هاى آينده وهابيت به جهت دشمنى و تبليغات سوء، عليه تشيع از اهميت و ضرورت فراوانى برخوردار است... نوشتار حاضر... سعى دارد مخاطبان را با اين سرزمين و افكار وهابيون آشنا سازد[۲]
- عربستان سعودى داراى سيستم حكومت پادشاهى مطلقه به پايتختى رياض است. اين كشور با وسعت جغرافيايى 2240350 كيلومتر مربع، چهارمين كشور بزرگ آسيا و سيزدهمين كشور جهان است. آمار جمعيت آن بيش از 26 ميليون نفر (21 ميليون اصيل و 5 ميليون مهاجر) است. مذهب رسمى آن، اسلام و كشور بر اساس مذهب حنبلى و آيين وهابيت اداره مى‌شود. نژاد، خط و زبان مردم آن عربى است. اين كشور به 13 منطقه و استان تقسيم شده و تقويم آن برابر سال هجرى قمرى تنظيم و ساعت آن در شش ماه نخست سال، نيم ساعت و در شش ماه دوم سال 1/5 ساعت جلوتر از ساعت جمهورى اسلامى ايران است. اين سرزمين كه نقطه آغاز گسترش و مادرِ زمين و تمدن‌هاى آن است، با طراحى الهى براى امتحان و زدودن تكبر، داراى آب و هوايى خشك و خشن و پوشش گياهى كم مى‌باشد...[۳]
- عربستان به دليل موقعيت خاص جغرافيايى، عوامل دينى، سياسى، اقتصادى، تحولات سه دهه اخير منطقه‌اى و عضويت و نفوذ در سازمان‌هاى منطقه‌اى و جهانى از اهميتى ژئوپلتيك و جايگاهى استراتژيك برخوردار است... نظام كنونى عربستان، پادشاهى مطلقه بوده و شوراى خاندان حاكم يا «مجلس الأسرة المالكة» در تعيين پادشاه نقش دارد. كشور، داراى قواى سه‌گانه مجريه، مقننه و قضاييه تحت نظر پادشاه است. هيئت وزيران آن داراى 40 عضو است... همسويى با سياست غرب، گسترش روابط و ترويج آموزه‌هاى وهابيت در ديگر كشورها از راهبردهاى اساسى سياست خارجى آل سعود است...[۴]
- وهابيت، پديده‌اى سياسى يا نوعى پيشينه‌گرايى و يا مذهبى ابداعى در قرن دوازدهم است كه تفكر اشعرى، آموزه‌هاى اهل حديث، به‌ويژه مذهب حنبلى و سلفى‌گرايى متعصبانه افرادى همچون بَربَهارى (رئيس حنبليان بغداد)، ابن تيميه و ابن قيم جوزيه، پيشينيه تاريخى و زمينه فكرى آن را شكل داده است. محمد بن عبدالوهاب بنيان‌گذار آن على‌رغم مخالفت پدر، برادر و عالمان سنى و حنبلى، با پيمان بستن و اتحاد با آل سعود در پرتو شمشير، حكومت وهابيت را پى افكند... فرافكنى و نسبت دادن مطالب دروغ به مخالفان، جعلى خواندن روايت مخالف عقيده خود و كنار نهادن گفتار و فتاواى بزرگان اهل سنت تحت عنوان اجتهاد، انكار فضايل اهل‌بيت و فضيلت‌تراشى براى افرادى همچون معاويه و فتوا به عدم جواز لعنت يزيد، از روش‌هاى وهابيون در طرح مباحث علمى و مناظرات است...[۵]
وضعيت كتاب
در آغاز كتاب حاضر، فهرست تفصيلى مطالب و در پايان آن فهرست منابع آمده، ولى متأسفانه فهرست‌هاى فنى تنظيم نشده است.
كتاب حاضر، مستند است و نويسنده ارجاعات و استنادات و توضيحاتش را به‌صورت پاورقى آورده است. نويسنده از منابع معتبر و متعددى (83 منبع) براى توليد اثر حاضر استفاده كرده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.