میناگر عشق، شرح موضوعی مثنوی معنوی

میناگر عشق، شرح موضوعی مثنوی معنوی، از آثار كريم زمانى (متولد تهران 1330ش)، به زبان فارسى و در شرح و توضيح مطالب مثنوى جلال‌الدين محمد بلخى، معروف به مولوى (604 - 672ق) است. مؤلف، نخست، كتاب مفصلى به نام «شرح جامع مثنوى معنوى» در هفت جلد نوشته و منتشر كرده و بعد اين اثر را پديد آورده است. شرح آقاى زمانى از سويى بسيار مختصر است و از سويى ديگر بيشتر جنبه ادبى و لفظى - نه عرفانى - دارد.

میناگر عشق، شرح موضوعی مثنوی معنوی مولانا جلال الدین محمد بلخی

نام کتاب	میناگر عشق، شرح موضوعی مثنوی معنوی مولانا جلال الدین محمد بلخی
نام های دیگر کتاب	شرح موضوعی مثنوی معنوی مولانا جلال الدین محمد بلخی
پدیدآورندگان	زمانی، کریم (نويسنده)
زبان	فارسی
کد کنگره	‏PIR‎‏ ‎‏5304‎‏ ‎‏/‎‏آ‎‏2‎‏ز‎‏8‎‏
موضوع	شعر فارسی - قرن 7ق. مولوی، جلال الدین محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوی - فهرست مطالب مولوی، جلال الدین محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوی - کشف الابیات
ناشر	نشر نی
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1382 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE2191AUTOMATIONCODE

اين كتاب از نظر روشى، سخت پريشان و مشوش است و در آن، صدها موضوع بدون هيچ نظمى در صد و هفتاد و چهار محور مطرح شده است! محورها نيز سامانى ندارد و از «خداشناسى» (ميناگر عشق، ص 1) شروع مى‌شود و با «تجلى» (همان، ص 19)، و «ظهور و خفاى حق» (همان، ص 24) و... ادامه مى‌يابد و با «فضيلت‌هاى اخلاقى حضرت على(ع) در مثنوى» (همان، ص 990) خاتمه مى‌پذيرد. شايسته بود نويسنده محترم موضوعات را به‌صورت منظم عرضه مى‌كرد و مثلا مباحث را به ترتيب الفبايى و يا دسته‌بندى موضوعى بر اساس ساختار علوم مانند فقه، كلام، اخلاق، عرفان و... سامان مى‌داد.

البته مؤلف فقط در 11 مورد از محورهاى صد و هفتاد و چهارگانه، به شرح ذيل براى طبقه‌بندى مطالب كوشيده است:

1. «انسان‌شناسى»؛
2. «خودشناسى»؛
3. «نكته‌هاى روان‌شناختى»؛
4. «موسيقى و سماع»؛
5. «زيبايى‌شناسى»؛
6. «مباحث اخلاقى و اجتماعى»؛
7. «بيمارى‌هاى اخلاقى»؛
8. «نكته‌هاى گوناگون اخلاقى»؛
9. «موضوعات فقهى در مثنوى»؛
10. «موضوعات گوناگون كلامى و فلسفى»؛
11. «فضيلت‌هاى اخلاقى حضرت على(ع) در مثنوى».

نكته انتقادى: اين طبقه‌بندى يازده‌گانه در رديف ساير موضوعات قرار گرفته است؛ در حالى كه چنين تقسيمى از نظر منطقى معتبر نيست و سبب تداخل و آشفتگى مباحث مى‌شود؛ به طور مثال، مورد ششم (فضيلت‌هاى اخلاقى حضرت على(ع) در مثنوى)، از مصاديق مورد اول (نكته‌هاى گوناگون اخلاقى) است و در هر حال، رده‌بندى‌هاى كتاب، بر اساس معيار واحدى صورت نگرفته و همين اشكال، سبب اختلال و ناهم‌آهنگى شده است.

منابع مقاله

ميناگر عشق، شرح موضوعى مثنوى معنوى [[مولوی، جلال‎‌الدین محمد بن محمد|مولانا جلال‌الدين محمد بلخى، كريم زمانى، نشر نى، چاپ دوم، تهران 1383ش (پنجاه + 1005 ص).

شرح جامع مثنوى معنوى، كريم زمانى، انتشارات اطلاعات، چاپ دوم، تهران 1381ش.