قلائد المرجان في الناسخ و المنسوخ في القرآن

قلائد المرجان في الناسخ و المنسوخ في القرآن
پدیدآوران	حسن، سامی عطا (محقق) کرمی‌، مرعی‌ بن‌ یوسف‌ (نويسنده)
ناشر	غراس
مکان نشر	کویت -
سال نشر	1429 ق
چاپ	1
موضوع	قرآن - ناسخ و منسوخ
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏85‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏4‎‏ق‎‏8
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

قلائد المرجان في الناسخ و المنسوخ من القرآن، تأليف مرعى بن يوسف كرمى حنبلى (ت 1033ق)، با موضوع «نسخ در قرآن كريم»، به زبان عربى و با تحقيق سامى عطا حسن منتشر شده است.

ساختار

كتاب، مشتمل بر دو بخش است. در بخش اول، مقدمه تفصيلى محقق و در بخش دوم، متن كتاب آمده است. متن كتاب، مشتمل بر سه باب است كه باب اول و سوم در ضمن شش فصل و باب دوم در ضمن دو فصل تدوين شده است.

گزارش محتوا

موضوع نسخ، از مهم‌ترين مباحث علوم قرآن، علوم حديث و علم اصول فقه و موضوعى است كه مرتبط با عقيده است؛ چرا كه فهم صحيح تناسخ رسالات آسمانى و تناسخ احكام جز با ادراك كامل عقيده و شريعت ممكن نيست

محقق كتاب با اين عبارت و شرح و توضيح نسخ، مقدمه ارزشمندى را تنظيم كرده است. تعريف نسخ، مفهوم و تاريخ نسخ، شرح حال مؤلف و اساتيد و آثار او، توضيح نسخه‌ها و شيوه مؤلف در نگارش كتاب، از جمله مطالب مقدمه سامى عطا حسن را تشكيل مى‌دهد. در بخش تاريخچه نسخ، آثار تأليف‌شده در موضوع نسخ، به ترتيب قرن ذكر شده است.

نويسنده، كتاب را با مقدمه مختصرى آغاز كرده است، سپس عباراتى منسوب به على(ع)، ابن عباس و حذيفة بن اليمان كه دلالت بر وجوب معرفت ناسخ و منسوخ دارد، ذكر مى‌كند. محقق كتاب، در مقدمه‌اش خلاصه ابواب كتاب را شرح داده كه به ترتيب ابواب ارائه مى‌شود:

1. نويسنده، در باب اول كتاب معناى نسخ در لغت و شرع را توضيح مى‌دهد، سپس اقسام ناسخ و منسوخ در قرآن و آنچه كه جايز است ناسخ يا منسوخ باشد را با ذكر مثال توضيح مى‌دهد. اقسام نسخ در پنج مورد ذكر شده است: نسخ قرآن به قرآن، اولين موردى است كه به اجماع ثابت شده است. نسخ سنت به قرآن يا قرآن به سنت متواتره از موارد اختلافى بين علماء است. مورد چهارم، نسخ سنت به سنت است كه مورد اتفاق علماء است. نسخ قرآن به اجماع يا اجماع به اجماع را نيز اكثر علماء منع كرده‌اند
2. در ابتداى باب دوم كتاب، اسامى سوره‌هاى مشتمل بر ناسخ و منسوخ (25 سوره)، تنها منسوخ (40 سوره) يا ناسخ (6 سوره) ذكر شده است. پس از آن، ضوابط نسخ ذكر شده است. پس از آن، آيات مشتمل برنسخ به ترتيب سور ارائه شده است
3. در باب آخر كتاب، برخى از مباحث علوم قرآنى ذكر شده است. اولين مطلب اين است كه ترتيب سوره‌ها به نص است يا به اجتهاد. در ادامه به نزول قرآن، جمع قرآن، ذكر عدد حروف، كلمات و آيات قرآن كريم، مكى و مدنى بودن اشاره شده است

وضعيت كتاب

محقق كتاب، بين سه نسخه از كتاب را مطابقت داده و اختلاف نسخ را در پاورقى كتاب ذكر كرده است

فهارس آيات، احاديث نبوى، مصادر و مراجع و فهرست موضوعات در انتهاى كتاب آمده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.