مشرق الشمسین و إكسير السعادتین
| نام کتاب | مشرق الشمسین و إکسیر السعادتین |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | شیخ بهایی، محمد بن حسین (نويسنده)
خواجویی، اسماعیل بن محمدحسین (معلق) رجایی، مهدی (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 185/2 /ش9م5 |
| موضوع | حدیث
شیخ بهایی، محمد بن حسین، 953 - 1031ق. مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین - نقد و تفسیر طهارت |
| ناشر | آستانة الرضوية المقدسة، مجمع البحوث الإسلامية |
| مکان نشر | مشهد مقدس - ایران |
| سال نشر | 1387 هـ.ش یا 1429 ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE412AUTOMATIONCODE |
نام ديگر كتاب
مشرق الشمسین و إكسير السعادتین نام دیگر آن مجمع النورين و مطلع النيرين تألیف بهاءالدين محمد بن حسين حارثى عاملى، معروف به شيخ بهايى (م 1030 ق).
كتاب شامل مقدمۀ ارزشمندى در علم رجال و فروعات باب طهارت تا مستحبات و مكروهات استحمام است.
اهميت كتاب
در اين مقدمۀ ارزشمند كه بعدها در كتب فقهى و رجالى به آن مكررا استناد شده است، مطالب مهمى همچون تعريف علم حديث، شرايط قبول خبر، اسامى رجال مشترك مطرح شده است.
اين كتاب نظير كتاب ديگر شيخ بهايى «الحبل المتين» از زمان نگارش مورد توجه فقها واقع شده است و نظريات آن را مطرح و بررسى كرده‌اند مثل:
- حدائق الناظرة شيخ يوسف بحرانى (م 1187 ق)
- رياض المسائلسيد على طباطبايى (م 1231 ق)
- كتاب الطهارة آیت‌الله خويى (م 1413 ق)
- نتائج الأفكار آیت‌الله گلپايگانى (م 1414 ق)
- الموسوعة الفقهيّة المسيرة شيخ محمد على انصارى.
اين كتاب به سبك فقه استدلالى نوشته شده و در حد نياز اقوال و نظريات فقهاى قبل از وى بررسى شده است.
از آنجا كه اين كتاب مختصرتر از الحبل المتين است و پس از آن نوشته شده است در مواردى توضيح و تفصيل مطالبش به آن ارجاع داده شده است.
كلام بزرگان
در الذريعة ج 50/21 در مورد اين كتاب آمده است:
ذكر فيه آيات الأحكام و تفسيرها و ما يناسبها من الأحاديث الصحاح و الحسان مع التوضيح و البيان خرج منه كتاب الطهارة فقط إلى أواخر غسل الأموات كتبه بعد حبل المتين.
در أعيان الشيعة ج 224/9 در معرفى كتاب اين گونه نوشته شده است: جمع فيه آيات الأحكام و شرحها و الأحاديث الصحاح و شرحها خرج من كتاب الطهارة لا غير نحو 450 حديث مطبوع.
نام‌گذارى و تأليف
در مورد علت نام‌گذارى آن با لفظ تثنيه در ص 268 آمده است:
فجاء هذا الكتاب و للّه الحمد و المنة جامعا بين أحكام الكتاب و السنة فهو جدير بأن سمي مشرق الشمسين و إكسير السعادتين و حرى بأن يلقب بمجمع النورين و مطلع النيرين.
يعنى از آنجايى كه اين كتاب در بردارندۀ احكام قرآن كريم و سنت معصومين(ع) است اين كتاب به نام‌هاى «دو خورشيد» يا «دو سعادت» و يا «دو نور» و يا «دو آتش» نام‌گذارى شده است.
مؤلف دربارۀ علت تأليف آن در صفحات 268 مى‌نويسد: إن جماعة من فضلاء إخوان‌الدين و عظماء أخلاء اليقين الذين تكثرت في نشر العلوم‌الدينية مساعيهم و توفرت على إشاعة أحاديث أهل بيت النبوة دواعيهم قد التمسوا مني مع قلة بضاعتي و كثرة إضاعتي تأليف أصل يحتوى على خلاصة ما تضمنته أصولنا الأربعة التي عليها في هذه الأعصار أعني الكافي و الفقيه و التهذيب و الاستبصار من الأحاديث الصحيحة الواردة في الأحكام الشرعية عن العترة الطاهرة النبوية ليكون قانونا يرجع إليه الديانون من الفرقة الناجية الإمامية و دستورا يعول عليها المجتهدون في استنباط أمهات المطالب الفرعية.
تاريخ تأليف
در الذريعة50/21 تاريخ پايان آن 17 ذى الحجة 1015ق ذكر شده است.
نسخه‌ها
در الذريعة50/21 به سه نسخه اشاره شده كه عبارتند از:
- نسخۀ سيد على شبر به خط محمد طاهر بن حسن على كوسازى مربوط به 1102 ق
- نسخۀ كتابخانۀ آستان قدس رضوى مربوط به سال 1017 ق
- نسخۀ متعلق به سيد محمد تهجدى مربوط به سال 1031 ق
در صفحۀ 220 كتاب مقدمه‌اى بر فقه شيعه به نسخه‌هاى متعدد منتخبى همچون نسخه‌هاى آستان قدس رضوى، مسجد اعظم، كتابخانۀ ملك در تهران، مجلس شوراى اسلامى، آیت‌الله مرعشى، آیت‌الله گلپايگانى اشاره شده است.
ترتيب مطالب
مباحث كتاب شامل مقدمه‌اى در علم رجال، وضوء انواع غسل‌ها، تيمم، احكام آب‌ها احكام نجاست‌ها تا مستحبات و مكروهات حمام رفتن مى‌باشد.
پیوندها
مطالعه کتاب مشرق الشمسین و إکسیر السعادتین در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور