ابن شبه نمیری، عمر بن شبه
ابوزيد، عمر بن شبة بن عبيدة بن زيد نُميرى، اديب، شاعر، راوىِ اخبار و احاديث، در سال 173ق، ديده به جهان گشود. «شبّه»، لقب پدر او بود كه گويند از ترانه رجزگونه‌اى كه مادرش در كودكى براى وى مى‌خوانده، اخذ شده است. ابن شبّه ظاهراً در بصره به دنيا آمد، ولى مدتى از دوران كودكى خود را در عبّادان (آبادان) گذراند.
| نام | ابن شبه نمیری، عمر بن شبه |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن شبه، ابوزید عمر بن شبه
نمیری البصری، عمر بن شبه |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 262 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE1046AUTHORCODE |
وى ادب و اخبار عرب را ابتدا از پدر و سپس از استادان بزرگى چون ابوعُبيده، مَعْمَر بن مثنّى و اصمعى و محمد بن بشار بن بُرد فراگرفت. پس از آن براى استماع و جمع حديث راهى بغداد شد و به‌زودى يكى از بزرگ‌ترين محدثان و آگاهان به اخبار و ادب عربى گرديد؛ چندان‌كه تاريخ‌نگارانى مانند طبرى و محدثانى چون ابن ماجه از او روايت كرده‌اند. ابن جبّان و دارقطنى او را ثقه دانسته‌اند.
ابن شبه از جمله كسانى است كه در مسئله خلق قرآن، گرفتار آمد؛ وى به مخلوق بودن قرآن قائل بود؛ ازاين‌رو، او را كافر خواندند؛ به همين جهت، کتاب‌هاى او را پراكندند و وى خانه‌نشين شد.
ابن شبّه را مى‌توان يكى از پيشاهنگان نهضت جمع و تدوين اخبار و نوادر عرب كه تقريباً از اواسط قرن دوم هجرى با تلاش كسانى چون ابوعبيده و اصمعى شروع شده و در زمان او شكل جدى‌تر و جديدترى به خود گرفته بود، به شمار آورد. او و كسانى چون زبير بن بَكّار به جمع‌آورى شعر و اخبار كهن عرب كه بيم فراموشى و نابودى آنها مى‌رفت، همت گماشتند و بدين‌سان، گنجينه بزرگى از آثار گذشتگان را فراهم آوردند.
نوشته‌هاى ابن شبه، چندين قرن مورد استفاده و استناد مؤلفان بزرگ قرار گرفت و كسانى همچون طبرى و ابوالفرج اصفهانى از آنها بهره بسيار برده‌اند.
وى در سرودن شعر نيز مهارت داشته و ابياتى از اشعار وى به‌طور پراكنده در آثار مرزبانى، ابن نديم، خطيب بغدادى و ياقوت مضبوط است.
اساتيد و مشايخ
- ابوعُبيده، مَعْمَر بن مثنّى؛
- اصمعى؛
- محمد بن‌بشار بن بُرد؛
- عبدالوهاب ثقفى؛
- محمد بن جعفر غندر؛
- محمد بن ابى عَدى؛
- على بن عاصم؛
- جبلة بن مالك؛
- ابن بدر سكونى؛
- هارون بن عبدالله؛
- عمر بن شيب؛
- ابوعاصم نبيل؛
و...
كسانى كه از او حديث شنيده‌اند
- ابوبكر بن الدنيا؛
- ابوشعيب حرانى؛
- ابوالقاسم بنوى؛
- ابن ماجه صاحب سنن؛
- ابوالعباس ثقفى؛
و...
آثار
ابن شبه، کتاب‌هايى را در تاريخ، ادب، زبان، اخبار و علوم دينى تأليف كرده كه برخى از آنها عبارتند از:
- تاريخ المدينة المنورة؛
- کتاب الكوفة؛
- کتاب البصرة؛
- کتاب امراء المدينة؛
- کتاب امراء المكة؛
- کتاب مقتل عثمان؛
- کتاب الاغانى؛
- کتاب اخبار المنصور؛
- کتاب النسب؛
- کتاب اخبار بنى نمير؛
و...
ابن شبه، در سال 262ق، درگذشت.