الوافية في أصول الفقه
| نام کتاب | الوافية في أصول الفقه |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | تونی، عبدالله بن محمد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 158/87 /ت9و2 |
| موضوع | اصول فقه شیعه - قرن 11ق. |
| ناشر | مجمع الفکر الإسلامي |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1415 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2774AUTOMATIONCODE |
الوافية في أصول الفقه، به زبان عربى، اثر فاضل تونى، ملا عبدالله بن محمد تونى بشروى خراسانى (متوفاى 1071ق)، است.
آن‌طور كه سيد خوانسارى در «روضات الجنات» و آقا بزرگ تهرانى در «الذريعة» آورده‌اند، تاريخ تأليف كتاب، سال 1059ق، است.
ساختار
كتاب، شامل يك مقدمه و شش باب است.
گزارش محتوا
مقدمه، شامل چهار مبحث است كه عبارتند از: تعريف اصول فقه، حقيقت و مجاز، دوران لفظ بين حقيقت و مجاز و نقل و تخصيص و اشتراك و اضمار و در آخر، مبحث مشتق.
باب اوّل، امر و نهى است كه در دو مقصد اوامر و مقصد نواهى آمده است.
باب دوم، عام و خاص و باب سوم، ادله شرعيه (شامل كتاب، اجماع و سنت) و باب چهارم، ادله عقليه است شامل هفت قسمت، كه عبارتند از: مستقلات عقليّه، استصحاب حال عقل، اصالة النفي يا برائت اصلى، اخذ به قدر متيقن، تمسك به عدم الدليل، استصحاب حال شرع و تلازم بين حكمين.
قسمت تلازم بين حكمين، خود، شامل 5 امر است كه عبارتند از: مقدمه واجب، مسئله ضد، منطوق غير صريح، مفاهيم و قياس.
باب پنجم، شامل مباحث اجتهاد و تقليد و باب ششم درباره تعادل و تراجيح است.
پاره‌اى از ويژگى‌هاى كتاب
- تقسيم مباحث علم اصول به مباحث لفظى و عقلى و مباحثى نظير مقدمه واجب، مسئله ضد، مباحث مفاهيم و نظاير آن را از مباحث عقلى برشمردن.
- احاطه كامل مؤلف آن، بر نظريات علماى اهل تسنن و نقل قول مستقيم از كتب آنان.
- توجه به جنبه كاربردى مباحث اصولى.
- ياد كردن از بزرگان فن با الفاظى احترام‌آميز، نظير الفاضل الورع مولانا أحمد الأردبيلي، أفضل العلماء و صدر الحكماء نصير الحق و الشريعة و معين الفرقة الناجية بالبراهين العقليّة و النقلية السيد الأجل المرتضى، الشيخ الفقيه بهاء الملّة و‌الدين الفاضل المدقق محمد بن إدريس، رئيس المحدثين ابن بابويه و...
- متن روان و طراوت بيان.
- مطرح نكردن پاره‌اى از مباحث اصولى به دليل كم‌فايده بودن.
وضعيت كتاب
اين كتاب، مورد توجه علماى اصولى قرار گرفته و شروح متعددى بر آن نگاشته شده است. در الذريعة جلد 6 صفحات 230 تا 232 و هم‌چنين جلد 14 صفحات 166 تا 168، نام اين شروح آمده است.
از مهم‌ترين اين شروح مى‌توان به شرح سيد صدر‌الدين، محمد بن باقر رضوى قمى (متوفاى بين 1150 تا 1160ق)، اشاره كرد.
شرح ديگر، شرح سيد بحر العلوم، محمد مهدى بن سيد مرتضى طباطبايى بروجردى (متوفاى 1212ق) است.
از شروح معتبر ديگر، شرح الوافية است كه سيد جواد يا سيد محمد جواد بن حسين عاملى، صاحب مفتاح الكرامة (متوفاى 1266ق) آن را نگاشته و در آخر متاجر مفتاح الكرامة چاپ شده است.
الوافي، تأليف محقق كاظمى، سيد محسن اعرجى، صاحب كتاب المحصول في الأصول(متوفاى 1227ق) نيز از شروح مهم الوافية است.
نسخه‌شناسى
نسخه‌هاى خطى زيادى از اين كتاب وجود دارد، نظير نسخه‌هايى كه در كتاب‌خانه خوانسارى و كتاب‌خانه ميرزاى شيرازى معروف در سامراء موجود است و نسخه شيخ هادى کاشفالغطاء كه در الذريعةذكر شده‌اند.
نسخه‌هاى وافيه در بين طلاب، متداول و معمول بوده است، بنا بر اين، كتاب، از نظر تطبيق با نسخه اصلى از اعتبار خوبى برخوردار است. علاوه بر اينكه وافيه‌اى كه مجمع الفكر الإسلامي در سال 1415 منتشر كرده و به وسيله سيد محمدحسین رضوى كشميرى تحقيق و تصحيح شده است، با توجه به نسخه‌هايى است كه در صفحه 239 كتاب معرفى شده‌اند كه يكى از اين نسخه‌ها به وسيله محمد بن موسى حسينى تونى در سال 1121ق، نگاشته شده كه به وفات مصنف نزديك مى‌باشد.
پیوندها
مطالعه کتاب الوافية في أصول الفقه در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور