فخر دوران
| نام کتاب | فخر دوران |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | نکوداشت استاد اعظم و زعیم بزرگ جهان اسلام مرحوم آیت‌الله بروجردی اعلی الله مقامه |
| پدیدآورندگان | صافی گلپایگانی، لطف‌الله (نويسنده)
اکبری، محسن (گردآورنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 153/5 /ص2ف3* |
| موضوع | بروجردی، حسین، 1253 - 1340 - سرگذشت‌نامه
مجتهدان و علما - سرگذشت‌نامه |
| ناشر | دفتر تنظيم و نشر آثار آیت‌اللهصافی گلپایگانی |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1391 هـ.ش یا 1433 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE34054AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
فخر دوران، رساله‌اى است مختصر، برگرفته از پيام، خاطرات و مصاحبه‌هاى لطف‌الله صافى گلپايگانى طى چند سال گذشته، در نكوداشت آيت‌الله بروجردى كه به زبان فارسى و در دوران معاصر نوشته شده است.
ساختار
كتاب با مقدمه ناشر آغاز و مطالب در چهار قسمت، تنظيم شده است.
نويسنده در اين اثر، با قلمى شيوا، به بيان نكاتى مهم و معرفت‌بخش از سيره، زندگانى، دوران زعامت و ابعاد شخصيتى آيت‌الله بروجردى پرداخته است[۱]
گزارش محتوا
در مقدمه، به موضوع كتاب اشاره شده است[۲]
بخش اول كتاب، مشتمل بر پيامى است كه در سال 1432ق، به‌مناسبت سالروز رحلت آيت‌الله بروجردى توسط معظم‌له صادر شده است كه بيانگر نمونه‌هايى از مكارم و فضايل اخلاق، مقام والاى علمى و نمونه‌هايى از احترام علماى ديگر به آن مرحوم مى‌باشد[۳]
بيم از خداوند، دورى از دنياطلبى، تجلى صفات متقين، دقت در صرف بيت‌المال، ساده‌زيستى، احترام به بزرگان، اهتمام به مستحبات، احترام به خادمان دين، دفاع از مكتب، تسلط بر آراى فرق و مذاهب، تسلط بر علم رجال و دفاع از حق در برابر دوستداران، از جمله مواردى است كه در اين پيام، در مورد ايشان، به آن اشاره شده است[۴]
دفتر خاطرات، بخش دوم و مهم‌ترين قسمت اين كتاب ارزشمند است كه با مقدمه معظم‌له آغاز مى‌شود. ايشان در اين قسمت از كتاب، خاطرات درس‌آموزى از ابعاد اخلاقى - معنوى، مبارزه با غلو و عرفان‌هاى اصطلاحى، احترام علماى اديان و فرق به آن مرحوم و مواضع سياسى - مذهبى آيت‌الله بروجردى را بيان مى‌دارند كه گنجينه گران‌بهايى از تاريخ زعامت آن مرجع يگانه محسوب مى‌گردد[۵]
باور عميق به خداوند و قيامت، شوق شهادت، زهد و ساده‌زيستى، نگرانى از مسئوليت خطير مرجعيت و تقسيم بيت‌المال، عدم مجامله و تعارف با اشخاص در امر حق، ادب و احترام نسبت به بزرگان، ادب نسبت به شيخ طوسى، تجليل از مؤسس حوزه، دلجويى از همراهان به هنگام ناراحتى، بوسيدن دست يكى از سادات بعد از جلسه درس، مراقبت بر پرهيز از غلو در امور اعتقادى، سادگى و هيبت معظم‌له و احترام علماى فرق به ايشان، اهتمام به تقريب مذاهب و نگرانى از انحطاط اوضاع سياسى و اقتصادى مسلمانان، نمونه‌هايى از ابعاد اخلاقى - معنوى مذكور براى آيت‌الله بروجردى مى‌باشد[۶]
قسمت سوم كتاب به نقل مصاحبه مجله حوزه با معظم‌له درباره شخصيت آن مرحوم پرداخته است كه در سال 1370ش به طبع رسيده است. در اين مصاحبه، خصوصيات شيوه اجتهاد، سبك استنباط، تأثير تسلط بر اقوال عامه در استنباط، احترام و ادب در برابر بزرگان و برخى از ابعاد اخلاقى معنوى آن استاد بزرگ بيان شده است[۷]
در فرازى از اين مصاحبه، درباره تأثير سبك ايشان بر حوزه‌هاى علميه گفته شده: روش اجتهادى آن بزرگوار، وضعيت جديد و تحول عجيبى را در طريقه استنباط احكام در حوزه‌هاى علميه نجف و قم ايجاد كرد؛ زيرا در گذشته، بيشتر علما در مباحث و استنباطات خود، بيشتر به «وسائل الشيعة» مراجعه مى‌كردند و كمتر به سراغ احاديث و اصول اوليه مى‌رفتند و چه‌بسا كه به همان نص احاديث در كتاب‌هاى فقهى اكتفا مى‌شد و ديگر اينكه سير اقوال در مسئله، مخصوصا اقوال قدما، مورد تتبع كافى قرار نمى‌گرفت و به نقل ديگران، اكتفا مى‌گرديد، اما آيت‌الله بروجردى، دقيقا سير اقوال را مخصوصا اقوال قدما را بررسى مى‌كردند[۸]
همچنين به اين نكته اشاره شده است كه ايشان، در رجال هم صرفا به ديدن يك كتاب رجالى و تكيه به قضاوت آن در صحت و ضعف روايت، اكتفا نمى‌كردند، بلكه خود مجتهدانه وضعيت هر راوى را بررسى دقيق مى‌كردند[۹]
آخرين قسمت كتاب، مصاحبه مجله نقد و نظر است كه در سال 1373ش چاپ و منتشر گرديده است. آيت‌الله صافى در اين مصاحبه، به بحث مفصلى درباره مباحث اصولى و فقهى آن مرحوم و شيوه‌هاى وى در اين مباحث پرداخته‌اند[۱۰]
در فرازى از اين مصاحبه، به اطلاع وسيع آيت‌الله بروجردى بر اقوال علماى عامه، اشاره و اين نكته بيان شده است كه بدون شك، اطلاع بر فتواها و اقوال صحابه و تابعين و علماى عامه در فهم و استفاده صحيح از يك دسته از روايات كه نظر به آن اقوال دارند و همچنين در فهم جهت صدور روايات، مؤثر است؛ بنابراين هر كجا و در هر روايت كه متحمل باشد ناظر به اقوال غير اهل‌بيت(ع) است يا جهت صدور آن معلوم نباشد، اطلاع بر اين فتاوا و اقوال لازم است. اين علمى است كه قدماى فقها در آن متبحر بوده‌اند و به آن اهميت مى‌داده‌اند و آيت‌الله بروجردى با احاطه عجيبى كه به اقوال صحابه و علماى اسلام از هر فرقه داشتند، اهميت اين علم و نياز فقيه را به آن روشن نمودند؛ به‌طورى كه كتاب «خلاف» پس از طبع اول و دوم كه به امر ايشان انجام گرفت، مكرر به طبع رسيد[۱۱]
نكته مهم ديگرى كه در اين مصاحبه به آن اشاره شده است، آن است كه معظم‌له، با تسلطى كه بر اصول داشتند و حتى صاحب ابتكاراتى نيز در آن بودند، در مقام استنباط، كمتر به اصول تمسك مى‌كردند و علت آن نيز تخصص كامل ايشان در فهم روايات و دقتى بود كه در آن‌ها به كار مى‌بردند و حسن سليقه‌اى بود كه در رفع تعارض بين اخبار متعارض داشتند؛ درعين‌حال، به علم اصول و نياز فقيه به آن، بسيار تأكيد داشتند و دليل آن، حاشيه مفصل و دقيق و عميقى است كه بر كفايه استادشان، مرقوم فرموده‌اند[۱۲]
وضعيت كتاب
فهرست مطالب، در ابتداى كتاب آمده است.
در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع[۱۳]، به توضيح برخى از مطالب متن پرداخته شده است[۱۴]
پانويس
- ↑ ر.ك: اخبار علمى-فرهنگى، 1391، ص183
- ↑ مقدمه، ص7
- ↑ اخبار علمى-فرهنگى، 1391، ص183
- ↑ متن كتاب، ص11-15
- ↑ اخبار علمى - فرهنگى، 1391، ص183
- ↑ متن كتاب، ص22-57
- ↑ اخبار علمى - فرهنگى، 1391، ص183
- ↑ متن كتاب، ص92
- ↑ همان، ص92-93
- ↑ اخبار علمى - فرهنگى، 1391، ص183
- ↑ ر.ك: متن كتاب، ص118-119
- ↑ ر.ك: همان، ص120
- ↑ ر.ك: پاورقى، ص38
- ↑ ر.ك: همان، ص41
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. «اخبار علمى - فرهنگى»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: پيام، شماره 112، پاييز 1391، (20 صفحه، از 172 تا 191).