شرح شافية ابن حاجب المشهور بكمال
شرح شافية ابن حاجب المشهور بكمال، اثر محمد كمال‌الدين بن محمد معروف به معين‌الدين فسوى، شرح مزجى كتاب شافيه ابن حاجب مى‌باشد كه به زبان عربى و در قرن دوازدهم هجرى، نوشته شده و با تحقيق و تعليقات سعدى محمودى هورمانى، در سال 1377ش، عرضه گرديده است.
| نام کتاب | شرح شافیة ابن حاجب المشهور بکمال |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الشافیه. شرح |
| پدیدآورندگان | محمودی هورامانی، سعدی (مصحح)
ابن حاجب، عثمان بن عمر (نويسنده) فسوی فارسی، محمد بن محمد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | PJ 3161 /الف2 ش2027 |
| موضوع | ابن حاجب، عثمان بن عمر، ۵۷۰ - ۶4۶ق. الشافیه - نقد و تفسیر
زبان عربی - شواهد شعری زبان عربی - صرف |
| ناشر | احسان |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1386 هـ.ش یا 1428 هـ.ق یا 2007 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE15322AUTOMATIONCODE |
كتاب شافيه كه به زبان عربى نوشته شده است، با تعريف «علم صرف» آغاز مى‌شود، سپس مباحث ديگرى در حوزه علم صرف با موضوعاتى از اين دست تشريح مى‌گردد: صحيح و معتل، معانى افعال، ساختمان فصل‌ها، صفت مشبهه، مصادر ثلاثى و رباعى، اسم‌هاى زمان و مكان، احكام تصغير، احكام منسوب، جمع مكسر، احكام اعلال، مبحث ابدال و احكام ادغام[۱]
شارح كتاب شافيه نيز كوشيده است تا مطالب اصلى كتاب را با مثال‌ها و شواهد متعدد، شرح و تفسير نمايد[۲]
از جمله ويژگى‌هاى اين شرح، عبارت است از:
- كثرت استشهاد به آيات قرآن كريم و احاديث نبوى؛
- كثرت استشهاد به شواهد شعرى؛
- وسيط و متناسب بودن آن؛ بدين معنا كه اين شرح، نه مانند شرح نظام بر شافيه ابن حاجب بسيار مختصر و نه مانند شرح رضى، مطول است؛ به بيانى ديگر، اين شرح از ايجاز مخل و اطناب ممل، به‌دور است؛
- امتزاج شرح با متن؛ همانند شرح نظام و به نظر مى‌رسد اين‌گونه شرح، ارجح اساليب در تبيين متون مى‌باشد؛ گرچه در مواردى فهم آن، سخت و دشوار است؛
- اهتمام شارح به بيان معانى لغوى و بيان لفظ و تشكيك آن در بسيارى از موارد.
از جمله اقداماتى كه محقق در عرضه اين اثر، بدان‌ها اهتمام داشته و اعمال نموده است، عبارتند از:
- ترتيب كتاب به عناوين رئوس مطالب؛
- قرار دادن متن بين (پرانتز)، رئوس مطالب بين [كروشه] و موازين صرفيه بين «گيومه»؛
- تخريج آيات قرآنى و احاديث نبوى؛
- تصحيح الفاظ كتاب به‌واسطه مقابله با نسخ فراوان؛
- توضيح معانى لغويه كلماتى كه معانى آن‌ها، سخت و مشكل به نظر مى‌رسيده است؛
- بيان و توضيح معناى شواهد مثال به‌صورت مختصر؛
- اشاره به وجود كلمه يا متنى خاص در شروح ديگر از جمله شرح رضى و نظام؛
- ارائه زندگى‌نامه مختصرى از شارح و مصنف، در ابتداى كتاب.
پاورقى‌ها توسط محقق نوشته شده و در آن‌ها به ذكر منابع و توضيح و تشريح بيشتر برخى كلمات و عبارات متن پرداخته شده است.
پانويس
منابع مقاله
- «كتاب ماه زبان: فهرست كتاب‌هاى منتشرشده شهريورماه سال 1381ش»، مجلات اطلاع‌رسانى و كتابدارى، كتاب ماه ادبيات و فلسفه، آبان 1381ش، شماره 61، (12 صفحه، از 176 تا 187).
- «كتاب ماه زبان: فهرست كتاب‌هاى منتشرشده خردادماه سال 1381»، مجلات: اطلاع‌رسانى و كتابدارى، كتاب ماه ادبيات و فلسفه، مرداد 1381، شماره 58، (15 صفحه، از 157 تا 171).