فضائل القرآن (ابن سلام)
| نام کتاب | فضایل القرآن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | ابوعبید، قاسم بن سلام (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 86/4 /الف28 ف6 |
| موضوع | قرآن - سورهها و آیهها، خواص
قرآن - فضایل قرآن - قرائت - ثواب |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1426 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10500AUTOMATIONCODE |
معرفى كتاب
فضائل القرآن تأليف ابوعبيد القاسم بن سلاّم الهروى متوفاى 224 هجرى قمرى و به زبان عربى است.وى در محضر اساتيدى چون اسماعيل بن جعفر، شريك بن عبداللّه، اسماعيل بن عياش، سفيان بن عينية، عبداللّه بن مبارك، محمد بن حسن شاگرد ابوحنيفه و نيز ابويوسف يكى ديگر از شاگردان ابوحنيفه و...دانش اندوخت.
قرآن را بر ابوالحسن كسائى، اسماعيل بن جعفر و شجاع بن ابونصر بلخى قرائت كرد و علم لغت را ابوعبيده و ابوزيد و گروهى ديگر فراگرفت.از وى آثار فراوانى به يادگار مانده است كه از آن جمله‌اند:كتاب الاموال، كتاب الغريب، فضائل القرآن، كتاب الناسخ و المنسوخ، كتاب المواعظ، معاني القرآن و غيره.
«فضائل القرآن» ابوعبيد از قديمى‌ترين كتابها در زمينۀ فضائل القرآن است.نويسنده در اين كتاب به بيان رواياتى در باب فضيلت آموختن قرآن، قرائت قرآن و گوش فرا دادن به آن، فضيلت پيروى از قرآن و ثوابى كه در متابعت آن و نيز عقابى كه در تضييع آن وجود دارد، بزرگداشت اهل قرآن و فضيلت دانش قرآن و تلاش در بدست آوردن آن، فضيلت ختم قرآن، برخى صفات و ويژگى‌هاى اخلاقى قاريان و حاملان قرآن از جمله پرهيز از اكتساب و ارتزاق به وسيلۀ قرآن، فضايل سور و آيات قرآن كه در احاديث وارد شده است، جمع و تدوين قرآن و مواضع حروف و سور قرآن، حروف زايدى كه به سبب آنها خط قرآن مختلف مى‌شود، رواياتى دربارۀ نقصان و كاهش در آيات قرآن، حروف دوازده‌گانه قرآنى كه مصاحف اهل حجاز و اهل عراق در آنها با يكديگر اختلاف دارند، قرائتهاى مختلف و گوناگون، استحباب قرائت قرآن با لحن عربى، اولين و آخرين آيات نازله قرآن و نيز سور مكى و مدنى آن، نهى از تأويل به رأى قرآن، مسائلى دربارۀ مصاحف و كراهت يا رخصت بيع و شراء آنها و نيز نقطه‌گذارى و تزيين مصاحف، مى‌پردازد.
ساختار كتاب
كتاب مشتمل بر يك مقدمه از محقق و 5 فصل كه هركدام داراى ابوابى است مى‌باشد.در مقدمه به معرفى مؤلف، آثار وى، معرفى راوى روايات «فضائل القرآن» یعنى على بن عبدالعزيز و توثيق وى، اقداماتى كه محقق در پژوهش اين اثر به عمل آورده و...پرداخته شده است.
در اين مقدمه از كتابت قرآن كريم به عنوان سنتى نبوى ياد شده و تفاوت مابين جمع و تدوين ابوبكر با جمع و تدوين عثمان بيان و دربارۀ قرائات سبع و نيز مراد از «احرف سبعه» مطالبى بيان شده است.فصول پنج‌گانه كتاب عبارتند از:1-قضايايى دربارۀ فضل قرآن و استماع آن و عمل به آن.2-فضايل آيات و سوره‌هاى قرآن در احاديث 3-آداب قراء قرآن و حاملان آن 4-مسائلى دربارۀ مصاحف و كراهت يا جواز بيع و شراء آنها، نقطه‌گذارى و تفسير آنها و نيز تزيين مصاحف
5-قرائات مختلف در قرآن.
در پايان فهرست مصادر و منابعى كه در تحقيق اثر از آنها بهره گرفته شده و نيز فهرست آيات قرآنى و فهرست احاديث نبوى و آثار و همچنين فهرست موضوعات كتاب آمده است.
نسخه‌شناسى
كتاب تأليف ابوعبيد القاسم بن سلاّم الهروى است.اين كتاب توسط آقاى وهبى سليمان غاوجى مورد تحقيق و پژوهش قرار گرفته و تعليقاتى برآن افزوده گشته است.كتاب در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 280 صفحه نخستين‌بار در سال 1426 ه-2005م از سوى انتشارات «دار الكتب العلمية» بيروت منتشر شده است.
منابع مقاله
- خرمشاهى، بهاءالدين، دانشنامه قرآن، ج 2، ص 1587
- مقدمه تحقق و متن كتاب