مقالات کنگره مقدس اردبیلی
| مقالات کنگره محقق اردبيلي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کنگره بزرگداشت مقدس اردبيلي (1375: قم و اردبيل)(گردآورنده) |
| ناشر | دفتر کنگره بزرگداشت مقدس اردبيلي(قدس‌سره) |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1375ش |
| موضوع | 1.اسلام - مقالهها و خطابهها
2.فقه جعفري - قرن 14 3.مقدس اردبيلي، احمد بن محمد، - مقالهها و خطابهها 4.مقدس اردبيلي، احمد بن محمد، - کنگرهها |
| زبان | فارسی عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | BP 153/5 /م7ک9 10.ش |
مقالات کنگره مقدس اردبیلی، مجموعه مقالات تحقیقی عرضه‌شده به کنگره مقدس اردبیلی، از نویسندگان مختلف، به زبان فارسی و عربی می‌باشد.
ساختار
مقالات در سه جلد عرضه شده است. در ترتیب و چینش مقالات، نظم خاصی لحاظ نگردیده است.
گزارش محتوا
جلد اول کتاب، شامل بیست مقاله و رساله به زبان عربی است. جلد دوم، دربردارنده مجموعا 25 مقاله درباره ابعاد فقهی محقق اردبیلی و تحلیل و شناخت آثار وی بوده و جلد سوم، سیزده مقاله در شرح احوال، ویژگی‌های اخلاقی، شخصیت علمی و فکری، آرای فقهی و نیز نقد و بررسی برخی از آثار وی را در خود جای داده است؛ به‌عنوان نمونه، به برخی از این مقالات، اشاره می‌گردد:
«برخی از آرای فقهی خاص محقق اردبیلی»، نوشته آیت‌الله نورانی اردبیلی: نویسنده قصد دارد در این رساله، تعدادی از آرای فقهی خاص محقق اردبیلی را به‌طور خاص، بیان نماید تا نشان‌دهنده بعد فقهی آن بزرگ‌مرد عرصه علم و عمل باشد، که از جمله آنها عبارتند از:
- محقق اردبیلی در خیار شرط گفته: تصرف، مسقط تعبدی است نه اسقاط تعبدی؛ زیرا هر تصرف در هر خیار، مسقط نیست؛ چنان‌که تصرف در خیار غبن و خیار مجلس، مسقط نیست[۱]
- مقدس اردبیلی برخلاف نظر مشهور، غسل جنابت را واجب نفسی می‌داند؛ به جهت آیه شریفه: و إن كنتم جنبا فاطهروا[۲]
- وی طلب آب در بیابان برای وضو را مستحب می‌داند؛ درصورتی‌که سایر فقها، آن را واجب دانسته‌اند[۳]
«مقدس اردبیلی در عرصه اجتهاد»، نوشته آیت‌الله ابراهیم جناتی: در این رساله، با اشاره به این موضوع که متأسفانه آن‌گونه که باید در طول تاریخ، از رجال علمی و مجتهدان شیعه، تقدیر به عمل نیامده و در این امر، دانش‌ستیزان و عاملان و مزدوران غرب و شرق نقش زیادی داشته‌اند - زیرا همواره از مطرح شدن آنها در محافل و مجالس سر باز زدند و بزرگی و منزلت آنان را کتمان کرده‌اند - به بحث پیرامون عناوین زیر پرداخته شده است: اهمیت علمی مقدس اردبیلی؛ اردبیلی از دیدگاه عالمان و مجتهدین بزرگ؛ نوع اجتهاد مورد پذیرش او؛ شیوه اجتهادی او؛ مرجعیت تقلیدی اردبیلی؛ شیوه مقدس اردبیلی در کیفیت بیان مسائل شرعی برای مقلدان؛ روش او در طرح مسائل فقه اجتهادی؛ آثار قلمی مرحوم اردبیلی؛ اساتید و تلامیذ اردبیلی و ارائه بعضی از آرا و نظرات خلاف مشهور وی[۴]
«مقدس اردبیلی مظهر تقدس، حریت و نوآوری»، نوشته حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید جواد ورعی: در این مقاله، به بخشی از خصوصیات و مشرب فقهی و نیز بعضی از ویژگی‌های اخلاقی و اجتماعی مقدس اردبیلی پرداخته شده است[۵]
«محقق اردبیلی و مسئله حکومت در عصر غیبت»، اثر حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد سروش: بدون شک مقدس اردبیلی در تاریخ پربار فقه شیعه، دارای سهمی وافر و نقشی تعیین‌کننده است؛ ازاین‌رو، پس از گذشت بیش از چهار قرن، هنوز هم تأمل‌ها و تحقیقات او در مسائل فقهی، مورد توجه فقیهان قرار داشته و به‌خصوص «شرح ارشاد» او پیوسته به‌عنوان مخزن گران‌بهایی که نکته‌های بدیع فراوانی در خود جای داده، شناخته می‌شود. در این مقاله، به ترسیم و بررسی دیدگاه این محقق بزرگ پیرامون مسئله حکومت در عصر غیبت پرداخته شده است و البته توجه عالمانه به این موضوع، علاوه بر اینکه روشنگر بخش وسیعی از تفکر فقهی مقدس است، از جهات گوناگون دارای اهمیت است:
- شناخت تطورات فقه سیاسی شیعه و بررسی روند اندیشه‌های گوناگونی که در این زمینه عرضه شده است.
- شناخت جو حاکم بر فقه قرن دهم هجری، برای پی بردن به جایگاه اندیشه ولایت فقیه در آن دوران.
- شناخت مبنای عملکرد و سیاست فقیهانی مانند اردبیلی در برخورد با دولت صفویه[۶]
«معاملات صبی در نگاه محقق اردبیلی»، اثر حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد رحمانی: از مباحث قابل توجه در فقه، دیدگاه فقها نسبت به کودکان و نوجوانان می‌باشد. گرچه احکام مرتبط با انسان نابالغ از دیرهنگام در فقه مورد توجه و دقت بوده است، لیکن زوایای زیادی از احکام، به‌ویژه مسائل عبادی، اقتصادی و کیفری آنان هم‌اکنون نیز در هاله‌ای از ابهام به سر می‌برد. از مسائلی که در این ارتباط از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد، دیدگاه شرع مقدس نسبت به دادوستد صبی است؛ زیرا از یک طرف هر روز ما با خرید و فروش افراد نابالغ روبه‌رو هستیم و از طرفی این مسئله از نظر علم حقوق به‌ویژه غرب، مورد توجه واقع شده است. از جمله فقیهان نواندیش و واقع‌بینی که این مسئله را مورد نقد و بررسی قرار داده، محقق اردبیلی می‌باشد که برخلاف نظر بسیاری از فقیهان پیشین خود، بر این باور است که ملاک صحت معاملات صبی و رفع حجر از او، رشد اوست، نه بلوغ سنی. مقاله حاضر در پی بررسی نظر مقدس اردبیلی در این موضوع می‌باشد[۷]
«اصول و مبانی آراء کلامی مقدس اردبیلی(ره)»، اثر محمود یزدی مطلق (فاضل): مقدس اردبیلی حاشیه‌ای دارد بر شرح تجرید قوشچی که بررسی و مطالعه آن، خواننده را با مبانی عقلی و مسائل کلامی وی آگاه می‌سازد. نویسنده در این مقاله، به‌طور فهرست‌وار، مروری دارد بر اندیشه‌های کلامی این عالم بزرگ از کتاب مذکور که شامل مبحث اثبات صانع و صفات و آثارش می‌باشد[۸]
«شهادت زن و نظر مقدس اردبیلی(ره)»، نوشته زهره صفاتی: شرایطی در شهادت برای شاهد بیان شده که از جمله آنها، «مرد بودن» می‌باشد که از آن، به شرط ذکوریت تعبییر شده است. حال این سؤال مطرح می‌شود که آیا در تمام مسائل، شهادت مرد دخالت دارد و یا اینکه در مواردی خاص، شهادت زن مورد پذیرش است و در جایی شهادت زن و مرد، منضما پذیرفته است. در این مقاله، به بررسی نظرات مقدس اردبیلی در این باره پرداخته شده است. آنچه که در این مقاله مورد بحث واقع شده که آیا شهادت زن پذیرفته است یا خیر، عبارتند از: حدود؛ رجم؛ قتل؛ طلاق و انواع آن؛ نکاح؛ قصاص؛ عتق عبد؛ دیه؛ شهادت در دیون و اموال؛ امور مالی (اموری که ملازم با مال است)؛ دین؛ وقف؛ ولادت و استهلال؛ شهادت به رضاع؛ شهادت یک زن در ربع میراث و ربع وصیت؛ شهادت دو زن در نصف میراث و...[۹]
برخی دیگر از مقالات این مجموعه عبارتند از: «الأردبيلي(ره) معلم التحقيق و التقدس»، رضا استادی؛ «رسالة في عقد الفضولي»، احمد پایانی؛ «رسالة، في قاعدة ضمان اليد»، سید عبدالرسول شریعتمداری جهرمی؛ «تعارض البينات و تبيين صورها الأربع»، جعفر سبحانی؛ «رسالة في تقليد الميت»، سید محسن خرازی؛ «مع المقدس الأردبيلي في مسائل من الفقه»، علی کریمی جهرمی؛ «رسالة حول طهارة الخمر»، علم‌الهدی اردبیلی؛ «رسالة في جواز التقليد في أصول‌الدين و عدمه»، ابراهیم انصاری زنجانی؛ «رسالة في الكتابة في الفقه الإسلامي»، محمدجواد فاضل لنکرانی؛ «مسألتان بين المحقق الكركي و المقدس الأردبيلي»، محمد حسون؛ «البعد الآخر في فقه المقدس الأردبيلي(ره)»، احمد کنانی؛ «قاعدة السهولة»، سید عباس صالحی؛ «رسالة في حكم حيل الربا»، محمد مؤمن قمی؛ «رسالة في بلوغ الصبي»، سید عبدالرسول شریعتمداری جهرمی؛ «حكم سهم الإمام(ع) في زمان الغيبة»، ابوطالب تجلیل؛ «رسالة في عفو المجني عليه عن قصاص النفس و ديتها»، علی عندلیب؛ «رسالة حول حدود المطاف»، محمدحسن احمدی (فقیه یزدی)؛ «المقدس الأردبيلي فقيها محققا»، دکتر محمود بستانی؛ «فقه القرآن في التراث الشيعي»، محمدعلی حائری خرم‌آبادی؛ «برخی آرای خاص محقق اردبیلی و مقایسه با نظرات سایر فقها»، محمدعلی برزو و...
وضعیت کتاب
فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد آمده است. در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع[۱۰]، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است[۱۱]
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.