مقالات فلسفية لمشاهير المسلمين و النصاری
معرفی اجمالی
مقالات فلسفية لمشاهير المسلمين و النصاری، به قلم لویس شیخو و دیگران، مجموعه‌ای است به زبان عربی، مشتمل بر شماری از مقالات، رساله‌ها و کتب گوناگون از نویسندگان مختلف در موضوعات متنوع فلسفی؛ همچون: کتاب سیاست ابن سینا، رساله ابونصر فارابی در سیاست، آثاری از ارسطو، سفارشات افلاطون در تربیت جوانان، توصیه طلایی فیثاغورث، رساله‌های طیر بوعلی و غزالی، مقاله‌ای از ابن عبری درباره نفس و کتاب‌ها و رساله‌هایی درباره ترس از مرگ، تفاوت بین روح و نفس، مقاله هبةالله بن عسال در منطق و علاج الحزن ابن مسکویه.
ساختار
کتاب مشتمل است بر کلمه ناشر، مقدمه و 16 مقاله و کتاب و رساله و وصیت.
گزارش محتوا
صلاح‌الدین بستانی، در مقدمه ناشر پس از اهدای این اثر به مبارزان مسلح لبنانی، بیان می‌کند که: این کتاب موعظه‌ای است برای کسانی که به فرقه‌گرایی تمایل دارند تا بفهمند، مرگ سرانجام محتوم تعصب کور است و با چشم و قلب نظاره کنند که چگونه به‌وسیله فلسفه زندگی و علم و دانش می‌توان با یکدیگر همسایه شد و زیست مسالمت‌آمیز داشت[۱].
این اثر شامل، مقالات فلسفی قدیمی برخی از مشاهیر فلسفه مسلمان و غیر مسلمان، به‌همراه تعریب برخی رسالات یا مقالات ارسطو، افلاطون و فیثاغورث به دست اسحاق بن حنین است[۲].
نویسنده مقدمه بیان می‌دارد که سه سال پیش، در کتاب مستقلی، شانزده مقاله از بعضی از مشاهیر نویسندگان نصارا از قرن نهم تا قرن سیزدهم را جمع کردیم و این آثار برای اولین بار در مجله مشرق به‌صورت متفرق در نه سال چاپ شد و با انتشار آنها در یک مجموعه، فایده آن بیشتر شد و اشتیاق به آن نیز رو به فزونی نهاد، به‌ویژه پیش دوستداران آثار دینی قدیمی. چند هفته از انتشار این مجموعه نمی‌گذشت که پیام‌هایی از نواحی مختلف مبنی بر درخواست جمع‌آوری و چاپ این مقالات فلسفی در یک مجموعه برایمان ارسال شد و ما با چاپ این مجموعه به این درخواست پاسخ مثبت دادیم[۳]. نسخه اول پس از یک سال به چاپ رسید و با توجه به نیاز به تجدید چاپ در نسخه بعدی آثار جدیدی را به آن افزودیم. صاحب مقالات مسلمان در این اثر شیخ‌الرئیس ابن سینا و ابونصر فارابی و شیخ محمد غزالی و ابن مسکویه هستند و مسیحیانشان قسطا بن لوقا، ابوالفرج غریغوریوس بن عبری صاحب مختصر تاريخ الدول و... و ابوالفرج هبةالله معروف به ابن عسّال. محور مقالات این کتاب، مباحث فلسفی متفاوت و متشتت است؛ برخی از آنها مقاله درباره منطق و اصول و قضایا و قیاسات آن هستند، برخی دیگر، فصل‌هایی از یک کتاب درباره آداب نفس هستند، مانند مقاله مفصلی که درباره تعریف نفس و آنچه که از حیث تکوین و طبیعتش و اتحادش با جسم و قوای آن و... به آن اختصاص دارد، است. دو رساله ابن مسکویه درباره ترس از مرگ و «علاج الحزن» در ادامه مطالب این کتاب آمده است و پس از آن رساله‌ای در فرق بین روح و نفس از حنین بن اسحاق عبادی است که آن را برای محمد بن موسای منجم نوشته. از دیگر مقالات ذکرشده در این مجموعه، مقالات اجتماعی در سیاست و تدبیر و شیوه برخورد انسان با آفریدگارش و سرپرستان و همنشینان و خودش و... است[۴].
علاوه بر این نوشته‌ها، چون ناشر به برخی آثار فلسفی قدیمی یونان باستان منسوب به ارسطو و افلاطون و فیثاغورث که به دست مترجم توانگری چون اسحاق بن حنین به عربی ترجمه شده‌اند دست پیدا کرده، آنها را هم به این مجموعه افزوده است. شیوه این کتاب این‌گونه است که پیش از ارائه اصل هر مقاله یا اثری، مقدمه‌ای بر آن نوشته که محتوای آن و نویسنده‌اش و نسخه‌های خطی نقل‌شده از آن را معرفی کرده است[۵].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است. این اثر، چاپ سوم از این کتاب است و به مبارزان مسلح لبنانی تقدیم شده. این نوشتار به همت گروهی از محققان لبنانی جمع‌آوری شده است[۶]. مجموعه مقالات این اثر به‌صورت پیاپی توسط پدران یسوعی: لویس معلوف، خلیل اده و لویس شیخو به چاپ رسیده. مجددا این آثار در چاپخانه کاتولیکی ادیبان یسوعیین بیروت، با حذف و اضافاتی در سال 1911م، به چاپ رسیده است[۷].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.