بروجردی نجفی، محمدتقی
| نام | بروجردی نجفی، محمدتقی |
|---|---|
| نام های دیگر | |
| نام پدر | عبدالكريم |
| متولد | 1315 ق |
| محل تولد | بروجرد |
| رحلت | 1391 هـ.ق |
| اساتید |
|
| برخی آثار | نهایة الأفکار |
| کد مؤلف | AUTHORCODE4AUTHORCODE |
آیت‌الله محمدتقى بروجردى (1315 ق -1391) فقیه، اصولی، استاد، مؤلف، مقرر کتاب نهاية الأفكار
در سال 1315 ق در شهرستان بروجرد به دنيا آمد. شهرى مجتهد پرور، كه علماى بزرگى را به جهان اسلام و حوزه‌هاى علميّه تقديم داشته است.
نام پدرش عبدالكريم بود. عبدالكريم وجودش سراسر عشق به خاندان پيامبر بود. او كودك خردسالش را محمدتقى ناميد و از اوان كودكى او را آمادۀ فراگيرى علوم اهل بيت پيامبر صلوات الله عليهم نمود.
آغاز تحصيلات
محمدتقى از همان كودكى شروع به فراگيرى مقدمات علوم اسلامى كرد و تحصيلات خود را در وطن خود بروجرد و نزد علماى آن شهر آغاز كرد.
سفر به نجف
وى در 21 سالگی، یعنی سال 1336 ق به نجف اشرف رهسپار شد؛ تا از خرمن علم و دانش علماى آن حوزۀ هزار ساله و مركز علم و دانش در آن دوران خوشه چينى كند. وى بخش دوم دروس سطح مانند رسائل و مكاسب و كفايه را از علماى نجف فرا گرفت.
از اساتید دوره سطح ایشان می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:
- سید محمدرضا رفسنجانی (مرعشی)
- شیخ عبدالحسین رشتی
- شیخ مرتضی طالقانی
- حاج میرزا علی ایروانی
- سید میرزا آقا استهباناتی
درس خارج
آیت‌الله محمدتقى بروجردى پس از آنكه دروس سطح را به پايان رساند در درسهاى مشهور حوزۀ نجف شركت كرد. از جمله در درس خارج:
- علامه شيخ ضياء‌الدين عراقى
- علامۀ محقق، ميرزاى نائينى
- آیت‌الله سيد ابوالحسن اصفهانى
وى همچون محققى بزرگ در اين درسها شركت مى‌كرد و از محضر اين علماى بزرگ بهره مى‌برد. وى در علم اصول فقه، بيشترين بهره را از محضر علامه شيخ ضياء‌الدين عراقى برد و در علم فقه، بيشترين استفاده را از محضر آیت‌الله سيد ابوالحسن اصفهانى نمود.
شخصيت علمى
شيخ محمدتقى بروجردى شخصيتى بزرگ و از علماى معروف نجف به شمار مى‌آمد. وى بسيار اهل بحث و گفتگو بود و در مباحثه‌هاى علمى از قدرتى فراوان برخوردار بود. آراى قوى و دقت نظر و سلامت فكر ايشان در مسائل فقه و اصول مشهور است.
وى بيش از چهار دورۀ كامل در درس خارج اصول علامه شيخ ضياء‌الدين عراقى شركت كرد و سه دورۀ آنها را به صورت تقريرات نوشت همچنانكه درسهاى خارج فقه و اصول دو استاد ديگر خود يعنى ميرزاى نائينى و آیت‌الله سيد ابوالحسن اصفهانى را نيز به صورت متفرقه نگاشت.
مقامات معنوى
آیت‌الله محمدتقى بروجردى معروف به تقوا و اعراض از دنيا و زهد در آن بود. وى همچون استاد خود آقا ضياء عراقى از روحى لطيف برخوردار بود و مانند ديگران خود را مقيد به آداب و رسوم و تكلفات بيهوده نكرده و خود را از آنها فارغ و آزاد ساخته بود.
وى بسيار ذكر مى‌گفت و لبهايش پيوسته معطر به نام خداوند بود. او قرآن زياد مى‌خواند و به آن عشق مى‌ورزيد. او عادت داشت نيمه‌هاى شب از خواب بيدار شود و به نماز شب و قرائت قرآن در هنگام فجر و راز و نياز با خداوند متعال بپردازد و هيچگاه اين عادت خود را ترك ننمود.
اگر در مكانى براى عبادت يا دعا و يا ذكر خداوند مى‌نشست، نشستن خود را طولانى مى‌ساخت و از آن لذت مى‌برد. او در برابر حدود الهى و احكام خداوند بسيار غيور و شجاع بود و سر سختانه در برابر گناه مى‌ايستاد و با آن مخالفت مى‌كرد.
او عاشق راه اهل بيت عصمت و طهارت بود و عمر خود را در اين راه نهاده بود. او از روحى بلند و شخصيتى بزرگ برخوردار بود و هيچگاه فريب ظواهر دنيا را نخورد. در برابر مؤمنين و افراد ضعيف متواضع و فروتن بود و خود را در رديف آنان مى‌دانست.
خداوند او را رحمت كند و در بهشت برين خود جاى دهد و ما را نيز از بركت مقامات ايشان مورد توجه قرار دهد.
تأليفات
آیت‌الله شيخ محمدتقى بروجردى تأليفات ارزشمندى دارد كه اينك به برخى از آنها اشاره مى‌كنيم:
- نهاية الأفكار، اين كتاب يك دورۀ كامل علم اصول و تقريرات درس آقا ضياء‌الدين عراقى است و مشهورترين اثر ايشان مى‌باشد.
- حاشيه بر العروة الوثقی، حاشيه‌اى استدلالى بر كتاب العروة الوثقی سيد محمد كاظم يزدى مى‌باشد. در اين كتاب قدرت علمى و توانايى مؤلف در علم فقه و ذوق سليم و استعداد درخشان ايشان در استنباط و اجتهاد آشكار و نمايان است. وى اين كتاب را تا قسمت حج رسانده و موفق به اتمام آن نشده است.
- حاشية فتوائية، حاشيۀ مؤلف بر رسالۀ عمليّه است و شامل فتاواى ايشان مى‌باشد.
- رسالة في الرد على الفرقة البابية
- رسالة في منجزات المريض
- رسالة في الاجتهاد و التقليد
بعد از آنكه اين كتاب به چاپ رسيد و در اختيار حضرت آیت‌الله بروجردى قرار گرفت از مطالعۀ آن بسيار شگفت زده شده و مؤلف گرانقدر آن را ستودند و در مجالس خود نيز از ايشان بسيار تقدير به عمل آوردند.
سفر به قم
آیت‌الله شيخ محمدتقى بروجردى بيشتر عمر خود را در حوزۀ علميّۀ نجف به سر برد. وى از محضر علماى بزرگ آن حوزه بهره‌هاى فراوان برد و سرانجام خود نيز يكى از چهره‌هاى درخشان آن حوزه گرديد و از محققان و مدرسان بزرگ آن حوزه به شمار آمد.
بعد از وفات حضرت آیت‌الله سيد ابوالحسن اصفهانى وى تصميم به مهاجرت به شهر قم گرفت تا با حضور در حوزۀ علميّۀ قم به آن حوزه گرمى ببخشد.
وى به درخواست حضرت آیت‌الله بروجردى مجلس درس خارج فقه و اصول تشكيل داد و به درس و بحث در آن حوزه مشغول گرديد. جلسات درس ايشان از كيفيت علمى بالايى برخوردار بود و طلاب نخبه و برگزيدگان فراوانى را به دور خود جمع نمود.
سفر به تهران
پس از چندى، آیت‌الله محمدتقى بروجردى به دعوت آیت‌الله سيد ابوالقاسم كاشانى به تهران رفت و در يكى از مساجد تهران به اقامۀ نماز جماعت پرداخت و در حوزۀ علميّۀ آن شهر نيز، مشغول تدريس شد و تا آخر عمر در تهران باقى ماند و به نشر و تبليغ احكام اسلام پرداخت.
كلام شيخ آقا بزرگ تهرانى
علامه، شيخ آقا بزرگ تهرانى در كتاب نقباء البشر دربارۀ ايشان مى‌فرمايد:
هو الشيخ محمد تقي بن عبدالكريم البروجردي نزيل النجف الأشرف. عالم بارع و فاضل جليل. أخذ أوّليات العلوم في بروجرد و قرأ بعض السطوح عند أعلامها ثم هاجر إلى النجف فحضر على الشيخ الميرزا النائيني و الشيخ ضياء‌الدين العراقي و السيد أبي الحسن الأصفهاني و غيرهم و قد كتب تقريرات أبحاثهم في الفقه و الأصول.
«شيخ محمدتقى بن عبدالكريم بروجردى ساكن نجف اشرف دانشمندى پرهيزگار و فاضلى انديشمند است. وى علوم مقدماتى را در شهر بروجرد فرا گرفت و بخشى از دروس سطح را نزد علماى آن شهر آموخت. سپس به نجف مهاجرت كرد و از محضر درس شيخ ميرزا محمدحسین نائينى و شيخ ضياء‌الدين عراقى و سيد ابوالحسن اصفهانى و علماى ديگر بهره برد. او تقريرات درس اساتيد خود را نگاشت.»
سخن شيخ محمد شريف رازى
مورخ و دانشمند معاصر آقاى حاج شيخ محمد شريف رازى در كتاب گنجينۀ دانشمندان دربارۀ ايشان مى‌فرمايد:
«مرحوم مبرور حجت الإسلام و المسلمين نخبة الفقهاء و المجتهدين حاج شيخ محمدتقى بروجردى مقيم و متوفى در تهران، از علماى محققين و مجتهدين مسلّمين معاصر، داراى مقام علم و فقاهت و از تلامذۀ مبرز مرحوم آیت‌الله نائينى و آیت‌الله آقا ضياء‌الدين عراقى و آیت‌الله اصفهانى و ديگران بوده.
تقريرات استادش مرحوم نائينى را به رشتۀ تحرير در آورده و به طبع رسانيده و مورد استفادۀ فضلاى قم و نجف مى‌باشد. وى بعد از فوت مرحوم آیت‌الله اصفهانى به ايران آمده و در قم به ملاقات زعيم اعظم آیت‌الله بروجردى رسيده و بنابر امر و اصرار معظم له در قم اقامت گزيده و به تدريس خارج فقه و اصول پرداخته است، ولى پس از چند سال بنابر دعوت مرحوم آیت‌الله مجاهد حاج سيد ابوالقاسم كاشانى قدس الله سره، كه نسبت به ايشان محبت و عنايت خاصى داشت به تهران مسافرت كرده و رحل اقامت افكنده و در مسجد شيشه خيابان حاج شيخ هادى به اقامۀ جماعت و وظائف ديگر روحانى پرداخته و براى عده‌اى از فضلا و محصلين حوزۀ تهران تدريس نمود.»
وفات
سرانجام اين عالم انديشمند پس از عمرى خدمت به حوزه‌هاى علميّه و علوم و معارف اسلامى و خدمت به خاندان اهل بيت عصمت و طهارت عليهم‌السلام در 24 ذى حجه سال 1391 هجرى قمرى در شهر تهران ديده از اين جهان فانى فرو بست.
بدن مطهرش را به شهر مقدس قم انتقال داده و در جوار حرم حضرت معصومه سلاماللهعليها به خاك سپردند.
آخرين كلامى كه از ايشان صادر شده و بر روى كاغذ نقش بسته، هنگام نگارش كتاب حاشيه بر العروة الوثقی بوده كه نوشته است: (و قضى أمده و انتهى) يعنى «زمان آن به اتمام رسيد و پايان يافت». در اين هنگام ايشان سكتۀ قلبى كرده، قلم از دستشان مى‌افتد و جان به جان آفرين تسليم مى‌نمايند.