مصطلحات المذاهب الفقهية و أسرار الفقه المرموز في الأعلام و الكتب و الآراء و الترجيحات
نام کتاب | مصطلحات المذاهب الفقهیة و أسرار الفقه المرموز في الأعلام و الکتب و الآراء و الترجیحات |
---|---|
نام های دیگر کتاب | |
پدیدآورندگان | ظفیری، مریم محمد صالح (نويسنده) |
زبان | عربی |
کد کنگره | BP 147/2 /ظ7م6 |
موضوع | اصول فقه اهل سنت
فقه - اصطلاحها و تعبیرها |
ناشر | دار ابن حزم |
مکان نشر | بیروت - لبنان |
سال نشر | 1422 هـ.ق |
کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE12110AUTOMATIONCODE |
مصطلحات المذاهب الفقهية و أسرار الفقه المرموز في الأعلام و الكتب و الآراء و الترجيحات، اثر عربى مريم محمدصالح ظفيرى، پيرامون اصطلاحات فقهى رايج در مذاهب اهل سنت مىباشد.
اين كتاب به جهت جامعيت آن در ذكر اصطلاحات فقهى و رمزهاى بهكاررفته در مذاهب مختلف اهل سنت در يك مجموعه، حائز اهميت است.
ساختار
كتاب، مشتمل بر يك مقدمه و پنج فصل و يك خاتمه است. هريك از فصول، مباحث مختلفى را در بر دارد كه در ضمن مطالب و مباحث متعددى، مورد بررسى قرار گرفتهاند. نويسنده در ضمن مطالعه مذاهب فقهى، بر فوائد فراوانى دست يافته كه مهمترين آنها را در هفت مورد بيان كرده است.
گزارش محتوا
نويسنده در مقدمه، به دلايل انتخاب موضوع كتاب، اهميت و پيشينه كارهاى انجامشده در اين موضوع، مشكلاتى كه با آن مواجه بوده و همچنين شيوه خود در بحث، اشاره كرده است. وى در بيان مشكلاتى كه با آن مواجه بوده است، به اين مطلب اشاره مىكند كه در برخى از كتب فقهى، اقوال به رموزى نسبت داده شده است، بدون اينكه مقصود از آنها بيان شده باشد، لذا براى فهم مقصود از آن رمز، چارهاى جز مقابله برخى از كتب همان مذهب فقهى نداشته است. او همچنين در فهم مراد برخى مذاهب از برخى از الفاظ تشهير، ترجيح و تضعيف، با مشكل مواجه بوده و زمان و توان زيادى را به فهم اين موارد اختصاص داده است.
شيوه نگارش مطالب در فصول مختلف از روال واحدى پيروى نكرده است. در فصل اول اصطلاحات عامه در مذاهب فقهى؛ يعنى اصطلاحات متعلق به اقسام حكم تكليفى و اصطلاحات حكم وضعى متعلق به اوصاف عبادت، مورد بررسى قرار گرفته است. در اين فصل، مطالب با ايجاز آمده و به اختلافات جزئى اشاره نشده است. همچنين در تعريف اصطلاحات، ديدگاه مختار نويسنده ذكر شده و شرح آن نيامده است؛ البته اگر اختلاف در تغيير مسماى اصطلاح مؤثر بوده، مانند اختلاف جمهور و حنفيه درباره دو اصطلاح «فرض» و «واجب»، قدرى تفصيل داده شده است.
در چهار فصل ديگر، اصطلاحات مختص به ائمه مذاهب، كتب، آراء و علامات افتاء در هريك از مذاهب چهارگانه حنفى، مالكى، شافعى و حنبلى، در ضمن مباحثى مطالعه شده است. در اين فصول، نويسنده اصرار بر تفصيل موضوعات و ذكر مثال داشته است. در غالب موارد، ابتدا تعريف لغوى و اصطلاحى آمده است. پس از آن، اگر تعريف اصطلاحى نياز به توضيح داشته، بيان شده است. پس از بيان مثالهايى از كتب فقهى، اگر در دلالت لفظ بين علما اختلافى بوده، تمامى آراء و مناقشات ارائه و در آخر نيز ديدگاه نويسنده در خصوص مطلب، بيان شده است. در ذكر اصطلاحات اعلام تنها به اعلام مشهور در هر مذهب فقهى اكتفا شده است. بهجاى ذكر اسامى اعلام، از رموزى كه بر حسب تاريخ وفات آنها مرتب شده، استفاده شده است.
نويسنده در خاتمه به نكات ارزشمندى اشاره كرده كه در واقع ثمره مطالعات اوست. از جمله آنها، اين نكات است:
1. فرقهايى كه اصطلاحات حكم شرعى بين جمهور و حنفيه يا بين فقهاء و متكلمين وجود دارد، در واقع اختلاف بين الفاظ و مسميات است كه فروع فقهى بر آن مترتب نيست.
2. الفاظ تشهير و علامات افتاء از يك مذهب به مذهب ديگر، به لحاظ استعمال و معنا متفاوت است.
3. تأسيس هر مكتب فقهى به خاستگاه آن مكتب وابسته است؛ مثلاً وجود امام مالك در مدينه و تأثيرپذيرى از اهل مدينه و نيز انتقال امام شافعى از عراق به مصر، بر الفاظ و اصطلاحات مذاهب آنها تأثير گذارده است.
وضعيت كتاب
پاورقىهاى كتاب كه به قلم نويسنده است، ارزشمند بوده و تفصيل ارجاعات و شرح حال اعلام به جهت رعايت اختصار به اين بخش منتقل شده است. در انتهاى اثر، فهرست آيات، احاديث، اصطلاحات، اعلام، مصادر و مراجع و در پايان، فهرست تفصيلى مطالب ذكر شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.