الفكر التربوي الإسلامي المعاصر الجهود المبذولة و التطوير المستمر
| نام کتاب | الفکر التربوي الإسلامي المعاصر الجهود المبذولة والتطوير المستمر |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | يالجن، مقداد (نويسنده)
|
| زبان | عربی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | دار عالم الکتب |
| مکان نشر | عربستان - رياض |
| سال نشر | 1430ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE24944AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
الفکر التربوی الإسلامی المعاصر الجهود المبذولة و التطویر المستمر، اثر مقداد یالجن، پژوهشی است پیرامون تفکر تربیتی اسلامی معاصر و ویژگی‌ها و آفات آن که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.
نویسنده مطالب مورد بحث در کتاب را در مقطع دکترا تدریس نموده و انگیزه وی از تألیف این کتاب، نبودن اثری مدون و مورد اعتنا در این موضوع بوده است.[۱]
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در یک تمهید، هشت فصل و یک خاتمه، تنظیم شده است.
نویسنده مطالب را تحت عناوین مختلفی، به صورت علمی و پژوهشی، دسته بندی کرده و مباحث تحت هر عنوان را با شماره گذاری، از یکدیگر تفکیک نموده است؛ به گونه ای که یادگیری، بررسی، تحقیق و حفظ کردن آن‌ها برای خواننده، آسان می‌باشد.
وی نخست اصطلاحات کاربردی مورد بحث را تعریف نموده و سپس، به مقایسه میان ویژگی‌های عمومی تفکر تربیتی معاصر و تفکر تربیتی اسلامی و نیز مهم ترین موضوعات و روند فکری در آموزش و تربیت اسلامی معاصر پرداخته است. در ادامه، ضمن بررسی و مطالعه انتقادی مدل‌های آموزشی تربیتی معاصر در جهان اسلام، مهم ترین مشکلات اندیشه تربیتی اسلامی معاصر، از منظر معلمین و اساتید مورد بحث قرار گرفته و در نهایت، به آفات اندیشه تربیتی اسلامی معاصر و طرق مقابله با آن، اشاره شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، ضمن بیان انگیزه نگارش کتاب، به موضوع فصل‌های آن، اشاره شده است.[۲]
در تمهید از اهمیت شناخت طبیعت نیروی فکری و پرورش آن با تعلیم و تربیت مستمر، سخن به میان آمده است.[۳]
در فصل اول، ضمن تحدید مفهوم فکر در لغت و اصطلاح، تحدید مفهوم فکر تربیتی به طور عام، تحدید مفهوم فکر اسلامی و میادین آن و... مسیر مطالعه روشن گردیده و به بررسی عوامل مؤثر در تکوین تفکر آموزشی (از جمله عوامل اجتماعی، اقتصادی، دینی، جغرافیایی) و اهمیت مطالعه پیرامون اندیشه تربیتی اسلامی، پرداخته شده است.[۴]
فصل دوم، دارای سه بخش زیر می‌باشد: الف)- بیان ویژگی‌های تفکر تربیتی معاصر (قرن نوزدهم میلادی) به طور عام که برخی از آن‌ها، عبارتند از: - تحول نظریات به حقایق و وقایع. - استفاده از فناوری‌های علمی و تکنولوژیک. - مستقل شدن تریبت و آموزش از امور مربوط به کلیسا. - ملی و وطنی شدن آموزش. - ظهور نظام تربیتی مستقل برای هر دولت برای تحقق اهداف قومیتی. - متأثر گردیدن تربیت از فلسفه تحققی آگوست کنت. - ظهور دستاوردهای علمی و اختراعات و اکتشافات جدید. - به چالش کشیده شدن سلطه دینی در اروپا. - ظهور انقلاب صنعتی و منجر شدن آن به تحولات اجتماعی. - رقابت در استعمار بلاد و به بردگی گرفتن انسان‌ها و....[۵]
ب)- ویژگی‌های تفکر تربیتی اسلامی معاصر، که تقسیم بندی‌های خاصی در مورد آن صورت گرفته و بر طبق یکی از آن‌ها، انواع مطالعات تربیتی اسلام، به سه نوع تقسیم شده است: نوع اول: تمرکز و تحقیق بر روی دستاوردها و مؤسسات آموزش و سیستم‌های اجرایی و امکانات آموزشی متمرکز. نوع دوم: مطالعات متفرق بر روی قرآن و سنت و ابراز محاسن تربیت اسلامی و ضرورت آن در عصر حاضر. نوع سوم: تکرار و نقل قول از کتب مختلف.[۶]
ج)- خصوصیات تفکر تربیت اسلامی معاصر و ممیزات اساسی آن.[۷]
در فصل سوم، مهم ترین موضوعات و جهت گیری‌ها و روند فکری در آموزش و تربیت اسلامی معاصر، توضیح داده شده است.[۸]
در فصل چهارم، به بررسی و مطالعه انتقادی مدل‌های آموزشی تربیتی معاصر در جهان اسلام پرداخته شده و به برخی از کتبی که در این زمینه نوشته شده است، اشاره گردیده که عبارتند از: «مناهج التربیة الإسلامیة» محمد قطب؛ «توحید الفکر التربوی فی العالم الإسلامی و أسالیبها فی البیت و المدرسة» فاضل جمالی؛ «وحدة لتنمیة الشعور الدینی عند الأطفال» عاطف ابراهیم محمد و «التربیة الإسلامیة» احمد محمد جمال.[۹]و نیز «مناهج التربیة للصف الأول و الثانی فی الجمهوریة العربیة السوریة» محب الدین ابوصالح؛ «تقویم منهج التربیة الإسلامیة للصف الأول الإعداد بالتعلیم العام» عبدالمجید سلیمان حروش؛ «الأهداف المعرفیة للتربیة الدینیة بالتعلیم العام» عبدالعزیر ابراهیم عبدالله و....[۱۰]
فصل پنجم، مهم ترین مشکلات اندیشه تربیتی اسلامی معاصر، از دید معلمین و اساتیدی همچون محمد فاضل جمالی، عبدالرحمن نحلاوی، عباس مدنی، سید احمد فرج، ماجد عرسان و زغلول راغب نجار، بررسی گردیده است.[۱۱]
در فصل ششم، آفات اندیشه تربیتی اسلامی معاصر و طرق مقابله با آن‌ها بررسی گردیده است. برخی از این آفات عبارتند از:
- گسترش مفاهیم کم ارزش و فقدان انگیزه‌های والا و اهداف اجتماعی بزرگ. - ایجاد وحشت و خشونت در جامعه آموزشی. - انحلال و گسیختگی اخلاقی در جامعه آموزشی. - گسترش پارتی بازی و سوء استفاده از موقعیت. - فقدان آموزش خلاق. - عدم مسئولیت و فداکاری برای برتری در علم و دانش. - گسترش ایده‌های آموزشی و پرورشی خطرناک. - علم گریزی و عدم تعبدبه علوم و معارف و علاقه به آن. - فقدان آموزش و تربیت فرهنگی. - فقدان آموزش شخصیت متکامل انسانی.[۱۲]
در فصل هفتم، به بحث پیرامون پارامترهای تفکر آموزشی اسلامی معاصر پرداخته شده است.[۱۳]و آخرین فصل، استانداردهای تفکر اسلامی معاصر، از جمله، استانداردهای غایی، مرجع شناختی، روشی، میدانی، اخلاقی، سبک شناختی، زمان شناختی، مبدأشناختی، اعتقادی، تشریعی و... بررسی گردیده است.[۱۴]
در خاتمه، به مهم ترین نتایج بحث و نیز توصیه‌های نویسنده، پرداخته شده است.[۱۵]
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است. در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع.[۱۶]، به توضیح برخی از مطالب و کلمات متن پرداخته شده است.[۱۷]
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه، ص9
- ↑ مقدمه، ص9-10
- ↑ ر.ک: تمهید، ص11-16
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص19-13
- ↑ ر.ک: همان، ص36-39
- ↑ ر.ک: همان، ص40-41
- ↑ ر.ک: همان، ص45-55
- ↑ ر.ک: همان، ص59-94
- ↑ ر.ک: همان، ص99
- ↑ ر.ک: همان، ص102
- ↑ ر.ک: همان، ص113-124
- ↑ ر.ک: همان، ص131
- ↑ ر.ک: همان، ص165-181
- ↑ ر.ک: همان، ص185-198
- ↑ ر.ک: خاتمه، ص199-201
- ↑ ر.ک: پاورقی، ص63
- ↑ ر.ک: همان، ص74
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.