طبقات الأولياء
| نام کتاب | طبقات الأولیاء |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | عطا، مصطفی عبدالقادر (محقق)
ابن‌ملقن، عمر بن علی (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 278 /الف2ط2 1385 |
| موضوع | عارفان - سرگذشت نامه |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 804 هـ.ق یا 1401 م |
| کد اتوماسیون | 11011 |
معرفى اجمالى
«طبقات الأولياء»، تأليف سراج‌الدين ابوحفص عمر بن على بن احمد مصرى، معروف به ابن ملقن (متوفى 804ق)، شرح حالى است از صوفيه از ابتدا تا قرن هشتم كه به زبان عربى نوشته شده است.
ساختار
كتاب با مقدمه محقق آغاز و اسامى افراد، به ترتيب حروف الفبا تنظيم شده است.
مطالب كتاب دربردارنده مجموعا 245 شرح حال از صوفيه است كه در دو قسمت: خود طبقات و ذيول آن‌ها مرتب شده است (ر.ك: مقدمه، ص33).
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، ابتدا پژوهش مختصرى پيرامون اصالت تصوف در اسلام صورت گرفته و ضمن تعريف تصوف و تصوف اصيل در اسلام، به شرح حال نويسنده و بيان اقدامات تحقيقى صورت‌گرفته در كتاب، پرداخته شده است (مقدمه، ص3-34).
مؤلف در اين كتاب، شرح حال صوفيان را تا قبل از قرن هشتم، به‌صورت الفبايى بيان كرده و فصل آخر كتاب خود را به اولياى قرن هشتم اختصاص داده و شهاب‌الدين قونوى (787ق) را به‌عنوان آخرين صوفى اين قرن مطرح كرده است. مؤلف در ذيل شرح حال صوفيان، علاوه بر ذكر بعضى از عبارات نغز آن‌ها (ر.ك: صفرى فروشانى، نعمت‌الله، 1381، ص73)، به كلام بزرگان، معاصران و مصاحبان و اصحاب در مورد آن شخص، اشاره كرده است.
به‌عنوان مثال نويسنده، كتاب را با شرح حال ابواسحاق ابراهيم بن ادهم آغاز كرده و ضمن ارائه زندگى‌نامه مختصرى از وى، به مصاحبت او با سفيان ثورى و فضيل بن عياض در مكه اشاره كرده است و سپس، كلام بزرگانى همچون ابراهيم بن بشار، سهل بن ابراهيم، ابوعلى شقيق بن ابراهيم بلخى و مصاحبت ايشان با ابراهيم ادهم را متذكر شده است (ر.ك: متن كتاب، ص37-46).
از ديگر صوفيان مذكور در كتاب كه مى‌توان از ايشان نام برد، عبارتند از: ابواسحاق ابراهيم بن احمد خواص كه هم‌عصر جنيد و نورى بود (همان، ص47)؛ ابراهيم بن شيبان حجه قرميسينى كه سه سال با عبدالله مغربى مصاحبت داشت (همان، ص50)؛ ابراهيم بن سعد علوى استاد ابوالحارث اولاسى (همان، ص51)؛ احمد بن ابوحوارى عبدالله بن ميمون ابوالعباس دمشقى كه جنيد لقب ريحانه اهل دمشق را به او داده بود (همان، ص55)؛ ابوحامد احمد بن خضرويه بلخى كه از اكابر خراسان بود (همان، ص58) و...
وضعيت كتاب
فهرست محتويات و اعلام مذكور در متن، در انتهاى كتاب آمده است.
در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع، به توضيح برخى از مطالب متن پرداخته شده است.
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. صفرى فروشانى، نعمت‌الله، «پيشينه طبقات‌نگارى در ميان مسلمانان»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: كتاب ماه دين، شماره 55، ارديبهشت 1381، (18 صفحه، از 66 تا 83)، به آدرس:
http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/33750 .
پیوندها