الخلافة المغتصبه أزمة تاريخ أم أزمة مؤرخ
| نام کتاب | الخلافة المغتصبه أزمة تاريخ أم أزمة مؤرخ |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | حسيني، ادريس (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | دار البيضاء |
| مکان نشر | مغرب |
| سال نشر | مجلد1: 1994م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE20959AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
الخلافة المغتصبه أزمة تاريخ أم أزمة مؤرخ، نوشته ادریس حسینی، کتابی است به زبان عربی با موضوع تاریخ و کلام شیعه. نویسنده در این کتاب با واکاوی تاریخ اسلام در پی پاسخگویی به مهم‌ترین اختلافات واقع بین مسلمانان، به ویژه مسئله خلافت و امامت است.
ساختار
کتاب به سعیده (ام‌حیدر) تقدیم شده است و دارای مقدمه، مدخل، محتوای مطالب در سه فصل، خاتمه، مصادر کتاب و فهرست مطالب است. نویسنده به هفتادونه منبع، ارجاع داده است که از جمله آنها نزهة المجالس، نهج‌البلاغة، مروج الذهب و معادن الجوهر مسعودی، المناقب خوارزمی، فتح الباري في شرح صحيح البخاري، الغدير في الكتاب و السنة و الأدب، فصل الأصول الإسلامية في نظرية ابن خلدون السياسية، الطبقات الكبری، صحاح بخاری، مسلم و ترمذی، سنن ابن ماجه، نسائی، ابی‌داود و بیهقی، دلائل النبوة، ربيع الأبرار، تاریخ بغداد خطیب بغدادی، تاريخ الخلفاء ابن قتیبه، و تاریخ‌های ابن کثیر، ابن خلدون، طبری، سیوطی، یعقوبی، تفسير الخازن، التفسير الكبير فخر رازی، تفسير الجلالين سیوطی و تفسیرهای طبری و ابن کثیر و... هستند.
گزارش محتوا
نویسنده در مقدمه متذکر می‌شود که در کتاب پیشینش «الانتقال الصعب» به علت سرعت در کار از برخی مباحث مهم گذشته است. او می‌گوید این کتاب به انگیزه پیروزی بر گروهی دیگر یا پایین آوردن عده‌ای در مقابل دیگران نیست و صرفا به انگیزه دستیابی به حقیقت نوشته شده است. او مینویسد به‌خاطر سه امر، مرا در نوشتن این کتاب مؤاخذه کردند: روش و طبیعت خشنی که طبع موضوع کتاب داشت؛ اعتقادم به برخی روایاتی که اهانت به برخی شخصیت‌های اسلامی داشت، مثل تعرض به برخی صحابه یا خلفای راشدین و عبور از مصلحت وحدت مسلمین....[۱]اما من با حجت در این کتاب صحبت کرده‌ام و اگر مخالفتی داشته‌ام با مقدسات تاریخی بوده نه با مقدسات منصوص. همچنین وحدتی را که به قیمت ذبح کردن حق باشد نمی‌پذیرم....[۲]
او پس از بیان ضرورت مطالعه هر راوی در سیاق تاریخی‌اش، ابوهریره را مثال می‌زند که با وجود این همه احادیث کذب مورد اعتماد اهل تسنن است....[۳]
وی مسلمانان را به روی‌آوردن به روش تحقیقی به هدف دستیابی به حقیقت اسلامی دعوت می‌کند و امام صادق(ع) را مثال می‌زند که بااینکه بزرگان فقه اسلامی زیر دست او پرورش یافته‌اند، اما در میان مسلمانان (اهل سنت) از کسان دیگری به‌عنوان بزرگان فقه نام می‌برند. او شیعه را «رافضی» خواندن، ناشی از عناد و عدم بحث استدلالی می‌داند و می‌گوید این عناد تا حدی بود که در دولت‌های بنی‌امیه و بنی‌عباس شیعیان را فقط به جرم تشیعشان اعدام می‌کردند و شامیان علی(ع) را بر منبرهایشان لعن می‌نمودند؛ درحالی‌که او را از نزدیک ندیده بودند و اگر یک شامی به کوفه می‌آمد و از علی(ع) می‌پرسید و می‌گفتند او در مسجد است، باعث تعجبش بود و می‌پرسید مگر علی(ع) نماز هم می‌خواند؟....[۴]
او مینویسد این کتاب گفتگویی است در حد توان در بازبینی قضایای مهمی که در تاریخ اسلامی مورد غفلت یا عناد واقع شده است؛ قضایایی که ذهن مسلمانان همواره درگیر آنها بوده و به جواب منطقی و کاملی درباره آن دست نیافته‌اند و چون امامت و موضوعات مربوط به آن کلید تمام درگیری‌های بین مسلمانان بوده است، بیشتر همتم را روی این بحث می‌گذارم و مباحثم را با محوریت امامت و از دریچه تاریخ پی می‌گیرم. لذا بیان قواعد در نوع رویکرد تاریخی ضروری می‌نماید. همچنین شیوه من این است که در موارد تداخل و ناسازگاری موارد تاریخی به نص نبوی رجوع کنم. چون سقیفه کانون موارد پنهان در امت اسلامی است، سخن را از شرایط سقیفه آغاز می‌کنم و تلاش می‌کنم مجرای این امر را نشان دهم تا دوباره به بحث سقیفه برگردم؛ زیرا سقیفه به‌مثابه ایستگاهی ضروری برای فهم حقیقی سیره نبوی و همچنین ایضاح تاریخ خلافت و خلفا است. پس از این امر، توضیحی درباره کلمه راشدین در خلفای راشدین می‌دهم تا حقیقت موضوع آن را روشن کنم و ارتباط معنایی این کلمه با صحبت و صحابه را بیان کنم. سپس به قضایایی خواهم پرداخت که بر آنها نام اصنام (بت‌ها) گذاشته‌ام؛ مباحث جنجال‌برانگیز بین شیعه و سنی که ضروری است از بین بروند. لازم به ذکر است که پیش از سقیفه هم مباحث این چنینی وجود داشته است؛ یعنی سقیفه به مرحله پس از وفات پیامبر اکرم(ص) مربوط است و پیش از آن در جاهایی مثلا ماجرای فتح مکه نیز موارد مهم تاریخی مسلمانان کلید خورده است؛ زیرا در فتح مکه جمعیت زیادی اسلام آوردند و چارچوب جدیدی در اسلام پدید آمد؛ چارچوبی که منافقان نیز داخل آن شدند. پس از مباحث مذکور، به بحث امامت می‌پردازم و به سخن ابن خلدون در کتاب تاریخش در این‌باره پاسخ خواهم داد....[۵]
وضعیت کتاب
کتاب دارای فهرست مصادر و فهرست مطالب است. پاورقی‌ها جز در مواردی انگشت‌شمار فقط به ذکر ارجاعات پرداخته است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.
وابسته‌ها
پیوندها
مطالعه کتاب الخلافة المغتصبه أزمة تاريخ أم أزمة مؤرخ در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور