شرح مطالع الأنوار في المنطق
| نام کتاب | شرح مطالع الانوار فی المنطق |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | المطالع فی المنطق. شرح |
| پدیدآورندگان | قطب‌‌الدین رازی، محمد بن محمد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BC 66 /ع4س4 |
| موضوع | منطق - متون قدیمی تا قرن 14 |
| ناشر | کتبی نجفی |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | |
| کد اتوماسیون | 1823 |
معرفى اجمالى
«شرح مطالع الأنوار في المنطق»، تأليف منطق‌دان قرن هشتم قطب‌الدين رازى (متوفى 766/776ق)، از جمله شروح عربى «مطالع الأنوار في المنطق»، قاضى سراج‌الدين محمود بن ابى‌بكر ارموى (متوفى 682ق) است. نويسنده، اين كتاب را «لوامع الأسرار في شرح مطالع الأنوار» ناميده است (متن كتاب، ص 4).
ساختار
كتاب همانند رساله شمسيّه و بسيارى از كتب منطقى، داراى ساختارى دو بخشى (تصور و تصديق) است. «مطالع الأنوار» مشتمل بر يك مقدمه و دو قسم است. هريك از اقسام كتاب در ضمن چندين باب، فصل و مبحث تدوين شده است.
گزارش محتوا
ارموى تأليفات متعددى در اصول فقه و منطق و حكمت نوشته كه معروف‌ترين آنها «مطالع الأنوار» در منطق است. اين اثر از مهم‌ترين كتاب‌هاى مفصل منطقى است كه بر آن شرح‌هاى فراوانى نوشته شده و معروف‌ترين آنها شرح قطب‌الدين رازى، معروف به «شرح مطالع» است كه سال‌ها جزو كتاب‌هاى درسى در مدارس قديم بوده است.
قطب رازى در اين كتاب تحت تاثير چهار شخصيت بزرگ منطقى، ابن‌سينا، فخر رازى، افضل‌الدين خونجى و خواجه نصيرالدين طوسى است و ميان آراى اختلافى آنها به داورى نشسته است.
نويسنده در قسم اول كتاب، بحث «تصورات» را در ضمن چندين باب مطرح كرده است. باب اول كتاب را به مباحث مقدماتى اختصاص داده است. نياز به علم منطق، تعريف تصور و تصديق، موضوع علم منطق، مباحث الفاظ و بحث مفرد و مركب از مباحث مطرح‌شده در اين باب است. باب دوم كتاب، به مبحث كلى و جزئى اختصاص دارد. نويسنده ابتدا اقسام كلى و جزئى و احكام آن را ذكر كرده است. پس از آن جنس، نوع و فصل را مورد بررسى قرار داده است (متن كتاب، ص 87 - 110).
در قسم دوم موضوع تصديقات در چند باب مطرح شده است. در باب اول، اقسام قضيه و احكام آن مطرح شده است. تناقض، عكس مستوى، شرطيه و اجزاى آن از ديگر موضوعات اين بخش است (همان، 110 - 142).
نويسنده، آخرين مبحث كتاب را به موضوع قياس اختصاص داده است. تعريف رسم، اشكال قياس منطقى، قياس استثنايى از مباحث اين بخش از كتاب است. آخرين فصل كتاب به توابع قياس اختصاص دارد كه در آن استقراء، تمثيل، برهان و مغالطه در آن ذكر شده است (همان، ص 242 - 336).
وضعيت كتاب
كتاب به شيوه سنگى و با حواشى متعدد تأليف شده است. فهرست مطالب در انتهاى كتاب آمده است.
منابع مقاله
متن و شرح كتاب.
پیوندها
مطالعه کتاب شرح مطالع الانوار فی المنطق در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور