ما أخفاه الرواة من ليلةالمبيت علی فراش النبي صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم
| نام کتاب | ما أخفاه الرواة من ليلة المبيت علي فراش النبي صلي‌الله‌عليه‌واله‌وسلم |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | حسني، نبيل (نويسنده) |
| زبان | عربي |
| کد کنگره | BP 37/3508 /ح5 م22* |
| موضوع | |
| ناشر | العتبة الحسينية المقدسة، قسم الشؤون الفکرية و الثقافية |
| مکان نشر | عراق - کربلاي معلي |
| سال نشر | مجلد1: 2012م , 1433ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE36950AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
ما أخفاه الرواة من ليلة المبيت علي فراش النبي صلي‌الله‌عليه‌واله‌وسلم نوشته نبیل حسنی، کتابی است که به بررسی واقعه تاریخی لیلةالمبیت در صدر اسلام می‌پردازد.
نویسنده در این کتاب با تمسک به ادله تاریخی – روایی و آیاتی چون آیه دویست‌وهفت سوره بقره که به آیه شراء معروف است، فضیلت امیرالمؤمنین علی(ع) را به نمایش گذاشته است.
ساختار
کتاب شامل دو مقدمه و سه فصل است. فصل اول و دوم دارای سه مبحث و فصل سوم دارای چهار مبحث است و هرکدام از مباحث حاوی چندین مسئله است.
نویسنده در بیان مطالب از آیات و روایاتی از فریقین بهره برده است.
گزارش محتوا
مقدمه نویسنده درباره راویان و جاعلان حدیث است؛ در وقایع صدر اسلام، تحریفات بسیاری توسط نویسندگان سیره و روات، صورت گرفته است؛ درعین‌حال منابع بکر و قابل استناد هم موجود است؛ منابعی که وقایع را با شفافیت ضبط کرده‌اند.
در ادامه به حدیث نبوی مبنی بر، اختلاف مسلمین اشاره شده است. سپس از حضرت خدیجه و خدمات و کتاب او سخن به میان آمده است[۱]
در فصل اول به لیلةالمبیت، وقایع آن شب و کیفیت خروج پیامبر(ص) از مدینه و پناه بردن به غار اشاره شده است.
نویسنده در مبحث اول از این فصل، روایتی از محمد ابن اسحاق را نقل می‌کند.
ابن اسحاق در این روایت، کیفیت تجمع قریش در دارالندوة، تصمیم شورا برای یکسره کردن کار آن حضرت، چگونگی پی‌بردن پیامبر از تصمیم شورا، مقابله آن حضرت با تصمیم قریش، خوابیدن حضرت علی(ع) در بستر پیامبر(ص) و دیگر مسائل لیلةالمبیت را گزارش کرده است.
در مبحث دوم، نویسنده با بیان یک جمله کلیدی از روایت ابن اسحاق، از خواننده کتاب می‌پرسد: «من هذا الشخص الذی أتی، فأخبرهم – یعنی قریش – بخروج رسول‌الله(ص) و لماذا لم یصرَّح الراوی به ؟! و لم یعرَّف بشخصه ؟!»؛ آن شخصی که قریش را از خروج پیامبر باخبر کرد کیست؟ چرا راوی به نام او تصریح نکرده است؟
در ادامه، پیرامون این سؤال، مباحثی طولانی مطرح می‌شود.
ازجمله نظرات نویسنده در ادامه فصل این است که خروج رسول‌الله(ص)، پیش از ابوبکر بوده و ابوبکر بعداً به آن جناب ملحق شده است؛ و کسی جز ابوبکر و علی(ع) و آل ابوبکر از خروج پیامبر مطلع نبودند پس از بین آن‌ها چه کسی خبر خروج پیامبر(ص) را به قریش رسانده است؟
در مبحث سوم، به علت آمدن ابوبکر به منزل رسول‌الله(ص) در آن شب پرداخته شده و از سؤالات ابوبکر از امیرالمؤمنین(ع) در آن شب و جواب آن حضرت به او و نیز بررسی حکمت آن جواب، سخن به میان آمده است.
به‌طورکلی در این فصل، نویسنده ادعا می‌کند که روات، بسیاری از حقایق لیلةالمبیت را مخفی نموده‌اند[۲]
در فصل دوم نویسنده، اقدام رسول خدا(ص) به شکستن بت‌های قریش، درست در همان شب هجرت را پیش می‌کشد و ابتدا ادله وقوع این حادثه تاریخی را ذکر کرده و سپس در باب حکمت این عمل از ناحیه پیامبر اکرم(ص) سخن به میان می‌آورد و نتایجی قابل توجه را مطرح می‌کند.
در مبحث دوم از این فصل، در تشابه بین عمل ابراهیم خلیل‌الله(ص) و این اقدام از ناحیه رسول خدا(ص) و نیز در مباحث توحید، نبوت و امامت، مطالبی ارزنده بیان شده است. یکی از حکمت‌های شکستن بت‌ها و خوابیدن حضرت علی(ع) در بستر پیامبر(ص) در یک شب، این است که بین توحید، نبوت و امامت ملازمت وجود دارد.
در مبحث سوم از این فصل، به بررسی دلایل انکار واقعه «تکسیر اصنام (شکستن بت‌ها)» در لیلةالمبیت پرداخته شده و به سه احتمال تحریف و انکار این واقعه اشاره گردیده است[۳]
نویسنده در فصل سوم، کیفیت بیتوته امیرالمؤمنین(ع) و مجموعه فرمایشات مطرح شده بین آن جناب و رسول خدا(ص) را بررسی می‌کند. و از اینکه برخی روات مغرض و متعصب، این ایثار بزرگ را به یک خوابیدن معمولی تعبیر کرده‌اند، اظهار تأسف می‌کند.
مؤلف در پاسخ به شبهه‌ای که در آینده مطرح می‌شود به ذکر راویانی از فریقین (15 راوی) می‌پردازد که شأن نزول آیه 207 سوره بقره که به آیه شراء معروف است را به حضرت علی(ع) نسبت داده‌اند.
در مسئله دوم از مبحث سوم، به طرح شبهات ابن تیمیه و البانی و پاسخ آن‌ها اختصاص یافته است.
در این قسمت نویسنده بیان می‌کند که معاویه با بذل دراهم و دنانیر از بیت‌المال به سمرة بن جندب، شأن نزول آیه مذکور را از امیرالمؤمنین(ع) به ابن ملجم مرادی تحریف و تغییر داده است.
و ابن تیمیه، آیه شریفه را مختص به علی(ع) ندانسته و البانی با ابتکاری جدید، اساس روایت مربوط به لیلةالمبیت را «موضوع» بیان کرده است؛ بدون اینکه علتی برایش بیاورد.
در مبحث آخر از این فصل، شبهه حلبیه و دو شبهه دیگر بیان شده و نویسنده بر این شبهات به‌صورت گسترده به آن‌ها پاسخ داده است.
شبهه حلبیه چنین است: طبق یک نقل از رسول‌الله(ص)، در لیلةالمبیت، به علی(ع) فرمودند که آسیبی بر آن جناب وارد نمی‌شود؛ پس علی(ع) می‌دانسته است که خطری متوجهشان نیست؛ پس این خوابیدن در بستر رسول خدا(ص)، ایثار و فداکاری نیست؛ بلکه موضوعی ساده و یک خوابیدن معمولی است.
در پاسخ نویسنده، با تمسک به ادله روایی، چند پاسخ جانانه، در رد شبهه او بیان کرده است که در قسمتی از آن چنین آمده :
«و لعمری! فلقد أراد الحلبی أن یذم، فمدح! اذ حصول الطمأنینة لعلی(ع)، لا یتحقق ذلک، الّا بایمانه الراسخ برسول الله(ص)»؛ قسم به جانم حلبی تلاش کرده ذم امیرالمؤمنین(ع) را بیان کند، لکن مدح علی(ع) شده؛ زیرا حصول طمأنینه (اطمینان قلبی) در علی(ع) حاصل نمی‌شود الا به اینکه حضرت علی(ع) ایمان راسخ به رسول گرامی اسلام(ص) داشته باشد.
در پایان، نویسنده با ذکر چند فرمایش از حضرت امیرالمؤمنین(ع) و یک نتیجه‌گیری کوتاه، کتاب را به پایان می‌رساند[۴]
وضعیت کتاب
در انتهای کتاب فهارس فنی ازجمله مصادر و مراجع و فهرست مطالب کتاب ذکر شده است.
در پاورقی‌ها آدرس و توضیح برخی مطالب ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.