سلسله‌های اسلامی جدید؛ راهنمای گاهشماری و تبارشناسی
| نام کتاب | سلسله‌های اسلامی جدید: راهنمای گاهشماری و تبارشناسی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | راهنمای گاهشماری و تبارشناسی |
| پدیدآورندگان | باسورث، کلیفورد ادموند (نويسنده)
بدرهای، فریدون (مترجم) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | DS 35/627 /ب2س8 |
| موضوع | کشورهای اسلامی - تاریخ - دستنامهها
کشورهای اسلامی - شاهان و فرمان روایان - نسب نامه |
| ناشر | مرکز بازشناسی اسلام و ايران |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1381 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10065AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
سلسله‌هاى اسلامى جديد، اثر كليفورد ادموند بوسورث، و ترجمه فريدون بدره‌اى براى آگاهى و كسب اطلاع از حكومت‌هاى جهان اسلام با فهرستى از سلاطين و ذكر سنوات سال‌هاى هجرى و ميلادى توسط موسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى در تهران در سال 1371 به زيور چاپ آراسته گرديده است.
ساختار و گزارش محتوا
كتاب از يك پيش گفتار و 17 فصل و 186 سلسله اسلامى به همراه شاخه‌هاى فرعى آن‌ها مورد بررسى قرار گرفته است؛ اما معرفى فصول:
1- خلفا: در اين فصل نويسنده، گاه‌شمارى دوران خلافت چهار خليفه نخستين، خلفاى اموى و خلفاى عباسى ارائه داده است. شاخه‌هاى مختلف سلسله اموى (سفيانى و مروانى) و عباسى (در حلب و حران، شمال شام و در نهايت قاهره) نيز ذكر گرديده است. نويسنده در اين قسمت به نفوذ روزافزون فرهنگ ايرانى در جامعه عباسيان اشاره مى‌نمايد.
2- اسپانيا: در اين قسمت، نويسنده ابتدا حكام اموى اسپانيا از عبدالرحمن تا هشام سوم را بر مى‌شمارد، سپس ملوك‌الطوايف يا روساى طوايف عرب اسپانيا از قرن 5 تا 7 هجرى را در مركز و جنوب اسپانيا، و جزاير شرقى نام مى‌برد. وى از 18 حكومت كوچك محلى مسلمان و نام سركردگان آن‌ها ياد مى‌كند.
3- شمال افريقا: در اين فصل 17 سلسله اسلامى حاكم بر شمال افريقا؛ از جمله ادريسيان مراكش (نخستين سلسله‌اى كه اصول عقايد شيعى را البته به صورت بسيار ضعيف در مغرب رواج دادند)، بنى مدارا در سجلماسه، اغالبه در افريقيه، كلبيان در صقليه (سيسيل) زيريان و حماديان در تونس و الجزيره شرقى، مرابطون در شمال، غرب افريقا، اسپانيا و غيره معرفى شده‌اند.
4- مصر و شام: در اين قسمت نويسنده به معرفى سلسله‌هايى؛ همچون طولونيان، اخشيديان، قاطميان، مرداسيان، اسماعيليان نزارى، ايوبيان و شاحه‌هاى مختلف آن، مماليك و... كه در منطقه مصر و شامات حاكم بوده‌اند، مى‌پردازد.
5- عراق و جزيره پيش از سلجوقيان: سلسله‌هاى حمدانيان در موصل و حلب، بنى‌مزيد در حله و عراق مركزى، مروانيان در دياربكر، بنى‌عقيل در عراق و شمال سوريه و برخى سلسله‌هاى كوچك ديگر در اين فصل، مورد بررسى قرار گرفته‌اند.
6- شبه جزيره عربستان: نويسنده در اين فصل به سلاله‌هاى محلى بى‌شمارى كه از بين طوايف مسلمان در شبه جزيره عربستان به حكومت مشغول بوده‌اند، اشاره نموده است. قرامطه، امامان زيدى، زياديان، صليحيان، بنى‌نجاح، آل‌سعود و شريفان هاشمى از معروف‌ترين آن‌ها محسوب مى‌شوند. گستره اين فصل، تمام شبه جزيره عربستان را در بر مى‌گيرد.
7- افريقاى غربى: در اين فصل شاهان كيته‌ى مالى، شاهان سنگاى در مالى و حوالى رود نيجر، حكمرانان كانم، بورنو در شرق سودان و حكمرانان فولانى در شمال نيجريه به همراه شاخه‌هاى فرعى مختلف آن‌ها مورد بررسى قرار گرفته است.
8- افريقاى شرقى و شاخ افريقا: سلاطين كيول در سالحل تانزانيا، كه سلسله شيرازى نيز يكى از شعبات آن‌ها محسوب مى‌شوند، حكمرانان بنهامى تپه نزديك كنيا، واليان مزروعى يا حاكمان موصاسا در در ساحل افريقاى شرقى، آل بوسعيد در زنگبار و سلاطين هراز در حبشه. از جمله سلسله‌هاى معرفى شده در اين فصل مى‌باشند.
9- قفقاز و سرزمين‌هاى غربى ايران پيش از سلجوقيان: در اين قسمت به سلسله‌هاى گمنام، اما پر اهميت منطقه قفقاز؛ از جمله شيروان شاهيان در مشرق ماوراءالنهر، هاشميان دربند، جستانيان در ديلم، ساجيان آذربايجان، شداديان اران، ابودلفيان كرج، آل بويه، اسپهبذان دابويه و باوندى، آل زيار و... اشاره شده است.
10- سرزمين‌هاى شرقى ايران، ماوراءالنهر و خوارزم پيش از سلجوقيان، سلاله‌هاى مشهورى؛ همچون طاهريان و صفاريان در كنار خاندان‌هاى حاكم محلى؛ همچون سيجوريان در خراسان و قهستان، الباسيان در کرمان، بانيجوريان در بلخ و تخارستان، آل‌محتاج در جغانيان و... از مباحث مطرح شده در اين فصل هستند.
11- سلجوقيان، وابستگان آن‌ها و اتابكان: در اين قسمت سلجوقيان بزرگ در ايران و عراق به همراه سلجوقيان شام و سلجوقيان کرمان معرفى شده‌اند. اتابكان كه حكومت‌هاى دست نشانده دوره سلجوقى بودند و با ضعف آن‌ها قدرت زيادى به دست آوردند نيز، در اين فصل معرفى شده‌اند كه معروف‌ترين آن‌ها: اتابكان سلغرى فارس، اتابكان يزد، آذربايجان و... مى‌باشند.
12- تركان در اناطوليا:در اين فصل ابتدا به سلسله‌هاى كوچك مسلمان حاكم بر منطقه اناطولى؛ مثل سلجوقيان روم،دانشمنديه و چندين سلسله كوچك محلى ديگر و در نهايت سلسله سلاطين عثمانى اشاره شده است.
13- مغولان و جانشينان آن‌ها در آسياى مركزى و اروپاى شرقى: اين فصل به ارائه فهرست سلاطين خاندان‌هاى؛ مختلف مغول در آسياى مركزى، اروپاى شرقى، چين و... اختصاص دارد. در اين قسمت خان‌هاى بزرگ مغول، ايلخانان ايران، خان‌هاى اردوى زرين در سيبرى، و... معرفى شده‌اند.
14- ايران بعد از مغول: در اين فصل، ابتدا سلسله‌هاى محلى پس از ايلخانان؛ مثل آل كرت، آل مظفر، آل اينجو، آل جلاير، سربداران معرفى شده، سپس به ترتيب تيموريان، تركمانان قراقويونلو و آق قويونلو، مشعشعيان، صفويان، افشاريان، زنديان،قاجاريه و خاندان پهلوى تا استقرار جمهورى اسلامى مورد بررسى قرار گرفته است.
15- آسياى مركزى پس از مغولان:در اين فصل كوتاه، سلسله شيبانيان، طغاى تيموريان، منغيت‌ها، خان‌هاى قنقراتى و خان‌هاى مينگ و سران آن‌ها معرفى شده‌اند.
16- افغانستان و شبه قاره هند: سلسله غزنويان و دوره‌هاى مختلف اين سلسله در افغانستان و ايران و سپس هندوستان، غوريان، سلاطين دهلى، سلاطين بنگال، كشمير، گجرات و ديگر سلسله‌هاى گمنام هندى از موضوعات مطرح شده، در اين فصل مى‌باشند.
17- جنوب شرقى آسيا و اندونزى: سلسله‌هاى مسلمان حاكم بر جنوب شرقى آسيا و اندونزى كه كمتر شناخته شده در اين فصل معرفى شده‌اند كه از جمله آن‌ها مى‌توان به حكمرانان مالاكا و سلطان‌هاى اچه سوماترا اشاره نمود.
كتاب با نمايه كسان، سلسله‌ها، جاى‌ها و كتاب‌ها كه فهرست كاملى است، خاتمه مى‌يابد.
نويسنده در پايان معرفى هر سلسله، كتاب‌شناسى آن سلسله را نيز ذكر كرده كه هم بر غناى كارافزوده و هم براى علاقه‌مندان به جهت بررسى بيشتر آن سلسله موتر مى‌باشد. ذكر تواريخ بر اساس سال‌هاى ميلادى و قمرى هر دو صورت گرفته كه كارى پسنديده است. به طور كلى، باسروث در اين كتاب كار فوق‌العاده‌اى انجام داده، بررسى 186 سلسله اسلامى با شاخه‌هاى فرعى و مختلف شان كه بيش از نيمى از آن‌ها ناشناخته مانده بود و اطلاعات كمى راجع به آن‌ها وجود داشته، نيازمند به تلاش و صرف وقت بسيارى بوده كه او چنين كارى را انجام داده است و به اين لحاظ قابل تقدير مى‌باشد.
پیوندها
مطالعه کتاب سلسله‌های اسلامی جدید: راهنمای گاهشماری و تبارشناسی در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور