النوادر السلطانية و المحاسن اليوسفية
| نام کتاب | النوادر السلطانیة و المحاسن الیوسفیة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | سیره صلاح الدین |
| پدیدآورندگان | شیال، جمال‌الدین (محقق)
ابن شداد، یوسف بن رافع (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | DS 38/4 /ص8الف2 |
| موضوع | جنگهای صلیبی
صلاح الدین ایوبی، ۵۳۲ - 589ق. - سرگذشت نامه |
| ناشر | [بی نا] |
| مکان نشر | [بی جا] - [بی جا] |
| سال نشر | 1343 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE14416AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
النوادر السلطانية و المحاسن اليوسفية او سيرة صلاح الدين، اثر بهاء الدين بن شداد، با تحقيق جمال الدين شيال، ذكر ويژگى‌ها و خصايص اخلاقى و روحى سلطان صلاح الدين ايوبى و وقايع تاريخى زمان حكومت وى مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 626ق، نوشته شده است.
ساختار
كتاب، با مقدمه محقق در بيان نكاتى پيرامون نويسنده و اثر وى آغاز و مباحث در دو قسمت تنظيم شده است.
نويسنده در ابتدا، به بيان ويژگى‌ها و صفات ظاهرى و باطنى سلطان صلاح الدين ايوبى پرداخته و ضمن ذكر آيه و يا روايتى در مورد اين صفات، به شواهد و نمونه‌هايى از اخلاقيات وى، اشاره نموده است.
در ادامه، به قسمتى از وقايع تاريخى زمان وى، اشاره شده است.
گزارش محتوا
در قسمت اول، مطالبى پيرامون زمان و نحوه تولد، دوران كودكى، خصائص، اوصاف، اخلاقيات و ويژگى‌هاى ظاهرى صلاح الدين بيان شده است. وى در سال 532ق، در قلعه تكريت (شهرى بين موصل و بغداد) به دنيا آمد. پدرش، ايوب بن شاذى كه فردى كريم، حليم و داراى حسن خلق معرفى شده، والى همان شهر بود كه چندى پس از تولد صلاح الدين، به شام رفته و مدتى در بعلبك اقامت داشت. ....[۱]
در اين قسمت از كتاب، در هفت بخش زير، در ابتدا آيه و يا روايتى در تمجيد محسنات اخلاقى ذكر شده و سپس، شواهدى از مواظبت صلاح الدين بر قواعد دينى، امور شرعى و اخلاقيات و صفات پسنديده، ارائه شده است:
- عدالت: نويسنده در اين باره، به اين نكته اشاره كرده كه صلاح الدين، روزهاى دوشنبه و پنج‌شنبه، براى شنيدن دعاوى مردم، مجلس عام داشته و علما، فقها، قضات و علما در مجالس وى حضور داشتند و اين رويه را در تمام حالات، حتى در سفر، مراعات مى‌نمود. ....[۲]
- كرم و بخشش: آن‌چنان‌كه نويسنده اشاره نموده، صلاح الدين، در زمان وجود مشكلات مالى، همانند روزگار وسعت، انفاق مى‌نمود. وى مى‌نويسد بارها از صلاح الدين شنيدم كه مى‌گفت: «در ميان مردمان، هستند كسانى كه آن‌چنان‌كه به خاك نگاه مى‌كنند، همان‌گونه نيز به مال مى‌نگرند» و مراد وى، خود او بوده است. ....[۳]همچنين به اين مطلب اشاره شده كه وى بارها، بيش از آنچه كه از او طلب مى‌شد، عطا مى‌نمود. ....[۴]
- شجاعت و بى‌باكى: به نظر نويسنده، وى شجاع‌ترين و قوى‌النفس‌ترين فرد زمان خود بوده است. ....[۵]
- اهتمام به امر جهاد: به گفته نويسنده، جهاد فى سبيل الله، اهميت ويژه‌اى نزد او داشت. وى به مطالعه كتبى كه در آن‌ها، آيات و روايات مربوط به فضيلت جهاد آمده و در مورد جهاد و آداب آن توضيحاتى داده بود، علاقه زيادى داشت. ....[۶]
- صبر و استقامت: مؤلف براى نشان دادن شدت صبر وى، به اين نكته اشاره مى‌كند كه خود ديده است وى به‌سختى بيمار بوده و از شدت وجود دمل در سراسر بدن، قادر به نشستن نبود و حتى نمى‌توانست خود طعام بر دهان بگذارد، ولى با اين حال، از انجام امورى كه به عهده داشت، كوتاهى نمى‌ورزيد. ....[۷]
- عفو و گذشت: صلاح الدين، عادت داشته كه در هنگام ظهر، با مردم غذا خورده و سپس براى خوابيدن، به خيمه خود رفته و پس از استراحت و خواندن نماز، به روايت و يا مسائل فقهى كه نويسنده براى وى مى‌خوانده، گوش فرادهد. نويسنده براى نشان دادن شدت عفو و گذشت وى، در اين قسمت به اين نكته اشاره دارد كه بارها ديده است اين برنامه، چندين بار توسط برخى نقض شده و وى على‌رغم ناراحتى زياد، از آنان درگذشته است. ....[۸]
- مواظبت بر مروت و جوانمردى: وى اهتمام زيادى به آداب معاشرت داشته و مثلا زمانى كه كسى با او مصافحه مى‌نمود، تا دستش را نمى‌كشيد، همچنان دستان او را با محبت مى‌فشرد. از جمله صفاتى كه نويسنده براى او برشمرده، عبارتند از: رعايت مروت، محفوف به حياء بودن، بشاش و خنده‌رو بودن، مهمان‌نوازى به‌گونه‌اى كه اگر كسى مهمان او مى‌شد، امكان نداشت طعام نخورده او را ترك كند و... ....[۹]
قسمت دوم، در مورد احوال، وقايع، فتوحات و تاريخ صلاح الدين تا پايان عمر او مى‌باشد. از جمله وقايعى كه در اين قسمت، مطالبى پيرامون آن‌ها بيان شده، عبارتند از: حركت صلاح الدين براى بار اول به سمت مصر همراه با عموى خود اسد الدين؛ مراجعت مجدد به مصر به واسطه واقعه «البابين»؛ مراجعت مجدد به مصر در سال 564؛ وفات اسد الدين عموى سلطان صلاح الدين؛ اولين جنگ صلاح الدين در مصر؛ وفات نجم الدين، پدر سلطان صلاح الدين؛ فتح يمن؛ وفات نور الدين محمود بن زنكى؛ خروج سلطان صلاح الدين به سمت شام و تصرف دمشق؛ وفات ملك الصالح؛ رفتن صلاح الدين به موصل؛ واقعه شاه ارمن؛ رفتن صلاح الدين به شام و تصرف حلب؛ مرگ شاه ارمن؛ بازگشت ملك الظاهر به حلب و...
وضعيت كتاب
فهرست مطالب و اغلاط متن، در انتهاى كتاب آمده است.
در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع و اشاره به اختلاف نسخ، توضيحاتى پيرامون برخى از كلمات داده شده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها
مطالعه کتاب النوادر السلطانیة و المحاسن الیوسفیة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور