عریضی خراسانی، سید حسن
| نام | عریضی خراسانی، حسن |
|---|---|
| نام های دیگر | خراسانی، حسن بن محمدعلی
ب‍ش‍روی، حسن عریضی، م‍ح‍م‍دح‍س‍ن بن محمدعلی مجتهد خراسانی بشرویی، حسن بن علی علوی، حسن بن علی |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 1306 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | اربع اراجیز : الالفیه النوریه - الدر البهیه - ارجوزه کلامیه - ارجوزه منطقیه / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده |
| کد مولف | 4752 |
«سيد حسن عريضى يا بشروى» مشهور به «مجتهد خراسانى»، در نيمه اول قرن سيزدهم هجرى قمرى در يكى از روستاهاى جنوب خراسان به نام «بشرويه»، پا به عرصه وجود گذاشت و در چهاردهم ربيع‌الاول 1306ق بدرود حيات گفت. خانواده وى از سادات محترم و متدين بشرويه بودند كه محتملاً در اوايل قرن يازدهم هجرى از ساير نقاط ايران به آن منطقه مهاجرت كرده و متوطن شده بودند و جزء معاريف محل بوده و در كسوت روحانيت رتق و فتق امور مردم را نيز به عهده داشتند و هرگز از جاده تقوى و فضيلت منحرف نشده و همواره با نهايت عدل، انصاف و صداقت، در خدمت مردم بوده‌اند.
سيد حسن به علت اقامت در نقطه بسيار دوردستى كه فقط از طريف راه‌هاى كاروانرو با شهرهاى بزرگ خراسان مربوط بوده است، به طرز معمول با حوزه‌هاى علمى و فضلاى آن كمتر ارتباط داشته و به علت فروتنى و گوشه‌گيرى، به همان محيط محقّر و محدود ولى مصفا و منزه قناعت كرده، بدون لحظه‌اى غفلت، همه عمر خود را فارغ از هرگونه ريا و تظاهر، صرف امور علمى نموده است.
اشتغال دائم به مطالعه و تحقيق و تأليف، دورى از اجتماعات شهرى و دورى از سياست و حالت انزواى هميشگى، او را از جريان‌هاى آن دوره بركنار مى‌داشته و در نتيجه در گمنامى زيسته است و نام و نشانى از وى و تحصيلات و آثار او در تذكره‌ها و كتب رجال مشاهده نشده است. ولى با همه اين احوال، مقام معنوى و شخصيت برجسته وى براى مردم محل كاملاً محرز و مشخص بوده است، چنان‌كه در طول يك قرن كه از وفات ايشان مى‌گذرد، همواره تربت پاكش مورد احترام و زيارتگاه خاص و عام بوده است.
از اوضاع، احوال و تاريخ تولد و جزئيات زندگى ايشان اطلاع دقيق و مشروحى در دست نيست و فقط در بعضى از رسالات موجود، به اساتيد دوران تحصيل و آثار و تأليفاتش اشارات مختصرى شده است: نام وى بنا بر نوشته‌هاى خودش، حسن بن محمد على بن ابى‌الفضائل حسينى عريضى خراسانى بشروئى بوده است. دوران تحصيلات مقدماتى را در محضر والد بزرگوار خود گذرانده، سپس عازم مشهد مقدس و عتبات عاليات شده و در محضر اساتيد بزرگى مانند شيخ انصارى و ملاآقا دربندى كسب فيض نموده‌اند؛ مخصوصاً ملاآقا دربندى نسبت به ايشان توجه و عنايت خاصى مبذول فرموده و براى وى احترام خاصى قائل بوده است، چنان‌كه علاوه بر اظهار نظر در مجامع و محافل، در اين مورد با والد ايشان نيز مكاتبه فرموده است. علامه محسن شيخ محسن از ديگر اساتيد وى بوده است. به هر حال پس از اتمام تحصيلات و نيل به درجه اجتهاد، به زادگاهش مراجعت و همه عمر خود را به وعظ، تبليغ، تأليف و تصنيف پرداخته است. وى به علت تربيت خانوادگى و به سبب اشتياق و علاقه وافرى كه به دين مبين و نشر علوم اسلامى و تهيه و تدوين كتب و رسالات علمى مصروف داشت، آثار ارزنده‌اى از خويش بجاى گذاشته است. اكثر كتب و رساله‌هايى ايشان از دستبرد حوادث مصون نمانده و تعدادى از آن‌ها به عناوين مختلف از ميان رفته و در حال حاضر حدود 15 مجلد بيشتر باقى نمانده است.
تأليفات:
از جمله آثار اوست:
1- اربع ارجوزات (مشتمل بر چهار منظومه در اصول، فقه، كلام و منطق)
2- النفحات الحائرية و النفثات الحسينية
3- شرح على زبدة الاصول شيخ بهائى
4- شرح على الفيه شهيد
5- شرح على الدرة الغرويه
6- شرح على النخبة
7- الفصول السهوية
8- شرح على الرسالة الاثنى عشريه الصومية
9- مهيج الاسف على قتيل الطف
10- كتابى در شرح وقايع كربلا به فارسى (كه به علت از بين رفتن ابتداى كتاب، نام آن معلوم نيست.)
11- كتاب مقامات علويه به فارسى
12- دليل العباد و الله الهادى الى الرشاد (فارسى).
وابسته‌ها
اربع اراجیز / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده