زنجانی، ابوعبدالله
| نام | زنجانی، ابو عبد الله |
|---|---|
| نام های دیگر | زنگانی، ابو عبد الله
مجتهد زنجانی، ابو عبد الله |
| نام پدر | |
| متولد | 1270 هـ.ش |
| محل تولد | |
| رحلت | 1319 هـ.ش یا 1360 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مولف | 1204 |
ابو عبد الله زنجانى،فرزند ميرزا نصر الله شيخ الاسلام
(1309-جمادى الآخر 1360 ق1892/-ژوئيۀ 1941 م)،فقيه،مفسر،
قرآن شناس و نويسندۀ برجستۀ معاصر ايرانى.او در زنجان در خاندانى
اهل علم و فتوا زاده شد.پدرش،ميرزا نصر الله،شيخ الاسلام زنجان
بود(مشار،3323/2).ابو عبد اللّه علوم متعارف زمان را در همان شهر
آموخت و در فلسفه و كلام و فلكيات،خاصه از ميرزا ابراهيم زنجانى
فلكى،از شاگردان برجستۀ ميرزا ابو الحسن جلوه،از 1326 تا 1329 ق
بهره جست(مدرس،384/2؛مشكور،201-202).وى سپس براى
ادامۀ تحصيل به تهران رفت،ولى اندكى بعد همراه برادر بزرگ‌تر خود
ميرزا فضل اللّه عزم نجف كرد و سالها نزد استادان و مجتهدان
برجسته‌اى نظير سيد محمد كاظم يزدى،سيد ابو الحسن اصفهانى،
شيخ الشريعۀ اصفهانى،شيخ ضياء الدين عراقى و ميرزا حسين نائينى
به تحصيل علوم دينى پرداخت.در اواخر 1338 ق پس از احراز درجۀ
اجتهاد به زنجان بازگشت(همو،202؛قس:امين،378/2)و مدتى بعد
به حج رفت.وى در همين سفر رهسپار سوريه،فلسطين و مصر شد و با
دانشمندان آن نواحى ملاقات كرد و به ايران بازگشت.در محرم 1347
به عنوان اولين ايرانى،به عضويت«المجمع العلمى العربى»دمشق
برگزيده شد و رسالۀ ورودى او با عنوان«الفيلسوف الفارسى الكبير،
صدر الدين الشيرازى»در مجلة المجمع العلمى العربى به چاپ رسيد
(نك:آثار).در اواخر 1353 ق يا اوايل 1354 ق دوباره به كشورهاى
عربى رفت و در مصر با استقبال دانشمندان آن ديار روبه‌رو شد و طى
سخنرانيهايى در الازهر مسلمانان را به اتحاد فرا خواند(مدرس،امين،
همانجاها؛مشكور،202،203).سپس به ايران بازگشت و مدت 4
سال تا 1358 ق در دانشكدۀ معقول و منقول و يك سال در دانشسراى
عالى به تدريس تفسير و فلسفه پرداخت،اما به سبب سكتۀ قلبى به
زنجان رفت و همانجا سكنى گزيد تا در گذشت(مدرس،همانجا).ابو
عبد الله زنجانى از كسانى چون سيد حسن صدر عاملى،سيد محمود
شكرى آلوسى و سيد محمد بدر الدين مغربى محدث دمشقى اجازۀ
روايت داشت(امين،همانجا)و طى سالها تحقيق و تأليف و تدريس،
مجموعۀ بسيار نفيسى از كتب خطى و چاپى گرد آورد(اقبال،13؛
نعمه،427؛صفا،346/1)كه پس از مرگش،كتابخانۀ مجلس شوراى
ملى آن را خريدارى كرد(مشكور،201).برادر او ميرزا فضل الله نيز
از دانشمندان برجسته و شيخ الاسلام زنجان بود.
آثار:
ابو عبد الله كتابها و رساله‌ها و مقالات متعددى در زمينه‌هاى
فلسفى و دينى و اجتماعى نوشت يا ترجمه كرد كه بسيارى از آنها چاپ
و منتشر شده است.اين آثار عبارتند از:الافكار،به زبان عربى در
عقايد اسلامى(مدرس،همانجا)؛الاسلام و الاروبيون،رساله‌اى مختصر
در دعوت مسلمانان به اتحاد و استقلال(مشكور،205)؛اصول القرآن
الاجتماعية،به عربى(مدرس،همانجا)؛اندرز ارسطو به اسكندر،كه
آن را از عربى به فارسى ترجمه كرد و در مجلۀ دانشكدۀ ادبيات
دانشگاه تهران(س 17،شم 3 و 4)منتشر شده است؛تاريخ القرآن،به
عربى كه معروف‌ترين اثر ابو عبد الله زنجانى است و بارها در تهران،تبريز و قاهره با مقدمۀ احمد امين به چاپ رسيده است.ترجمۀ فارسى
اين كتاب نيز توسط ابو القاسم سحاب در 1317 ش در تهران منتشر
شد.اين كتاب از مآخذ مهم نويسندگان پس از ابو عبد الله در زمينۀ
تاريخ و تحقيقات قرآنى است و برخى از كسانى كه در اين موضوعات
آثارى پديد آوردند،به آن كتاب استناد جسته‌اند(مثلا شاهين،78،79؛
صغير،52،59،95-96؛راميار،717)؛«توضيحاتى راجع به
عين القضاة همدانى»،مقاله‌اى است به فارسى كه در مجلۀ يادگار(س
3،شم 4)منتشر شد؛دين الفطرة،به فارسى(مدرس،همانجا)؛رسالة
فى التصوف(كحاله،159/6)؛رسالة فى قاعدة فلسفية اغريقية
الاصل:الواحد لا يصدر عنه الا الواحد(امين،همانجا)؛رسالة فى لزوم
الحجاب يا فلسفۀ حجاب،به فارسى كه در 1302 ش در نجف چاپ
شد؛زندگانى محمد(ص)،ترجمه از كتاب الابطال( قهرمانان)
نوشتۀ توماس كارلايل.اين كتاب چندين بار و از جمله در 1312 ش
در تبريز چاپ شد؛سر انتشار اسلام،به فارسى(مدرس،همانجا)؛بقاء
النفس بعد فناء الجسد.اصل اين اثر از خواجه نصير الدين طوسى
است و ابو عبد الله زنجانى شرحى بر آن نوشته است.اين كتاب كه در
1340 ق نوشته شده بود،در 1343 ق در قاهره به چاپ رسيد(واعظ،
«يد»؛مجلة المجمع العلمى،4(10)528/)؛طهارة اهل الكتاب،كه گويا
سخنرانى ابو عبد الله به عربى بوده(مشكور،204)و در 1345 ق در
بغداد چاپ و منتشر شده است؛عظمت حسين بن على(ع)به فارسى كه
چندين بار در تبريز انتشار يافته است؛الفيلسوف الفارسى الكبير،
صدر الدين الشيرازى،به عربى كه در مجلة المجمع العلمى العربى(س
1929،1930 م،شم 9 و 10)چاپ شده است؛نور المنابر،گرد آورى
شده از كتب مقاتل،به فارسى كه در 1312 ش در تهران به چاپ
رسيده است.مقالات متعددى نيز از او در مجله‌هاى الزهراء مصر و لغة
العرب بغداد منتشر شده است(واعظ،«يه»).ابو عبد الله همچنين بر
مقالۀ«اسراء»چاپ اول«دائرة المعارف اسلام»حواشى و توضيحاتى
نوشت كه در ترجمۀ عربى آن(دائرة المعارف الاسلامية،107/2-
110)چاپ شده است.براى فهرست مقالات و ديگر آثار او مى‌توان به
مشكور(ص 205،206)و عواد(179/1،194،218)مراجعه كرد.[1]
(1)منبع:دائرة المعارف بزرگ اسلامى،ج 5،ص 5-684،سيد جعفر سجادى.
وابسته‌ها
تاریخ القرآن / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
بقاء النفس بعد فناء الجسد / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
الفيلسوف الإيراني الکبير صدرالدين الشيرازي، ملا صدرا (حياته و أصول فلسفته) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
الفیلسوف الفارسی الکبیر / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده