كاشف الأسرار
| نام کتاب | کاشف الاسرار |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | طیب، مهدی (به کوشش)
طالقانی، نظرعلی (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 211/4 /ط2ک2 |
| موضوع | اخلاق اسلامی
شیعه - عقاید کلام شیعه امامیه |
| ناشر | رسا |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1373 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1278AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى كتاب
كتاب «كاشف الأسرار» يكى از مهم‌ترين آثار ملانظر على طالقانى است، كه در حقيقت محتواى جلساتى است كه مولف طى چهار ماه رمضان ارائه كرده است.مولف به مباحث اعتقادى و اخلاقى كم‌نظيرى مى‌پردازد و اين‌گونه كتابش را معرفى مى‌كند«پس اگر به مقتضاى و اما بنعمة ربك فحدث بگويم كه چنين كتاب مختصر و مفيد، با اين همه نكات و اسرار جديد، تا به حال كسى نديده حق گفته‌ام در ملاحظۀو يكتمون ما اتيهم الله من فضله ادعا نمايم كه تا الان كتابى به اين سبك و به اين نظم و ترتيب كسى نشنيده هرآينه گوهر پاكى سفته‌ام.».[1]
ساختار كتاب
اين اثر به‌طور كلى در دو قسمت به مباحث اعتقادى و اخلاقى پرداخته است.شرح مباحث اعتقادى اين‌گونه است:
1-بيان مقدمات لازمه و مقاصد مهمّه:طرح مسائلى نظير:فايدۀ تكليف، علت اختلاف آن، بيان اقسام تكليف،فرق اصول دين و فروع دين، وجوب معرفت اصول الدين، تقليد در اصول دين،فايدۀ علم به آن، اقسام تعيين و اقسام كفر و شرك.
2-بيان ادلۀ خداشناسى،صفات الهى، حسن و قبح عقلى اشياء و وجوب لطف بر خدا.
3-توضيح مراتب و درجات پيمبران و بيان مباحث مربوط به دلائل عقلى ضرورت بعثت، عصمت پيامبران، معرفت پيامبران و معرفت حضرت خاتم الانبياء(ص).
4-شرح براهين لزوم امامت، علم و معجزات امير المومنين(ع) منصوص بودن امامت ايشان، اشرف مخلوقات و واجب الطاعت بودن چهارده معصوم، نفى امامت خلفاء ثلاثه و بيان مطاعن آنها، اثبات حقانيت شيعه اماميه و ابطال مذاهب ساير فرق اسلامى.
5-الف)ظهور قائم:علامات و مقدمات ظهور، خفاى مدت غيبت و زمان ظهور، سرّ طول زمان غيبت، علائم زمان ظهور و حال آن حضرت و يارانش.
ب)رجعت:تعريف رجعت و اثبات آن با آيات و روايات و بيان اسرارش
6-معاد و شناخت قيامت:
الف) وجوب حفظ ظواهر، وجوب اعتقاد به اصل معاد و عدم اعتقاد به تفاصيل آن.
ب) احوالات زمان مرگ و بعد از آن مانند حقيقت مرگ، عالم برزخ و قبر
ج) احوالات قيامت كبرى، نفخ صور، ميزان، حساب،صراط،جهنم، احوال اطفال و مجانين در قيامت، اعراف و عذاب اخروى
د)شرح مفصل بهشت و احوالات بهشتيان،شرح مباحثى نظير:ظروف و فرشهاى بهشت،در و ديوار آن واسرارى چون تكامل و ترقى در بهشت، تغيير بدن و توصيف جايگاه پيامبر و اهل بيت(ع)در آخرت.
ه)با عنوان رسالۀ متمم در اصول دين مباحثى شرح داده شده كه از اين قرارند:انحصار كمال در علم و عمل، مراتب توحيد، نفى متابعت غير معصوم، اشرفيت عمل از علم در فروع دين و...
بعضى از مباحث كتاب در بخشى به صورت موعظه بيان شده كه مسائل كلامى آن عبارتند از:
ايمان، عمل صالح، مشرك بودن كفار، تجسم اعمال، علوم ائمه، مسالۀ بداء،فرق سحر و معجزه، حقيقت معجزه، اثبات نبوت، معرفت مقام نورانيت ائمه، اقسام كرامات و..
ويژگى‌ها و معايب كتاب
1-وجود حركت و تكامل در بهشت:مؤلف قائل است در بهشت هم مانند دنيا، حركت،زمان و تكامل وجود دارد كه به روايتى از عين الحيوة علامه مجلسى استناد كرده است.اما اين نظر با كلام حكماء منافات دارد.
2-تجسم اعمال:با وجود مخالفت شديد علماء با اين موضوع از جمله علامه مجلسى در بحار(تأويل رواياتى‌كه حاوى چنين مضامينى هستند)، با استناد به قولى از شيخ بهايى قائل مى‌شود كه اين موضوع با معادى كه مسلمانان به آن معتقدند مطابقت دارد.
3-تأثر از عرفاء:مولف در اكثر مباحث اخلاقى در بخشى از اعتقادات از آراء عرفاء تأثير پذيرفته و از اصطلاحات عرفان نظرى مانند:قوس نزول و صعود،فيض،جود، انبساط وجود استفاده مى‌كند و حتى گاهى مطالبى را براساس گفتۀ عرفاء تطبيق مى‌نمايد.
4-نفى معاد روحانى:مؤلف مانند ديگر محدثين شيعه معاد جسمانى را از بديهيات شريعت مى‌داند و ظاهر آيات قيامت، آخرت،شفاعت، ميزان،صراط و...را مخالف معاد روحانى مى‌داند.
نسخه‌شناسى
1-سال 1282 هجرى در تهران به صورت سنگى و در 394 صفحه منتشر و در سالهاى 1286 و 1358 تجديد چاپ شد.
2-سال 1379 هجرى در 800 صفحه توسط انتشارات مكتبه علميه اسلاميه(مطبعه الحيدرى) منتشر شد.
3-نسخۀ موجود در برنامه:سال 1421 هجرى در دو جلد 580 و 666 صفحه‌اى با تحقيق مهدى صليب توسط موسسه فرهنگى رسا به چاپ رسيد.
[1]-صفحۀ 12