كمال‌الدين و تمام النعمة (جامعه مدرسین)
| نام کتاب | کمال الدین و تمام النعمه (جامعه مدرسین) |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | کمال الدین و تمام النعمه فی اثبات الغیبه و کشف الحیره |
| پدیدآورندگان | ابن‌بابویه، محمد بن علی (نويسنده)
غفاری، علیاکبر (مصحح) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 141/5 /م9الف2 |
| موضوع | ائمه اثناعشر
احادیث شیعه - قرن 4ق. محمد بن حسن (عج)، امام دوازدهم، 255ق. - احادیث مهدویت - احادیث مهدویت - انتظار |
| ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1416 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE19068AUTOMATIONCODE |
كمال الدين و تمام النعمة، اثر شيخ صدوق، كتابى است پيرامون غيبت امام زمان(عج) كه در قرن چهارم هجرى و به زبان عربى، نوشته شده است.
در اين كتاب، كه از ديدگاه مكتب تشيع در موضوع غيبت و طول عمر امام مهدى(عج) نوشته شده، بسيارى از نصوص و احاديث مربوط به غيبت كه غالبا سنددار مى‌باشد، با ترتيبى خاص و به‌همراه براهينى متين، درج گرديده است [۱].
از آنجا كه نسخه ديگرى از اين كتاب، در نرم‌افزار موجود مى‌باشد، در اين نوشتار، به بررسى نسخه‌اى مى‌پردازيم كه توسط مؤسسه «النشر الإسلامي التابعة لجماعة المدرسين بقم المشرفة»، منتشر شده است.
اين نسخه، توسط على‌اكبر غفارى ، تصحيح و حاشيه‌نگارى شده است.
در ابتداى كتاب، دو مقدمه از مصحح ذكر شده كه در مقدمه اول، به نثرى موزون و مسجع، ضمن اشاره به اهميت اثر حاضر، انگيزه مصحح از انتخاب اين كتاب براى تصحيح و تعليقه كه عبارت مى‌باشد از علاقه خاص وى به كتب حديث و تفسير، بيان شده است [۲].
در مقدمه دوم، ابتدا زندگى‌نامه مختصرى از نويسنده ارائه شده كه در آن، به دوران زندگى، آثار و كتب به‌جاى‌مانده از او، شيوخ، شاگردان، تاريخ وفات و مدفن وى پرداخته شده و سپس به اهميت و جايگاه كتاب و ويژگى‌هاى طبع آن، اشاره شده است [۳].
اين كتاب، تاكنون دو بار مورد طبع، قرار گرفته است: يك مرتبه، با چاپ سنگى در ايران و مرتبه دوم، با چاپ حروفى در نجف كه متأسفانه هر دو چاپ، مملو از خطا، تحريف و جاافتادگى مى‌باشد [۴].
مصحح در تصحيح كتاب، از هفت نسخه خطى استفاده و متن كتاب را با آن‌ها، مقابله كرده است كه خلاصه‌اى از مشخصات اين نسخ، عبارت است از:
1. نسخه‌اى گران‌بها كه با قلم قرمز تصحيح شده و آكنده از حواشى است و كاتب آن، ابوطالب محمد بن هاشم بن عبدالله حسينى بوده و در سال 1081ق، نوشته شده است.
2. نسخه‌اى نفيس و تصحيح‌شده كه در سال 960ق، نوشته شده و كاتب آن ابراهيم بن محمد حسينى است.
3. نسخه‌اى كه فضل‌الله بن حسين نائينى، در سال 1078ق، نوشته است.
اين هر سه نسخه، مال «كتابخانه عمومى»، آيت‌الله مرعشى نجفى است.
4. نسخه‌اى كه توسط ابن صفى‌الدين محمداحمد حسينى قمى، در سال 1090ق، نوشته، تصحيح، مقابله و حاشيه‌نگارى شده است.
5. نسخه‌اى قديمى و بى‌تاريخ از كتابخانه شيخ عبدالرحيم ربانى شيرازى.
6. نسخه‌اى نفيس به خط نستعليق كه در تاريخ 1069ق، نوشته شده و كاتب آن ذكر نشده است. اين نسخه در كتابخانه سيد جلال‌الدين ارموى موجود است.
7. نسخه‌اى تذهيب‌شده و گران‌بها با خط نستعليق كه به‌وسيله محمدكاظم بن محمدمعصوم، در تاريخ 1054ق، نوشته شده است [۵].
مصحح از بين اين نسخ، بيشتر به نسخه شماره 1، 4 و 5 اعتماد كرده و ساير نسخ را پرغلط و محرف و... دانسته است [۶].
فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است.
در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع و توضيح و تبيين برخى از واژه‌ها و عبارات متن، به اختلاف نسخ اشاره شده است.
پانویس
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. زرسازان، عاطفه «روش شيخ صدوق در كمال الدين و تمام النعمة»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: حديث‌پژوهى، بهار و تابستان 1392، شماره 9 (علمى - پژوهشى) (26 صفحه، از 7 تا 32).