التعليقة علی الفوائد الرضوية
| نام کتاب | التعلیقة علی الفوائد الرضویة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الفوائد الرضویه. شرح |
| پدیدآورندگان | موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) (محقق)
قاضی سعید قمی، محمدسعید بن محمدمفید (نويسنده) خمینی، روح‌الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران (حاشيه نويس) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 145 /ر2 ق27023 |
| موضوع | احادیث خاص (راس الجالوت)
توحید - فلسفه عرفان قاضی سعید قمی، محمد سعید بن محمد مفید، 1409 - 1103؟ق. الفوائد الرضویه - نقد و تفسیر |
| ناشر | موسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (قدس سره) |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1378 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2125AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
التعليقة على الفوائد الرضوية، نام كتابى است به زبان عربى كه امام خمينى قدس سره، به‌عنوان تعليقه‌اى بر كتاب فوائد رضويه مرحوم قاضى سعيد قمى ، از عرفاى مشهور قرن دوازدهم هجرى، نوشته است.
قاضى سعيد، اين كتاب را به‌عنوان شرحى بر حديث«رأس الجالوت» امام على بن موسى الرضا (ع)، نوشته است كه بيانات امام(ع) در جواب سؤال بزرگ‌ترين عالم يهودى زمان خودش كه رأس الجالوت نام داشت، مى‌باشد.
از آن‌جايى كه حديث شريف رأس الجالوت، داراى مضامين بسيار بلند و ويژه‌اى است كه شخصى مانند رأس الجالوت، بعد از شنيدن جواب امام به سؤال وى در مورد كفر و ايمان و شيطان و واحد متكثر و متكثر متوحد، به‌طرز عجيبى منقلب شده و شهادتين بر زبان جارى مى‌سازد و مسلمان مى‌شود، لذا قاضى سعيد اقدام به شرح مضامين آن نموده است و امام خمينى قدس سره نيز طبق آنچه خود در مقدمه اشاره مى‌كند، به خاطر بعضى اسرار و رموزى كه در شرح قاضى سعيد وجود دارد، لازم دانسته تا عبارات مغلق، شكافته شده و توضيحات لازم ارائه گردد، لذا در هر قسمت كه نياز به توضيح و بررسى بوده، بخش كوتاهى از عبارت قاضى سعيد را با عنوان «قوله...»، آورده و با عباراتى زيبا، روان و در پاره‌اى از مواقع مسجع، به شرح و بررسى آن پرداخته است.
امام خمينى قدس سره، در بعضى جاها كلام قاضى سعيد را رد مى‌كند، مثل جايى كه قاضى سعيد كلام رأس الجالوت را در مورد آيه كريمه«خلق الانسان علمه البيان»، معنا مى‌كند و امام(ره) مى‌فرمايد: حرف شارح صحيح است، لكن در معناى حرف رأس الجالوت نمى‌باشد.
قاضى سعيد، شرح حديث را در اين كتاب، به سه فايده تقسيم كرده است كه فايده اول، بحث از معنى كفر و ايمان و جنت و نار و شيطان است كه رأس الجالوت از امام رضا (ع) پرسيده و امام(ع)، پاسخ مختصر و بسيار پرمغزى فرموده كه شرح آن را قاضى سعيد، به‌گونه‌اى دقيق، بيان نموده و امام(ره)، هيچ تعليقه‌اى بر اين بخش ننوشته‌اند.
فايده دوم كه مهم‌ترين و مفصل‌ترين بخش كتاب است، در چند موضوع، پى‌گيرى شده است:
1. بحث از واحد متكثر: امام، تعليقه‌اى عقلى و نقلى بر اين بخش نوشته‌اند كه شرح نقلى آن، با استناد به آيه شريفه«انزل من السماء ماء فسالت اودية بقدرها فاحتمل السيل زبدا رابيا»(سوره رعد، آيه 17)، مى‌باشد كه امام(ره) تفسير اين آيه را به حضرت جمع و هويت غيبيه‌اى كه از آن، تعبير به سماء مى‌شود، نموده‌اند؛ مرتبه‌اى كه منزه از تمام نقائص و كثرات مى‌باشد و تجلى آن، در ممكنات و موجودات نمايان است كه در واقع، فيض آن واحد، در عبور از عوالم مجردات و ماديات و غير آن متكثر گرديده و به تعينات هر منزلى متعين شده است.
شرح عقلى كه امام قدس سره بر اين واحد متكثر نوشته‌اند، عبارت است از اينكه در حكمت متعاليه ثابت شده كه وجود در عين واحد بودن، داراى مراتب متفاوت طولى و عرضى است و اين، مورد تصديق برهان و موافق با كشف اهل عرفان است، پس تكثر، در وجود، ذاتى و حقيقى نبوده و در آن، حيث و حيثيت و تفرق و غيريتى نيست.
امام خمينى قدس سره، در بحث متكثر متوحد نيز تعليقه مفصلى نوشته‌اند كه داراى مفاهيم دقيق عرفانى مى‌باشد، از آن جمله، استنادى است كه امام(ره) به اين روايت پيغمبر اكرم(ص) نموده‌اند: «لو دليتم بحبل إلى الارض السفلى لهبطتم على الله» مى‌باشد. امام(ره)، عود موجودات به‌سوى خداوند متعال را به واسطه ولى مطلقى كه داراى نفس كليه الهيه و واجد مرتبه عقل مى‌باشد، مى‌داند.
در شرح«جارى منجمد»، امام، تعريفى را كه قاضى سعيد براى اين اصطلاح بيان فرموده است، پذيرفته‌اند، ولى شرح و تفصيل ايشان را قبول نكرده و بر خلاف ظاهر آيه 88 نمل و عبارت حديث مى‌دانند.
سومين فايده كتاب، در تحقيق جواب امام رضا (ع) به سؤال رأس الجالوت است و امام(ره)، در اين بخش، تعليقه‌اى مرقوم نفرموده است كه نشان از قبول بيانات مرحوم قاضى سعيد قمى است.
قاضى سعيد، خاتمه‌اى چند سطرى پس از بيان فوايد سه‌گانه آورده است كه امام(ره) نيز خاتمه‌اى از جانب خودش بيان داشته است و در آن، دو وجه را براى سؤال رأس الجالوت مطرح نموده است.
امام خمينى قدس سره، پايان تأليف كتاب را در شهر خمين و در ربيع الاول سال هزار و سى‌صد و چهل و هشت هجرى قمرى نوشته است.
معرفى نسخه
اين كتاب، توسط مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره) در سال 1375، هم‌زمان با صدمين سال‌گرد ميلاد امام خمينى(ره)، در يك جلد و در قطع وزيرى چاپ شده است.
در پايان كتاب، فهرست‌هايى به اين ترتيب آمده است:
فهرست آيات، فهرست احاديث، فهرست ادعيه و زيارات، فهرست انبياء، ائمه و ملائكه، فهرست اعلام، فهرست اماكن و مدن، فهرست جماعات و طوايف، فهرست اشعار، فهرست كتب وارده در اصل كتاب،فهرست مصادر تحقيق و فهرست موضوعات.