جرجانی، ابوالفتح بن مخدوم
| نام | جرجانی، ابوالفتح بن مخدوم |
|---|---|
| نام های دیگر | ابوالفتح ال‍ج‍رج‍ان‍ی
ام‍ی‍ر ابوالفتح ال‍ج‍رج‍ان‍ی ح‍س‍ی‍ن‍ی ال‍ج‍رج‍ان‍ی، ابوالفتح بن مخدوم ع‍رب‍ش‍اه‍ی ال‍ج‍رج‍ان‍ی، ام‍ی‍ر ابوالفتح |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 976 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | الباب الحادي عشر مع شرحيه النافع يوم الحشر / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
تفسیر شاهی او آیات الأحکام (جرجانی) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده |
| کد مولف | 1714 |
زندگينامه‌ى مؤلف
امير ابو الفتح بن مخدوم خادم حسينى عربشاهى
فاضل، متكلم، فقيه، اصولى، مفسر، شرقى، حسينى، شيعى، امامى، صاحب تحقيق و تصنيف، معاصر شاه اسماعيل صفوى، و شاه طهماسب موسوى حسينى صفوى اول.
نسب او
پدر مترجم مير مخدوم شيعى امامى معاصر شاه اسماعيل اول صفوى بوده قبل از پسرش مير ابو الفتح بدار بقاء رحلت كرده چنانچه علامه قاضى نور الله رحمة الله عليه در مجالس المؤمنين تصريح كرده است.
مير مخدوم پدر مؤلف غير از ميرزا مخدوم عامى سنى است از جهت اين كه ميرزا مخدوم سنى هم عصر شاه اسماعيل ثانى است و در اسلامبول در سنۀ 995 فوت كرده چنانچه در كشف الظنون ضبط شده است.
و جمعى از اعلام فن رجال از روى اشتباه در تطبيق ميرزا مخدوم عامى را معاصر شاه طهماسب اول نوشته‌اند و حال آن كه شاه طهماسب اول در سنۀ 980 فوت كرده و پس از وى پسرش شاه اسماعيل ثانى به مقام سلطنت رسيده است.
منشأ اشتباه: توافق اسم پدر مير ابو الفتح با اسم ميرزا مخدوم سنى و توافق اسم شاه هم عصر مير ابو الفتح با اسم سلطان وقت ميرزا مخدوم سنى بوده است كه از روى اشتباه در تطبيق اسم، حمل بر اتحاد كرده‌اند چنانچه جمعى از روى اشتباه شاه معاصر مير ابو الفتح را به اسم شاه طهماسب ثانى درج كرده‌اند در حالى كه شاه طهماسب ثانى در سال 1139 به مشهد مقدس لشكر كشى كرده و در سال 1142-1145 از دنيا رحلت نمود.
گفتار بزرگان
جلالت شأن و علو رتبت امير ابو الفتح خادم حسينى عربشاهى مانند آفتاب تابان در كبد آسمانست چنانچه ارباب تراجم در معاجم خودشان متحدا در تبجيل و تجليل علمى و عملى آن قائد عظيم الشأن شرح مبسوطى ايراد كرده‌اند.
مورخ بزرگ حسن بيگ روملو در كتاب أحسن التواريخ (ص 443) در وقايع سال 976 و كسانى كه در آن سال در گذشته‌اند مى نويسد:
و هم در اين سال مولانا اعلم افهم، جامع العلوم و الحكم المير ابو الفتح كه از سادات شريفى شرقه بود در دار الارشاد اردبيل به فجأه متوجه عالم بقا گرديد، جناب مولوى از جملۀ تلاميذ مولانا عصام الدين است، در ما وراء النهر تحصيل نموده آخر در شهر مذكور متوطن گرديد، از جمله نتايج قلم خجسته رقمش حاشيه بر مطالع است.
علامه فقيد ميرزا محمد على مدرس در كتاب ريحانه (ج 2 ص 326) مى نويسد:
فاضل، كامل، فقيه، متكلم، محدث، مفسر، اصولى، از اكابر علماء شيعه در عهد شاه طهماسب و در نزد او بسيار محترم بود.
علامه حجة الاسلام سيد محمد باقر خوانسارى در الروضات (ج 1 ص 51) مى گويد:
هو السيد الفاضل الكامل المتكلم الفقيه الأمير أبو الفتح الشرقي الشريفي الحسيني الشيعي الإمامي بن السيد محمد بن الميرزا مخدوم بن الأمير السيد شريف الجرجاني صاحب نواقض الروافض.
و قد كان السيد أبو الفتح المعظم إليه من علماء دولة السلطان الشاه طهماسب الصفوي و صاحب مصنفات عديدة (منها):
1- شرح آيات الأحكام بالفارسية سماه تفسير الشاهي لكونه باسم السلطان المذكور.
2- شرح الباب الحادي عشر المعروف بطريق المزج و البسط.
3- رسالة فى أصول الفقه.
4- رسالة في تحقيق شبهة المجهول المطلق.
5- حاشية على المطالع (في المنطق).
6- حاشية على حاشية الدواني (على شرح التجريد).
7- حاشية على تهذيب المنطق (للتفتازاني).
8- حاشية على الكبرى لجده السيد شريف (في المنطق).
و كانت وفاته بأردبيل سنة ست و سبعين و تسعة مائة كما نقل عن كتاب أحسن التواريخ.
صاحب رياض العلماء درباره‌ى امير ابو الفتح مى نويسد: فاضل، عالم، فقيه، متكلم، محدث، أصولي، مفسر، و هو من أسباط الأمير السيد شريف العلامة الشيرازي الجرجاني المشهور و الحق اتحاده مع الأمير أبو الفتح شرقة المذكور في بابه و والده الميرزا مخدوم الشريفي المشهور و كان عاميا و هو الذي حول الشاه إسماعيل الثاني الصفوي عن التشيع و هرب إلى بلاد الروم و قصته مشهورة و هو صاحب نواقض الروافض و بالجملة المترجم من جملة مشاهير العلماء في عصر السلطان المذكور مبجل عنده معاصر للشاه طهماسب الصفوي معظم عنده.
(و در جاى ديگر): من أجلة علماء عصر السلطان الشاه إسماعيل الصفوي و الشاه طهماسب الصفوي و كان معظما جليلا عنده.
وفات
امير ابو الفتح بن مخدوم خادم حسينى عربشاهى در سنۀ 976ق چشم از جهان فرو بست و در شهرستان اردبيل در مقبرۀ شيخ صفى الدين جد ملوك صفويه مدفون شد.
وابسته‌ها
تفسیر شاهی او آیات الأحکام / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
الباب الحادي عشر / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
الباب الحادي عشر مع شرحيه النافع يوم الحشر / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده