بیان در علوم و مسائل کلی قرآن
| نام کتاب | بیان در علوم و مسائل کلی قرآن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | البیان فی تفسیر القرآن |
| پدیدآورندگان | هاشم زاده هریسی، هاشم (مترجم)
خویی، ابوالقاسم (نويسنده) نجمی، محمدصادق (مترجم) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 69/5 /خ9 ب9041 |
| موضوع | تفاسیر (سوره فاتحه)
قرآن - تحقیق قرآن - علوم قرآنی |
| ناشر | وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1382 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | 2099 |
«بيان در علوم و مسائل كلى قرآن»، ترجمه كتاب ارزنده «البيان في تفسير القرآن»، از آثار مرجع بزرگ، آيت‌الله سيد ابوالقاسم خوئى (خوى 1278 - 1371ش، نجف) است كه آن را استادان ارجمند و حجج اسلام آقايان محمدصادق نجمى (متولد شبستر 1315ش) و هاشم هاشم‌زاده هريسى (متولد هريس 1317ش)، از زبان عربى به زبان فارسى ترجمه كرده‌اند. در اين اثر، افزون بر مباحثى چون اعجاز قرآن، قرائت‌هاى هفت‌گانه، تحريف قرآن، نسخ و بدا و...، سوره مباركه حمد نيز به‌صورت كامل تفسير شده است.
در باره اين ترجمه چند نكته گفتنى است:
1. ناشر در مقدمه‌اش بيان كرده است كه: در ميان پژوهش‌هاى گوناگونى كه در باره ابعاد گسترده علوم قرآنى صورت گرفته است، «البيان» تفسيرى خاص و مهم است... از سوى ديگر، ترجمه حاضر نيز به اعتراف كارشناسان و استادان اين حوزه، يكى از اصيل‌ترين و دقيق‌ترين ترجمه‌هايى است كه از متن يك كتاب علمى صورت گرفته است و انتخاب اين ترجمه از سوى دفتر مؤلف نيز گواه اين مدعاست. ترجمه حاضر مانند متن عربى آن بارها چاپ شده است، اما آنچه اين ناشر را برانگيخت تا بار ديگر به طبع اين اثر ارزشمند همت گمارد، دو دليل مهم است: نخست آنكه اين اثر اكنون يكى از كتاب‌هاى تخصصى و مرجع در زمينه علوم قرآنى بشمار مى‌آيد كه نه تنها مورد استفاده دانشجويان دانشكده‌هاى علوم قرآنى است، بلكه به سبب سادگى بيان اثر، عموم علاقه‌مندان به فرهنگ قرآنى نيز قادرند از آن بهره ببرند و دوم آنكه با گسترش و تعميق فرهنگ قرآنى در ميان قشرهاى مختلف جامعه، شمار مشتاقان مطالعه اين‌گونه كتاب‌ها هر روز افزون‌تر مى‌شود؛ به‌گونه‌اى كه اكنون كتاب حاضر تقريبا در بازار ناياب است؛ بنابراين، انتشار مجدد اين كتاب در جامه‌اى نو و كيفيتى مناسب، اقدامى شايسته، بلكه ضرورى به نظر رسيد (بيان در علوم و مسائل كلى قرآن، ص 16 - 17).
2. مترجمان در مقدمه خودشان كه در تاريخ ربيع‌الأول 1395ق، نوشته‌اند، تأكيد كرده‌اند كه ارزش كتاب حاضر مخصوصاً در اين است كه عظمت و اعجاز قرآن را از ابعاد مختلف، به‌خصوص از جنبه‌هاى علمى و معارف آن، به دقت تجزيه و تحليل مى‌نمايد و به‌وضوح نشان مى‌دهد كه قرآن كتابى است زنده و سازنده؛ معجزه‌اى است جاودانى و هميشگى كه افراد بشر را تا ابد به راه راست‌تر و استوارترى هدايت و رهبرى مى‌نمايد و در اين رهبرى نيز بر اساس و پايه عقل و فطرت انسانى پيش مى‌رود و كاروان بشرى را به‌سوى كمالات نهايى حركت مى‌دهد و پيش مى‌برد و به اوج تمدن و انسانيت رهنمون مى‌شود. در اينجاست كه قرآن از ديگر معجزات پيامبر و از معجزات تمام پيامبران ديگر ممتاز و برتر مى‌نمايد و عظمت آن بيشتر روشن و نمايان مى‌گردد. و همچنين اين كتاب يك روش اصيل و نويى را در تفسير قرآن ارائه مى‌كند كه با در پيش گرفتن آن روش، از هرگونه تفسيرهاى دلبخواهى و تطبيقى و تأويلات خلاف ظاهر و استناد به آرا و نظرات شخصى جلوگيرى مى‌شود. اين همان روش «تفسير قرآن با قرآن» است (بيان در علوم و مسائل كلى قرآن، ص 21 - 23).
3. مترجمان در اندك مواردى، پاورقى‌هايى نوشته‌اند كه بيشتر به‌صورت ارجاعى و توضيحى است (همان، ص 223، پاورقى 1 و ص 618، پاورقى 2)؛ به‌عنوان مثال نويسنده، در مورد قرائت جعلى، آيه مباركه «إنما يخشى اللّه من عباده العلماء» را مثال آورده كه بنا به قرائت خزاعى به نقل از ابوحنيفه، لفظ جلاله «اللّه» با «ضمه» و كلمه «علماء» با «فتحه» تلفظ گرديده است؛ مترجمان در پاورقى توضيح داده‌اند كه معناى صحيح آيه چنين است: «اين است، جز اين نيست كه فقط علما و دانشمندان از خدا مى‌ترسند»، ولى در قرائت خزاعى معنا معكوس و مغلوط مى‌شود؛ يعنى: «خدا از علما مى‌ترسد!!» (همان، ص 223، پاورقى 1).
4. زبان و ادبيات مترجمان در اثر حاضر، گويا و شيوا و متناسب با فرهنگ و ادبيات دوران كنونى است و به خاطر اشراف علمى و تحصيلات عاليه آنان در حوزه‌هاى علميه، از نظر دقت و رعايت امانت نيز مورد قبول است.
5. همچنين در متن اصلى (عربى) هشت فهرست فنى جداگانه (آيات، احاديث، خاندان‌ها، مكان‌ها، شعر، أعلام، منابع پژوهش و فهرست موضوعات) آمده است، ولى در ترجمه حاضر فقط نمايه و فهرست آيات آمده و فهرست روايات فراموش شده است؛ البته در فهرست نمايه چند فهرست (اعلام، كتاب‌ها، مفاهيم و اصطلاحات و...) در يكديگر تنيده و به‌صورت الفبايى ذكر شده است.
منابع مقاله
بيان در علوم و مسائل كلى قرآن، سيّد ابوالقاسم خوئى، ترجمه محمدصادق نجمى و هاشم هاشم‌زاده هريسى، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، تهران، چاپ اول، 1382ش.
پیوندها
مطالعه کتاب بیان در علوم و مسائل کلی قرآن در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور