مصباح الوسائل في مطالب الرسائل
| نام کتاب | مصباح الوسائل في مطالب الرسائل |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | طریق الهدایه الی علم الدرایه
فرائد الاصول. حاشیه |
| پدیدآورندگان | انصاری، مرتضی بن محمدامین (نويسنده)
موسوی تبریزی، محمد بن عبدالکریم (حاشيه نويس) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 159 /ف8الف4038* |
| موضوع | اصول فقه شیعه - قرن 13ق.
انصاری، مرتضی بن محمد امین، 1214 - 1281ق. فرائد الاصول - نقد و تفسیر حدیث - علم الدرایه |
| ناشر | المطبعة العلمية |
| مکان نشر | تبریز - ایران |
| سال نشر | 1343 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11909AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
مصباح الوسائل فى مطالب الرسائل، تأليف محمد بن عبدالكريم موسوى تبريزى (1363-1294ق)، به زبان عربى است.
موضوع كتاب، علم اصول است و تعليقى است مختصر و كوتاه بر كتاب ارزش‌مند«فرائد الاصول(رسائل)» شيخ مرتضى انصارى. كتاب، در سال(1317ق)، تأليف گرديده است.
ساختار
كتاب، شامل يك مقدمه، چهار مقصد و يك خاتمه مى‌باشد. عناوين چهار مقصد كتاب عبارت است از:
- مقصد اول: در موضوع قطع؛
- مقصد دوم: در مسئله ظن؛
- مقصد سوم: در مسئله برائت؛
- مقصد چهارم: اصل استصحاب.
خاتمه كتاب، در باب تعادل و تراجيح مى‌باشد و بيان موضوعات مربوط به آن.
كتاب، چون تعليقى است بر «رسائل» شيخ انصارى، لذا مؤلف در سراسر كتاب ابتدا قول شيخ را تحت عنوان «قوله» آورده و سپس آن را با عنوان «اقول» شرح داده و با شيوه و روش اصولى مورد نقد و بررسى قرار داده است.
گزارش محتوا
كتاب، با حمد و سپاس خداوند بلند مرتبه آغاز گرديده است، سپس مؤلف، مقدمه را در چند مبحث اصولى ذكر نموده است كه شامل اين موارد مى‌باشد:
مراد و مقصود از كلمه مكلف در كلام شيخ و نقد و بررسى آن، مقصود از احكام شرعيه چيست؟ مراتب مختلف امتثال، بحث از مدارك(امارات، اصول عمليه، ادله اجتهاديه و ادله فقاهتيه) و مطلبى پيرامون اينكه آيا اصول شرعيه، منحصر در اصول چهارگانه معروف است يا اصول ديگر را نيز شامل مى‌گردد؟
پس از ذكر مقدمه، مؤلف، به بيان چهار مقصد اصلى كتاب مى‌پردازد و در بيان اين مقاصد، ابتدا نظر شيخ را ذكر مى‌نمايد و سپس به شرح و بسط آن مى‌پردازد.
مقاصد ذكر شده و مطالب مورد بحث در آن به شرح ذيل مى‌باشد:
- مقصد اول: قطع؛ مؤلف، ابتدا اين جمله شيخ را بيان مى‌كند: «لا اشكال فى وجوب متابعة القطع» و سپس قطع را تعريف مى‌كند و اين مطالب را شرح مى‌دهد:
- مناط حكم عقل، اقسام قطع، خواص قطع طريقى، قطع موضوعى، تجرى(معناى تجرى، بيان انقياد و تجرى، بيان اطاعت و مخالفت، حسن اطاعت و انقياد و قبح مخالفت و تجرى، مناط استحقاق ثواب و عقاب) و علم اجمالى.
- مقصد دوم: ظن؛ مؤلف، ابتدا سخن شيخ را پيرامون ظن بيان مى‌كند، سپس به ذكر اقوال ديگر مى‌پردازد و مسائل مربوط به ظن را توضيح مى‌دهد. مطالب عبارت است از: تعريف ظن، تواتر قرائات قرآن، وقوع و عدم وقوع تحريف در قرآن، اقسام تحريف، دلايل عدم تحريف قرآن، اجماع منقول، خبر واحد و ادله حجيت آن(آيه نبأ، آيه كتمان، آيه سؤال) و با بيان چند تنبيه، مقصد دوم را به پايان مى‌رساند.
مقصد سوم: برائت؛ مؤلف، مقصد برائت را با كلام شيخ چنين آغاز مى‌نمايد: «حجة فى نفسه» و خود به بيان و شرح حجيت در مقام وجوب متابعت مى‌پردازد سپس اين اصل را تعريف مى‌نمايد و به بيان نظرات شيخ مى‌پردازد و جايگاه اصل برائت را بيان مى‌كند.
مقصد چهارم: استصحاب؛ اين مقصد، بيشترين حجم كتاب را شامل مى‌گردد. مؤلف، ابتدا استصحاب را تعريف مى‌كند و اقوال گوناگون علماء را مى‌آورد و سپس مطالب و مسائل مربوط به آن را بيان مى‌نمايد، مانند: استصحاب كلى، استصحاب در زمان و زمانيات، استصحاب احكام عقليه، استصحاب تعليقى، استصحاب حكم مخصص.
مؤلف، خاتمه را در باب تعادل و تراجيح مى‌آورد و در آن، به مرجحات سندى، مرجحات متنى، مرجحات وجه صدور و مرجحات نوعيه مى‌پردازد و كلام شيخ را مورد نقد و بررسى قرار مى‌دهد.
وضعيت كتاب
كتاب، فهرست مطالب ندارد و فاقد پاورقى مى‌باشد. در آخر كتاب، چند صفحه غلطهايى را كه در متن كتاب آمده است، تصحيح مى‌نمايد.
منابع
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها
مطالعه کتاب مصباح الوسائل في مطالب الرسائل در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور