آملی، هاشم
| نام | آملی، هاشم |
|---|---|
| نام های دیگر | آیت‌الله آملی
نجفی آملی، میرزا هاشم آملی، آغا میرزا هاشم |
| نام پدر | |
| متولد | 1282 هـ.ش |
| محل تولد | |
| رحلت | 1371 هـ.ش یا 1413 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | مجمع الأفکار و مطرح الأنظار / نوع اثر: کتاب / نقش: مقرر
منتهی الأفکار / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده |
| کد مولف | 209 |
ولادت و تحصيلات
آيت الله العظمى حاج ميرزا هاشم آملى در سال 1322 هجرى قمرى در لاريجان آمل ديده به جهان گشود. تحصيلات مقدماتى را در آمل از جناب ثقة الاسلام آقا شيخ احمد آملى و حجت الاسلام آقا سيد تاج فرا گرفت. در آستانۀ سال 1335 هجرى قمرى، كه سيزده بهار از عمر شريف ايشان گذشته بود، به تشويق و ترغيب يكى از بستگان، زادگاه خود را به عزم تحصيل در تهران ترك گفت. در بدو ورود به تهران مورد توجه مرحوم مدرس كه آن زمان متولى مدرسۀ عالى سپهسالار (مدرسۀ عالى شهيد مطهرى) بود واقع گرديد.
در اقامت ده سالۀ خود در اين مركز علمى، پس از فراگيرى شرح لمعه و قوانين، توانست، سطوح عالى را از اساتيد برجستۀ وقت فرا گيرد. در فلسفه و اشارات و اسفار و الهيات در حوزۀ درس مرحوم ميرزا طاهر تنكابنى و ميرزا يد الله نظرپاك، و در دروس ديگر از محضر مرحوم ميرزا محمد رضا فقيه لاريجانى و سيد محمد تنكابنى و حجت الاسلام آقا شيخ حسين آملى و حاج شيخ على لواسانى و ميرزا عبد الله غروى بهره‌هاى وافر برد.
عزيمت به قم
در سال 1345 هجرى قمرى، براى تكميل معلومات رهسپار حوزۀ علميّۀ قم شد. در همين ايام با استقرار مرحوم آيت الله العظمى حاج شيخ عبد الكريم حايرى يزدى حوزۀ علميّۀ قم جان تازه‌اى به خود گرفته بود. ايشان با اشتياق خاصى در حوزۀ درس اساتيد برجستۀ قم حاضر شده و از خرمن دانش آن بزرگواران خوشه‌هاى علمى فراوانى چيد. آيت الله ميرزا هاشم آملى در مدت اقامت در قم توانستند، از محضر درس آيات عظام، حايرى يزدى، حجت، يثربى، كاشانى و شاه‌آبادى بهره‌مند گردند.
هجرت به نجف
در سال 1351 هجرى قمرى، بعد از سپرى شدن اقامت 5 ساله و تحصيل و تدريس مداوم در حوزۀ علميّۀ قم، با اخذ درجۀ اجتهاد از آيت الله حائرى يزدى و آيت الله حجت، جهت ادامۀ تحصيل و درك محضر اساتيد نجف، به آن ديار هجرت كرده و در جوار مولاى متقيان امير مؤمنان على عليه السلام اقامت گزيدند.
اين دوره از حيات علمى معظم له تأثير فراوانى در شكل گيرى درجات معنوى و روحانى ايشان داشت. آيت الله آملى در دورۀ اقامت 30 سالۀ خود در حوزۀ بزرگ نجف توانست از محفل درس آيات عظام حاج ميرزا حسين نائينى، حاج شيخ ضياء الدين عراقى و حاج سيد ابو الحسن اصفهانى استفاده برده و به مراتب عالى‌ترى از تقوا و دانش دست يابد.
بازگشت به ايران
ايشان بعد از 30 سال تحقيق و تدريس در دانشگاه بزرگ جهان تشيع «نجف اشرف» در سال 1381 هجرى قمرى به دعوت جمعى از اساتيد و فضلاى حوزۀ علميّۀ قم به ايران بازگشت و در جوار مرقد مطهر حضرت معصومه سلام الله عليها در شهر قم به تدريس فقه و اصول پرداخت. در همين فرصت عدۀ زيادى از محققين حوزه به شركت در درس ايشان موفق شدند.
در اين زمان كه يك سال از ارتحال زعيم بزرگ، مرحوم آيت الله العظمى بروجردى مى‌گذشت، حوزۀ قم بيش از هر زمانى نيازمند فقها و عالمان بزرگ بود. ايشان با تلاش خستگى ناپذير لحظه‌اى از هدايت و ارشاد باز نايستاد و به مناسبت‌هاى مختلف به اشاعۀ فقه و فقاهت شيعه پرداخته و ادامۀ اين راه و تخصصى كردن اين رشته را زياد سفارش مى‌فرمودند.
آيت الله آملى به تربيت فقيه و تدريس فقه ارزش فوق العاده نهاده و از مدتى قبل در اين فكر بودند كه مدرسه‌اى براى تربيت فقيه تأسيس كنند. يعنى آن گروه از جوانان مستعد و با ذوق را كه مدتى در فقه و اصول كار كرده‌اند در اختيار گرفته و با تأمين زندگى آنان، آنها را در مسير فقاهت قرار دهند. حتى از روز نخست كه مدرسه‌اى در خيابان بيمارستان فاطمى به نام مدرسۀ ولى عصر عجل الله تعالى فرجه را تأسيس كردند، تصميم بر اين داشتند كه اين مدرسه را به اين واحد اختصاص داده و دار الفقاهة تشكيل دهند.
ويژگيهاى اخلاقى
آيت الله ميرزا هاشم آملى از خصايص والاى انسانى برخوردار و متخلق به اخلاق الهى بود. ايشان در رفتار و گفتار به انبياء و ائمۀ اطهار عليهم السلام اقتدا مى‌كرد. او خوش بيان، خوش برخورد و خوش اخلاق بود. از تجمل پرستى و مظاهر بزرگ‌نمايى سخت بيزار و متنفر بود و با طلاب جوان همان گونه برخورد مى‌كرد كه با بزرگان بود و به همين دليل در دل مؤمنان جاى گرفته بود.
در خانه‌اش هميشه به روى همگان باز بود. در سرما و گرما پياده جهت تدريس از منزل به مسجد اعظم مى‌رفتند. غالبا كارهاى دفترشان را خود انجام داده و حتى در بسيارى از مواقع خود شخصا به تلفن جواب مى‌دادند. دوست داشتند زندگى ايشان در گمنامى و خارج از هياهوى دنياى مادى سپرى شود.
عشق به اهلبيت عليهم السلام
آيت الله ميرزا هاشم آملى به اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام بسيار علاقه‌مند بود و به آنها عشق مى‌ورزيد. كمتر مواقعى بود كه نام مقدس آنان را بشنوند و اشكشان جارى نشود به خصوص هر وقت نام مقدس حضرت على عليه السّلام را مى‌آوردند اشك در ديدگانش حلقه مى‌زد.
هرگاه از خواب بر مى‌خواستند به شوق زيارت امير المؤمنين على عليه السّلام و به ياد روزهاى خوش اقامت در جوار مرقد مطهرش بر حضرت درود فرستاده و مى‌فرمودند: «السلام عليك يا أمير المؤمنين و رحمة الله و بركاته».
شور و عشق معظم له به سرور شهيدان امام حسين عليه السّلام غير قابل توصيف بود. مجلس عزايى كه ايشان در ده شب اول ماه محرم در مسجد اعظم بر پا مى‌كردند زبانزد همگان بود. ايشان براى سادات احترام خاصى قائل بودند و در مجالس با تمام قد به پاى آنها بر مى‌خاستند. (مجلۀ نور علم دورۀ پنجم شمارۀ پنجم)
شاگردان
گروهى از آيات و حجج اسلام از شاگردان مجرب و برجستۀ ايشان به شمار مى‌آيند از جمله:
1 - آيت الله سيد جعفر كريمى
2 - آيت الله عبد الله جوادى آملى
3 - آيت الله حاج شيخ حسن حسن‌زادۀ آملى
4 - آيت الله حاج شيخ محمد محمدى گيلانى
5 - آيت الله سيد ابو الفضل موسوى تبريزى
6 - آيت الله حاج شيخ اسماعيل صالحى مازندرانى
7 - آيت الله حاج سيد على محقق داماد
8 - فرزند ايشان، شيخ صادق لاريجانى
9 - آيت الله حاج شيخ عباس محفوظى
تأليفات
از جملۀ آثار ايشان كه به رشتۀ تحرير درآمده و به طبع رسيده عبارت است از:
1 - كتاب كشف الحقايق، اين كتاب تقرير درس بيع و خيارات ايشان است.
2 - المعالم المأثورة، در طهارت
3 - مجمع الأفكار، دورۀ اصول فقه
4 - منتهى الأفكار، مباحث الفاظ
5 - بدايع الأفكار، تقريرات درس خارج اصول آيت الله آقا ضياء عراقى
6 - كتاب الرهن
7 - كتاب الإجارة
8 - كتاب الصوم
9 - رسالة النبيه
10 - رساله‌اى در خلل صلوة
11 - حاشيه‌اى بر التحصيل بهمنيار
12 - تعليقه‌اى بر عروة الوثقى
13 - كتابى از آغاز بيع تا آخر مكاسب
14 - دورۀ صلوة
15 - دورۀ مباحث طهارت
16 - دوره‌هاى متعدد اصول
رحلت
در تاريخ هفتم اسفند ماه سال 1371 هجرى شمسى، برابر با چهارم رمضان 1413 هجرى قمرى، روح بلند عالم بزرگ و روحانى خدمتگذار و دانش‌پرور، مرحوم آيت الله العظمى آقاى حاج ميرزا هاشم آملى - قدس سره - شخصيتى كه بيش از نيم قرن در سنگر علم و دانش درس خوانده و تدريس كرده و شاگرد پرورش داده بود، به ملكوت اعلى پيوست. پيكر پاك آن فقيه نامدار از مسجد امام حسن عسگرى عليه السّلام قم در ميان اندوه فراوان مردم تشييع شده و در حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله عليها به خاك سپرده شد.
پيام تسليت رهبر معظم انقلاب به مناسبت رحلت ايشان
بسم الله الرحمن الرحيم
إنا لله و إنا إليه راجعون
با تأسف و تأثر اطلاع يافتم كه عالم جليل القدر و فقيه و اصولى برجسته و بزرگوار آيت الله العظمى حاج ميرزا هاشم آملى رضوان الله تعالى عليه، دار فانى را وداع كرده و به رحمت ايزدى پيوست.
ايشان از علمايى بودند كه پس از طى مدارج عاليه و استفاده از محضر اكابر در حوزۀ علميّۀ نجف اشرف و سالها تدريس و تربيت شاگردان در آن حوزه، به قم هجرت كرده و در اين حوزۀ مقدسه بساط تدريس را گسترده و منشأ افاضات فقهى و اصولى و تربيت تلامذۀ بسيار شدند و بزرگانى از حوزۀ درس ايشان بهره بردند.
وجود با بركت اين فقيه عالى مقام، يكى از بركات الهى در حوزۀ علميّۀ قم بود و اكنون فقدان آن بزرگوار ضايعه‌اى بزرگ محسوب مى‌گردد. اينجانب اين حادثۀ مصيبت بار را به پيشگاه مقدس حضرت ولى عصر ارواحنا فداه و به مراجع معظم و علما و فضلاى حوزه‌هاى علميّه و مقلدين ايشان و نيز به خانوادۀ محترم به خصوص به فرزندان برومند ايشان تسليت عرض مى‌كنم و رحمت و مغفرت الهى را براى آن مرحوم مسئلت مى‌نمايم.
سيد على خامنه‌اى
8 اسفند 1371
(نامداران راحل صفحۀ 393)
وابسته‌ها
مجمع الأفکار و مطرح الأنظار / نوع اثر: کتاب / نقش: محاضر
المعالم المأثورة / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
تقریرات الأصول ( آملی، میرزا هاشم ) / نوع اثر: کتاب / نقش: محاضر
تحریر الأصول ( آملی، هاشم ) / نوع اثر: کتاب / نقش: محاضر
الاجتهاد و التقلید ( آملی، میرزا هاشم) / نوع اثر: کتاب / نقش: محاضر
بدائع الافکار في الأصول ( عراقی، ضیاء الدین ) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقرر
منتهی الأفکار / نوع اثر: کتاب / نقش: محاضر