آینده جهان (دولت و سیاست در اندیشه مهدویت)

آینده جهان (دولت و سیاست در اندیشه مهدویت)

نام کتاب	آینده جهان (دولت و سیاست در اندیشه مهدویت)
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	کارگر، رحیم (نويسنده)
زبان	فارسی
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏224‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏2‎‏آ‎‏9
موضوع	آینده نگری اجتماعی اسلام و سیاست محمد بن حسن (عج)، امام دوازدهم، 255ق. - مهدویت
ناشر	بنياد فرهنگی حضرت مهدی موعود (عج)
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1387 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE13472AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

آينده جهان (دولت و سياست در انديشه مهدويت) اثر رحيم كارگر، پژوهشى است كه به دولت و سياست، از ديدگاه‌هاى متفاوت نگريسته و در آن به ماهيت، ساختار، كاركرد و پيامدهاى «دولت مهدوى» پرداخته شده است.

كتاب به زبان فارسى و در سال 1383ش نوشته شده است.

ساختار

كتاب با مقدمه مؤلف در بيان دشوارى پژوهش در عرصه مهدويت، آغاز شده و مباحث در سه بخش و هر بخش در چندين فصل، ارائه شده است.

مطالب، ابتدا گفتارهايى درباره آينده و آينده‌پژوهى، نظريه‌هاى آينده تاريخ و آينده دولت در نگاه شيعه ارئه كرده و بعد از تشريح و توضيح ديدگاه شيعه پيرامون حكومت مهدوى در قالب فرضيه‌هاى انتقام، دولت اقتدارگرا و دولت اخلاقى، ساختارها و نهادهاى حكومت مهدوى را بررسى و درباره كارويژه‌ها، عملكردها، پيامدها و بروندادهاى اين حكومت بحث كرده است.

به اعتقاد نويسنده، ايده مهدويت پاسخگوى كامل و جامع به خواسته و نياز ديرين انسان‌ها در اصلاح وضعيت نابسامان زندگى بشرى است و دولت مهدوى عهده‌دار رفع تمام اين كاستى‌ها و نادرستى‌ها براساس محوريت دين، اخلاق و معنويت است.

در ابتداى هر بخش، چهارچوب كلى مباحث، با عنوان پيش‌درآمد، مطرح شده است.

گزارش محتوا

بخش نخست

بخش نخست، در سه فصل، ارائه گرديده است:

در اول، پس از طرح دو تعريف از آينده‌پژوهى (تلاش براى يافتن تصويرى از آينده و ارائه توجيهى براى آن تصوير) و توضيح چهار مؤلفه آينده كه عبارتند از: رويدادها، روندها، تصويرها و اقدام‌ها، چهار ديدگاه در فلسفه تاريخ، از دانشمندان غربى، به صورت مفصل بررسى شده است كه عبارتند از:

1. «انگاره تمدن» تويى بى: مؤلف معتقد است تويى بى، شاخص و وجه تمايز اصلى تمدن‌ها را پويايى و تحرك آن‌ها دانسته و بر اين باور است كه هر تمدن برخاسته از دل تمدن پيش از خود است.
2. «گونه‌هاى انسانى» از كانت: نويسنده، كانت را انسانى منفى‌نگر معرفى كرده كه تاريخ از ديدگاه وى، ثبت غمگنانه حماقت‌ها، شرارت‌ها و گناهان انسان است كه در اثر آن، دستاوردهاى يك نسل، عموما در نسل بعدى از ميان مى‌رود.
3. هگل و انگاره «ملت و روح»: او مسير تاريخ را در موضوع «آزادى» جستجو كرده و به پرسش‌هاى بنيادى فلسفه نظرى، چنين پاسخ مى‌دهد:
   • تاريخ به طرف هر چه آزادتر شدن انديشه متعالى سير مى‌كند.
   • مكانيسم اين حركت، نزاع دائمى انديشه مطلق خود و محرك آن، عشق اين انديشه به رهايى از فراق است.
   • مسير تاريخ، جلوه‌هاى متعالى انديشه مطلق، در پوشش ملت‌ها و مردمان است.
4. «جامعه بى‌طبقه» ماركس: نويسنده چنين تلقى مى‌كند كه ماركس، سير تاريخ را پيشرفت ديالكتيكى مى‌دانسته كه مقصد نهايى آن هدفى از نظر اخلاقى پسنديده مى‌باشد و آن عبارت است از «اجتماع غيرطبقاتى» كه يك جامعه واقعاً آزاد خواهد بود؛ هر چند كه وى نيل به اين اوضاع سعادت‌بار را به آينده‌اى نه زياد دوردست موكول مى‌كند.

مؤلف فرجام‌مندى سياست را يكى از انگاره‌هاى مهم در سرنوشت‌باورى دانسته و معتقد است سياست و دولت، بايسته‌ترين و مهم‌ترين ركن زندگى اجتماعى بشر به شمار مى‌آيد؛ از اين رو، نگرش به آينده آن‌ها را با اهميت شمرده و لذا در دوم، نخست سياست و دولت را به صورت جداگانه بررسى و سپس پيوند ميان آن دو را بيان كرده است. آن‌گاه فرجام‌مندى سياست از ديدگاه چهار مكتب زير، مورد پژوهش قرار گرفته است:

1. مسيحيت: نويسنده، مسيحيت را دينى مى‌داند كه نگاهى خوش‌بينانه و منتظرانه به آينده تاريخ دارد و در چشم‌داشت روز موعودى است كه براى نجات و رستگارى آن به دست «مسيح» يا «پسر انسان»، تعيين شده است.
2. ليبرال دموكراسى فوكوياما: از ديدگاه وى، با فروپاشى كمونيسم، عصر رقابت و حاكميت ايدئولوژى‌ها به سرآمده و جامعه بشرى در آينده، رو به دموكراسى ليبرال مى‌رود.
3. ماركسيسم: مؤلف معتقد است ماركس، ديدگاه و نظريه‌اى دقيق و منسجم درباره دولت ندارد و آراى او را بايد ذيل نوشته‌ها و گفتارهاى مختلف وى به دست آورد، لذا انديشه او را بر اساس انگاره‌هاى زير بررسى مى‌كنند: تعريف و شناخت دولت، كاستى‌ها و ناراستى‌هاى آن، آينده دولت، جامعه موعود و نقد و بررسى نظريه طبقاتى دولت.
4. شيعه: نويسنده فصل سوم را به آينده دولت از ديدگاه شيعه اختصاص داده و از ميان تمام ديدگاه‌ها، آن را تنها مكتبى مى‌داند كه به روشنى و صراحت درباره آينده‌اى موعود و آرمانى، بحث نموده و تصويرى جامع و كامل از «مدينه فاضله مهدوى» ارائه كرده است.

بخش دوم

بخش دوم فرضيه‌هاى دولت مهدوى در انديشه شيعه را در سه فصل، در بيان سه فرضيه، تنظيم كرده است كه پس از تشريح و تبيين كامل، آن‌ها را نقد و بررسى مى‌كند:

1. فرضيه «انتقام و پايان تاريخ (بدون تشكيل دولت)»: مؤلف اين فرض را در صورتى مى‌داند كه ما قيام حضرت مهدى (عج) را منحصر در مورد خونخواهى و انتقام از دشمنان خدا بدانيم.
2. «دولت اقتدارگرا و مبتنى بر قدرت فيزيكى»: نويسنده اين فرضيه را طبق برداشت ظاهرى و ناكافى از روايات دانسته و در نقد آن، از انگاره‌هاى ذيل استفاده كرده است: استفاده از منطق و قدرت، سيره و روش مهدوى، بررسى روايات خشونت، شفقت يا شدت و...
3. «دولت اخلاقى مبتنى بر ساختار امامت»: در اين فصل، دولت مهدوى با توجه به ابعاد تربيتى و معنوى انسان‌ها و تحقق اهداف غايى قيام با تغيير در رفتار، كردار، اخلاق و بينش آنان، بررسى شده است. مؤلف تصريح دارد، غاياتى كه در فلسفه تاريخ اسلام مطرح است (عبوديت، تقرب به خدا و كسب فضيلت‌ها)، تنها با وجود دولتى امكان‌پذير است كه به ابعاد تربيتى، روحى و اخلاقى انسان‌ها توجه بيشترى داشته و به تزكيه، تهذيب نفس و رشد خردورزى آنان مى‌پردازد.

بخش سوم

بخش سوم، شامل سه فصل است:

از آنجا كه حكومت حضرت مهدى (عج) كامل‌ترين، پيشرفته‌ترين و گسترده‌ترين حكومت‌هاست، مؤلف در فصل اول، معتقد است متناسب با موقعيت زمانى و مكانى، ساختار و نهادهاى قدرت متمايز و ويژه‌اى داشته و لذا سازمان حكومتى آن را در سه مؤلفه بررسى كرده است:

1. استقرار و تثبيت حكومت بر اساس نصب خاص الهى، تعيين پيامبر (ص) يا امام قبلى، پذيرش و رضايت مردم.
2. ساخت قدرت و حكومت بر اساس الگوهاى حكومتى امامت، فدرال، دولت بزرگ اسلامى و جمهورى‌هاى آزاد و مستقل و حكومت تك‌ساخت.
3. ساختار نظام سياسى بر اساس هرم نهاد امامت، وزارت، امارت و ولايت و نهاد كارگزار.

در دوم، مهم‌ترين اقدامات و برنامه‌هاى امام مهدى (عج)، به عنوان حاكم و پيشواى الهى سياسى جهان و كارگزاران و عوامل حكومت جهانى ايشان، در كارويژه‌هاى زير، تبيين و بررسى شده است:

1. سياسى و اجتماعى از جمله: رعايت عدالت سياسى، عمكرد قضايى، عملكرد تقنينى و...
2. فرهنگى و دينى شامل: كاركرد اخلاقى، تربيتى، تبليغى و...
3. اقتصادى و عمرانى: توليدى، رفاهى، توزيعى و...

آخرين فصل

در آخرين فصل، معنويت، عدالت، عقلانيت و توسعه، انگاره‌هايى قلمداد شده‌اند كه دولت مهدوى، در تمامى زمينه‌ها و بر طبق شاخصه‌ها و معيارهاى ذيل، به آن‌ها دست مى‌يابد: بهبود ارتباط فرد با خدا؛ توجه به شايستگى‌ها، استعدادها و ارزش‌هاى فردى؛ استفاده صحيح از موهبت‌هاى الهى و روابط دوستانه و صلح‌آميز با ديگران.

وضعيت كتاب

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع مورد استفاده مؤلف، در انتهاى كتاب آمده است.

پاورقى‌ها، به ذكر منابع و تحرير آيات و رواياتى كه ترجمه آن‌ها در متن آمده، پرداخته است.

منابع

1. مقدمه و متن كتاب.
2. پارسا با مشاركت بنياد فرهنگى حضرت مهدى موعود(عج) و انتشارات مسجد جمكران، (1388)، «امام مهدى (عج) در آينه قلم كارنامه منابع پيرامون امام مهدى (عليه‌السلام) و مهدويت»، قم، مؤسسه اطلاع‌رسانى اسلامى مرجع، ج1 347.
3. سايت خبرى شبستان.

پیوندها

مطالعه کتاب آینده جهان (دولت و سیاست در اندیشه مهدویت) در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور