تاريخ التشيع في سامراء
| نام کتاب | تاريخ التشيع في سامراء |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | بلداوی، ایاد عیدان (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | موسسة البلداوی الثقافیة للطباعة و النشر |
| مکان نشر | بغداد - عراق |
| سال نشر | 1429 هـ.ق یا 2008 م |
| کد اتوماسیون | 23041 |
معرفى اجمالى
«تاريخ التشيّع في سامراء»، تأليف إياد عيدان البلداوى از جمله آثار تاريخ‌نگارى محلى است كه به بررسى تاريخ تشيع در سامراء پرداخته است. اين اثر در يك جلد، به زبان عربى نگارش شده و در سال 1429ق، به اتمام رسيده است؛ لذا حاوى اطلاعات خوبى در باره تاريخ سامراء در سال‌هاى اخير است.
نويسنده، كتاب را با انگيزه اجابت دعوت پيامبر(ص) در مودّت و دوستى عترت آن حضرت و برخوردارى از شفاعت اهل‌بيت(ع) نوشته است (مقدمه، ص 5).
ساختار
كتاب، فاقد تبويب و فصل‌بندى بوده و مشتمل بر يك مقدمه و ارائه مطالب در ضمن عناوين متعددى است.
گزارش محتوا
نويسنده در مقدمه كتاب، به تفسير آيات و تعدادى از احاديث شريفى كه از بزرگان علماى اهل سنت در شأن اهل‌بيت(ع) نقل شده اشاره كرده است (مقدمه، ص 5).
گزارش مباحث كتاب به‌طور خلاصه بدين‌ترتيب است:
1. اولين بحث كتاب به نام‌گذارى سامراء اختصاص دارد. صاحب المعجم، نام سامراء را برگرفته از «سام راه» دانسته؛ چراكه سام بن نوح(ع) پس از خروج از كشتى آن را بنا كرد؛ بدان‌جهت كه آن منطقه داراى هواى پاك، فضائى باز و آبى گوارا بود و گروهى از يهود كه به آنها سامرى مى‌گفتند، در اين منطقه مسكن گزيدند و لذا سامرا ناميده شد (متن كتاب، ص 7). ذكر گزارشات جهان‌گردانى چون ابن جبير و ابن بطوطه و اقوال ديگر مورخين از ديگر مباحث اين بخش از كتاب است (متن كتاب، ص 8 - 9).
2. امروزه شرافت سامراء به بركت وجود مرقد مطهر امام هادى و امام حسن عسكرى(ع) در آنجاست و لذا شرح مختصرى از زندگانى، اشعار شعرا و علما در شأن آن بزرگواران و 20 حكمت آموزنده از آن دو امام همام در دو بخش مجزا زينت‌بخش كتاب شده است (همان، ص 10 - 17).
3. ولادت امام زمان(عج) در سامراء واقع شده است. نويسنده به تعدادى از روايات در باره ولادت آن حضرت اشاره كرده است. وى تأكيد مى‌كند كه 65 روايت از طريق اهل سنت نقل شده كه تصريح به ولادت آن حضرت و اينكه فرزند امام حسن عسكرى(ع) بوده، دارند (همان، ص 18).
4. نويسنده در ذيل عنوان «سامراء در شعر عربى»، اشعارى را از ابن حماد بصرى، شريف رضى(ره)، عضدالدوله بويهى و ديگران گرد آورده است (همان، ص 21 - 23).
5. تعداد زيادى از بزرگان شيعه در سامراء و توسط امامين عسكريين(ع) تربيت يافته‌اند كه نويسنده تعداد آنها را 200 تن دانسته كه نقش مهمى در نشر احاديت اهل‌بيت(ع) داشته‌اند (همان، ص 24). نويسنده، شرح حال مختصرى از 38 تن را در ادامه ذكر كرده است (همان، ص 25 - 32).
6. شرح دولت عقيليه كه از حكومت‌هاى شيعى سامراء بوده و پس از بنى‌حمدان از سال 368 - 486ق، به حكومت رسيدند، مطالب صفحات ديگرى از كتاب را به خود اختصاص داده است (همان، ص 33 - 34).
7. شرح بناى روضه مطهره عسكريه، مبحث ديگرى است كه نويسنده به آن پرداخته است. اولين كسى كه قبه‌اى بر اين قبر شريف بنا نهاد، ناصرالدوله حمدانى (حدود سال 328ق) بوده است. پس از آن عزالدوله بويهى در سال 337ق و عضدالدوله در سال 368 و ديگران به توسعه بنا همت گماشتند كه نويسنده بدون اشاره به منابع اين گزارشات به شرح اين اقدامات پرداخته است (همان، ص 34).
8. خدمت‌گزارى و دربانى مرقد عسكريين متعلق به سادات ماهى‌دشت كرمانشاه بود. بين آنان و مردم سامراء مشاجره‌اى درگرفت و همين باعث جلاى آنها گرديد. گزارش اين ماجرا و كسانى كه بعد از آن، دربانى آن مكان مقدس را عهده‌دار شدند، در اين بخش از كتاب آمده است (همان، ص 37).
9. سيد محمد حسينى شيرازى (متوفى 1312ق) از زعماى بزرگ شيعه است كه در سال 1291ق، به سامراء مهاجرت نمود. اقدامات ضد استعمارى ايشان، فضائل اخلاقى و ديگر اقدامات وى به‌اختصار ذكر شده است (همان، ص 38 - 39).
10. ذكر دو كرامت، يازده واقعه در تاريخ سامراء، شرح حال مختصر 56 تن از علماى شيعه، نام علمايى كه در مرقد مطهر عسكريه دفن هستند، معرفى سه كتابخانه شيعى و موقوفات شيعى از ديگر مباحث كتاب است (همان، ص 39 - 55).
11. شيخ عبدالرحيم بن موسى الغراوى و سيد محسن حكيم، از علمايى هستند كه به سامراء مسافرت كرده و نويسنده با تفصيل بيشترى به شرح زندگى و اقدامات آنها در سامراء پرداخته است (همان، ص 58 - 61).
12. ظلم و ستم‌هايى كه به شيعيان سامراء روا شده است، مبحث ديگرى است كه نويسنده، مختصرى از آن را در 18 شماره گرد آورده است. اجبار علما و خانواده‌هاى آنها به مهاجرت به ايران در سال 1980ق و مصادره اموال منقول و غير منقول و جدا نمودن كودكان زير 18 سال آنها و نيز تخريب و انهدام حسينيه نجفى‌ها و تخريب مقبره شيعه معروف به مقبره عجم، از جمله اين اقدامات است (همان، ص 62 - 63).
13. فرقه منحرف و گمراه وهابيت دو بار اقدام به بمب‌گذارى و منفجر كردن مرقد مطهر عسكريين نموده كه نويسنده با درج بيانيه آيت‌الله سيستانى در محكوميت اين اقدام شنيع، به شرح و توضيح اين فجايع پرداخته است.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها
مطالعه کتاب تاريخ التشيع في سامراء در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور