زهرة الرياض و نزهة المرتاض
| نام کتاب | زَهرة الرياض و نَزهَة المُرتاض |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | دفتر تبلیغات اسلامی، شعبه خراسان (محقق)
ابن‌طاووس، احمد بن موسی (نويسنده) حسینی نیشابوری، محمد (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 289 /الف2ز9* |
| موضوع | اخلاق اسلامی
اخلاق عرفانی |
| ناشر | بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1382 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE19905AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«زهرة الرياض و نزهة المرتاض»، اثر جمال‌الدين احمد بن موسى بن طاووس حلى، با تحقيق سيد محمد حسينى نيشابورى، در موضوع اخلاق و عرفان، به زبان عربى مى‌باشد.
مقامات علمى، عرفانى و ادبى نويسنده اين كتاب، جايگاه فقهى او در ميان فقهاى نامدار شيعه و خاندان آل طاووس و نظرات او در علم رجال، از يك‌سو و از سويى ديگر، با توجه به شاگردانى كه تربيت نموده و مدح و ثناى بزرگانى از علماى شيعه، همچون: علامه حلى، حسن بن داود حلى، شيخ حر عاملى، محدث نورى و سايرين درباره شخصيت وى، بالطبع بيانگر اهميت اين كتاب مى‌باشد (مقدمه محقق، ص21).
ساختار
اين كتاب، شامل مقدمه مفصلى از محقق كتاب، مقدمه مؤلف، هفت فصل و خاتمه‌اى كوتاه مى‌باشد.
كتاب بر اساس ذوق اديبانه و عارفانه‌ى نويسنده، از بحث محبت و معرفت خداوند متعال، تا مباحث اخلاقى ديگر، به سبكى اديبانه و نثرى زيبا، مختصر و مفيد، همراه با اشعارى از خود مؤلف و ساير شعراى معروف عرب، نگارش يافته است.
گزارش محتوا
محقق كتاب، سيد محمد حسينى نيشابورى در مقدمه‌اش، به بيان زندگانى، نسب و خاندان علمى آل طاووس، مدايح علما، اساتيد و شاگردان، تأليفات، ذوق ادبى او در نثر و شعر، تاريخ وفات و مدفن وى، نُسَخ خطى‌اى كه در تحقيق اين اثر از آن استفاده نموده و ذكر نمونه‌اى از آن نسخ خطى پرداخته است (مقدمه محقق، ص5).
مؤلف در مقدمه‌اش، پس از حمد و ثناى الهى، شهادت به وحدانيت خداوند و رسالت حضرت محمد(ص)، به‌طور مختصر، به چگونگى پيدايش انگيزه نگارش اين اثر و بيان فصول كتاب پرداخته است (مقدمه مؤلف، ص35).
نويسنده در «فصل اول» به اين مطلب اشاره نموده كه عارف و سالك الهى، از طريق كسب معارف الهيه، داراى صفاتى مى‌شود كه او را به محبت خالص پروردگار مى‌رساند و در اين ميان، معرفت و محبت، دو بال براى پرواز عارف الهى است (متن كتاب، ص39).
«فصل دوم»، مختص به حب خداوند متعال است. در اين فصل، ويژگى‌هاى محب و دوستدار خدا، چگونگى محبت وى به محبوب، مشقت و لذت محبت و طريقه ابراز محبت و دوستى بيان شده است (همان، ص45).
«فصل سوم»، شامل دو مناجات‌نامه زيبا، مسجع و محكم از مؤلف است (همان، ص55).
نويسنده در «فصل چهارم»، به بيان موعظه‌هايى زيبا و نافذ در قالب نثرى مسجع پرداخته؛ گاه از هنگامه بيدارى انسان از خواب غفلت سخن گفته و گاه نكته‌اى ظريف در باب عالم و شاك و وجوه حكمتِ حرمت نگاه به آنچه حلال نيست و... پرداخته است (همان، ص69).
«فصل پنجم»، در باب آداب معاشرت و دوستى با برادران دينى است. در اين فصل، مؤلف به بيان چگونگى خلوص در دوستى، انواع عتاب و ترك آن و ارزش عمر آدمى پرداخته است (همان، ص75).
«فصل ششم»، در بررسى عارفانه جايگاه صبر در برابر حوادث روزگار، زشتى ناشكيبايى و بيان اديبانه شجاعت جعفر بن ابى‌طالب، حضرت اميرالمؤمنين و امام حسين(ع) مى‌باشد (همان، ص85).
در «فصل هفتم»، نويسنده ابتدا مباحثى در مورد فضل بنى هاشم و فخر ايشان بيان مى‌دارد. در ادامه، مطالبى را كه در مراحل سير و سلوك رعايت مى‌شود، مطرح مى‌كند؛ مانند كم خوردن، مذمت غيبت، كرم، بذل، حلم، وفادارى، دشمنى عقل با هواى نفس و بهره‌مندى از مشورت و تجارب ديگران. همچنين آنچه مؤلف در حرم حضرت على(ع) به ايشان عرض مى‌كند و برخى مباحث اخلاقى و حكيمانه نيز، از ديگر مسائل مطرح در انتهاى اين فصل است (همان، ص95).
مؤلف، كتاب خود را با ذكر صلوات بر محمد و آل محمد خاتمه داده است (همان، ص134).
وضعيت كتاب
فهرست‌هاى آيات، روايات، اعلام، اشعار و منابعى كه محقق در تحقيق و تصحيح كتاب از آنها استفاده كرده، به‌ترتيب، در پايان كتاب آمده است (همان، ص135).
پاورقى‌هاى كتاب، مشتمل بر شرح و توضيح لغات كتاب، منابع و مصادر اشعار، آيات و رواياتى است كه در متن كتاب آمده است.
منابع مقاله
مقدمه محقق و مؤلف و متن كتاب.
پیوندها