وافی، مبانی و روشهای فقه الحديثی در آن
| نام کتاب | وافي، مباني و روشهاي فقه الحديثي در آن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | میرجلیلی، علی محمد (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | مدرسه عالی شهيد مطهری |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1378 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE4466AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
وافى مبانى و روش‌هاى فقه الحديثى در آن نوشته على محمد ميرجليلى از دانشمندان معاصر ايران به زبان فارسى است. وى با دقت در كتاب «وافى» سعى كرده امتيازها و روش‌هاى فيض را در حديث‌نگارى و نقد اسناد و متون و مبانى و روش‌هاى فقه‌الحديث را با استفاده از خود «وافى» استخراج كرده و همراه با مؤلّف در كتاب سير نموده و از خود كتاب نتيجه‌گيرى نمايد.
ساختار كتاب
اين رساله در شش فصل و يك مقدمه تنظيم گرديده است. در مقدمه، سير تدوين حديث را از صدر اسلام تا عصر فيض مورد بررسى قرار داده است.
گزارش محتوا
براى كسانى كه در علوم اسلامى به تحقيق و مطالعه مى‌پردازند، كتاب «وافى» منبعى بزرگ به شمار مى‌رود؛ زيرا اين كتاب سترگ دربردارنده حدود پنجاه هزار حديث از معصومين عليهم السلام است.
از سوى ديگر، توضيح‌هايى كه مرحوم فيض در ذيل احاديث با عنوان «بيان» مطرح نموده، فهم روايات را براى افراد مبتدى هم آسان كرده است.
بهره‌گيرى مؤلّف از علوم مختلف از قبيل فقه، عرفان، كلام، لغت، حديث، اخلاق و... كتاب وافى را به صورت يك دايرة المعارف شيعى درآورده است.
برخى از امتيازهاى «وافى» عبارت‌اند از: شرح لغت‌هاى مشكل روايات، توجه به سبب صدور و فضاى صدور روايات در هنگام معنا كردن آن‌ها، تصحيح اسناد روايات، تصحيح نسخ كتب اربعه، جمع بين روايات به ظاهر متعارض و حل تعارض آن‌ها، اشاره به نكات ادبى، آوردن اشعار مناسب، به كار بردن روش تمثيل براى روشن كردن معناى روايات، تشريح مصاديق احاديث، تذكّر نكته‌هاى رجالى، باب بندى عالى و...
موارد فوق بر موقعيت علمى «وافى» در ميان كتاب‌هاى روايى افزوده است. علاوه بر آن مرحوم فيض در هنگام نقل نصوص روايى و نيز سخن بزرگان در شرح احاديث، روح نقد را فراموش نكرده است. به همين جهت مطالعه «وافى» ما را به روش نقد علمى روايات آشنا مى‌سازد.
هر چند دانشمندان ديگرى قبل از فيض و يا معاصر با او به شرح روايات پرداخته‌اند، لكن هر كدام تنها يكى از كتب اربعه را انتخاب كرده و مورد شرح قرار داده‌اند. تنها دانشمندى كه روايات كتب اربعه را يك جا جمع نموده و به شرح آن‌ها پرداخته است، مرحوم فيض در كتاب ارزشمند «وافى» است. و اين امر امتياز ديگرى براى اين اثر حديثى محسوب مى‌شود. از اين‌رو ما شاهد توجه و عنايت علما به اين كتاب و نوشتن شرح‌ها و حاشيه‌ها و مستدرك‌هايى بر آن مى‌باشيم.
لذا با عنايت به عظمت علمى فيض و تخصّص او در رشته‌هاى مختلف علمى و با توجّه به آنكه «وافى» بزرگ‌ترين و مهم‌ترين اثر اوست و شهرت فيض به «وافى» است، محقق محترم، تحقيق در مورد اين كتاب را لازم دانسته، و تصميم گرفته به معرفى اين اثر گران‌سنگ بپردازد و روش فيض در تدوين اين كتاب و مبانى فقه الحديثى وى را در «بيان»ها تبيين كند.
در فصل اول به معرّفى شخصيت فيض و عصر وى پرداخته است.
در فصل دوم كتاب «وافى» را خلاصه‌وار معرفى نموده و امتيازهاى اين كتاب را بر شمرده و شرح‌ها و نسخه‌هاى خطى و چاپى آن را شناسايى كرده است.
در فصل سوم به روش حديث‌نگارى و خدمت‌هايى كه مرحوم فيض در «وافى» به اسناد و متون روايات نموده پرداخته است.
فصل چهارم به بررسى مبانى فقه‌الحديث در «وافى» مى‌پردازد.
در فصل پنجم به روش‌هاى فقه‌الحديثى فيض پرداخته است.
و سرانجام در فصل ششم منابع «وافى» و دانشمندانى را كه فيض از نظريه‌هاى آنان در تنظيم «وافى» بهره برده، معرفى نموده است.
محقق محترم، به دليل حجم زياد كتاب، تنها ده مجلّد اول از 26 مجلد آن را انتخاب نموده است.
در مقدّمه، خلاصه‌اى از بحث تاريخى حديث مطرح گرديده و روشن مى‌كند كه در قرن اوّل هجرى، به جهت تحريم نقل و نگارش حديث توسط خلفا، نگارش حديث جز در ميان اندكى از صحابه رواج نداشت و همين امر سبب تأخير در تدوين رسمى روايات اهل سنّت گرديد.
شيعه به تبعيت از پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمه عليهم السلام از آغاز به نگارش حديث همّت گمارد و اولين كتاب‌هاى روايى را تدوين نمود. در زمان معصومين عليهم السلام صدها كتاب از سخنان آنان گردآورى شد كه بعدها به «اصول اربعمأة» شهرت يافت.
كتب اربعه شيعه از روى همان اصول و كتاب‌هاى اصحاب ائمه عليهم السلام تدوين گشت.
نكته ديگرى كه از اين بحث قابل استفاده است، اصالت روايات شيعى در مقايسه با روايات اهل سنّت مى‌باشد؛ زيرا سياست منع تدوين در طى يك قرن، سبب نابودى برخى از روايات و تغيير و انحراف و جعل برخى ديگر گشت.
وضعيت كتاب
فهرست منابع و مطالب كتاب در پايان آن ذكر گرديده است.
منابع مقاله
متن و مقدمه كتاب
پیوندها
مطالعه کتاب وافي، مباني و روشهاي فقه الحديثي در آن در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور