تاريخ التشيع من نشوئه حتی نهاية الغيبة الصغری
| نام کتاب | تاریخ التشیع من نشویه حتی نهایه الغیبه الصغری |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | تاریخ تشیع از پیدایش تا عصر غیبت کبری، عربی. |
| پدیدآورندگان | محرمی، غلامحسن (نويسنده)
سید، کمال (مترجم) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 239/2 /م3 ت2043 |
| موضوع | اسلام - تاریخ
شیعه - تاریخ |
| ناشر | المجمع العالمي لاهل البيت (عليهم السلام) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1385 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE17805AUTOMATIONCODE |
«تاريخ التشيع من نشوئه حتى نهاية الغيبة الصغرى»، از آثار نويسنده عربى‌نويس ايرانى آقاى كمال السيد (متولد 1336ش) است كه در آن، كتاب «تاريخ تشيع از آغاز تا پايان غيبت صغرى» نوشته حجت‌الاسلام غلامحسن محرّمى (متولد 1347ش) را از زبان فارسى به عربى ترجمه كرده است. در مورد ترجمه حاضر چند نكته گفتنى است:
1. مترجم محترم، مقدمه استاد مهدى پيشوايى را كه در تاريخ خرداد 1380ش، در قم نوشته، ترجمه نكرده است. اين مقدمه تحت عنوان «تاريخ تشيّع، تاريخ مكتبى زنده و پيروانى مبارز» در اوايل متن اصلى فارسى آمده است (تاريخ تشيع از آغاز تا پايان غيبت صغرى، ص 13 - 14) و متأسفانه مترجم محترم، اين موضوع را گزارش نكرده و علتش را توضيح نداده است.
2. هرچند مقابله اين ترجمه (عربى) با متن اصلى (فارسى) فرصتى فراخ مى‌طلبد و داورى در مورد ميزان موفقيت مترجم دشوار است، ولى به نظر مى‌رسد در مجموع تا حدودى در ترجمه و انتقال پيام‌هاى نويسنده موفق شده؛ البته گاه‌گاهى در ترجمه از فارسى به عربى دقت لازم صورت نگرفته است؛ به‌عنوان مثال، نويسنده چنين نوشته است: «زيديان در سه قرن نخستين هجرى، حجم زيادى از شيعيان را تشكيل مى‌دادند و قيام‌هاى منظمى را انجام دادند كه منجر به تشكيل حكومت‌هايى شد. امامت زيديان از راه يحيى بن زيد به نوادگان امام حسن(ع) منتقل شد؛ ازاين‌رو پيوسته آنان در رأس قيام‌هاى زيدى قرار داشتند. اگرچه تعدادى از آنان به مبانى زيدى نبودند» (تاريخ تشيع از آغاز تا پايان غيبت صغرى، ص 157)، ولى مترجم محترم عبارت مذكور را به اين صورت به عربى برگردانده است: «شكّل الزيدية الغالبية الساحقة من مجموع الشيعة في القرون الثلاثة الأولى و قد أدت سلسلة من ثوراتهم المنظمة إلى قيام دول شيعية و انتقلت الإمامة الزيدية عن طريق يحيى بن زيد إلى أحفاد الإمام الحسن و أصبحوا أئمة الزيدية بالرغم من وجود بعض قادتهم الذين لم تكن لهم قناعات بمرتكزات الزيدية» (متن كتاب، ص 186). يكى از اشكال‌هاى اين ترجمه، اين است كه تعبير «الغالبية الساحقة من مجموع الشيعة»، برابر با «حجم زيادى از شيعيان»، پنداشته شده است؛ درحالى‌كه چنين نيست. «الغالبية الساحقة» به معناى اكثريت قريب به اتفاق است. به اين ترتيب پيام نويسنده به‌درستى منتقل نشده و ادعايى بدون دليل و برخلاف واقعيات تاريخى مطرح شده است؛ زيرا همواره اكثريت شيعيان، دوازده‌امامى بوده‌اند، نه زيدى. همين اشكال با تعبيرى ديگر در جاى ديگرى تكرار شده است؛ نويسنده نوشته: «زيديان كه در سه قرن نخست، دوم و سوم هجرى حجم زيادى از جمعيت شيعيان را تشكيل مى‌دادند...» (تاريخ تشيع از آغاز تا پايان غيبت صغرى، ص 151)، ولى مترجم اين گونه ترجمه كرده است: «يشكّل الشيعة الزيدية الأكثرية في الطيف الشيعي في القرون الأوّل و الثاني و الثالث الهجري...» (متن كتاب، ص 179). روشن است كه «حجم زياد» مساوى با «اكثريت» نيست. البته اشكال‌هاى ديگرى نيز در ميان است، مانند عدم مطابقت زمان‌ها، مثل اينكه «تشكيل مى‌دادند»، فعل ماضى استمرارى است و «يشكّل»، فعل مضارع.
3. نويسنده، از 139 منبع براى تأليف اثر حاضر بهره برده و مشخصات همگى را در فهرست منابع آورده است (تاريخ تشيع از آغاز تا پايان غيبت صغرى، ص 273 - 280)، ولى مترجم محترم در فهرست منابع فقط مشخصات 136 منبع را ذكر كرده است (متن كتاب، ص 323 - 333).
4. متأسفانه مترجم و نويسنده، هيچ‌كدام مقدمه ننوشته و چگونگى‌هاى نگارش يا ترجمه خود را بيان نكرده‌اند و به اين ترتيب بسيارى از اطلاعات لازم در مورد زمان و مكان و اهداف و ساير مشخصات پيدايش متن اصلى و ترجمه حاضر پنهان مانده است.
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. تاريخ تشيع از آغاز تا پايان غيبت صغرى، غلامحسن محرّمى، مؤسسه آموزشى - پژوهشى امام خمينى(ره)، قم، چاپ هفتم، 1378ش.
پیوندها
مطالعه کتاب تاریخ التشیع من نشویه حتی نهایه الغیبه الصغری در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور