الأسرة و نظامها فی الإسلام
| نام کتاب | الأسرة و نظامها في الإسلام |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | نظام خانواده در اسلام |
| پدیدآورندگان | انصاريان، حسين (نويسنده)
دارالعرفان (گردآورنده) |
| زبان | عربي |
| کد کنگره | BP 230/17 /الف8 ن6043 |
| موضوع | 1.اسلام و خانواده
2.زن و شوهر - جنبههاي مذهبي - اسلام 3.زناشويي (اسلام) |
| ناشر | انصاريان |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1383ش , 2004م , 1425ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE12814AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
الأسرة و نظامها فی الإسلام، اثر حسین انصاریان، کتابی است که بر پایه اعتقادات دینی نگاشته شده و حاوی مباحثی در باب خانواده و نظام آن در اسلام می‌باشد.
اصل کتاب به زبان فارسی بوده که توسط مؤسسه دارالعرفان به عربی ترجمه شده است.
ساختار
کتاب با دو مقدمه از ناشر و مؤلف آغاز و مطالب در سی بخش، تنظیم شده است.
اثر حاضر، حاصل پیاده شدن نوارهای سخنرانی نویسنده در ایام محرم و صفر سال 1363ش می‌باشد. این سخنرانی‌ها به ترتیبی ایراد شده که شروع زندگی تا پایان آن را برابر با نظام خاص خودش در بر می‌گیرد[۱].
گزارش محتوا
در مقدمه ناشر (دارالعرفان)، به موضوع و اهمیت کتاب اشاره گردیده است[۲].
در بخش نخست، به تشریح آیین ازدواج در نظام هستی پرداخته شده و به این نکته اشاره گردیده که اراده عالمانه و حکیمانه و عادلانه حضرت حق در نظام متقن هستی این است که از هر چیزی جفت آفریده شود. در این بساط جفت بودن و زوج بودن هر چیزی حقیقتی است که استثنا برنداشته و پیش از آنکه دانش بشر و تحقیقات علمی به آن دست یابد، قرآن مجید در آیات متعددی از جمله در آیه چهل و نهم سوره ذاریات، از این واقعیت، که نسبت به تمام موجودات هستی، اعم از جماد و نبات و حیوان و انسان فراگیر می‌باشد، خبر داده است[۳].
در بخش دوم، نقش تقوای الهی در خانواده و جامعه، تبیین شده است. نویسنده معتقد است با توجه به اینکه تمام مردان و زنان طاقت و تحمل تقوا را در دو مرتبه اعلایش؛ یعنی تقوای خاص الخاص و تقوای خاص ندارند، باید از دعوت عموم مرد و زن به این دو مرحله از تقوا خودداری کرد؛ زیرا این دو مرتبه از تقوا، در شأن انبیا و امامان و اولیای خاص خداست. ولی آراسته شدن تمام زنان و مردان به تقوای عام؛ یعنی ترک محرمات اخلاقی و شهوانی و مالی، امکان دارد. بنابراین بر عموم مردم است که یکدیگر را با زبانی نرم و اخلاقی خوش، به تقوا دعوت کنند و همدیگر را به ترک انواع محرمات تشویق نمایند، تا تقوا پرده ملکوتی و بساط عرشی خود را در پهن دشت حیات بگستراند و همگان به خصوص خانواده و جامعه، از منافع آن، بهره مند شوند[۴].
در بخش سوم، به تشریح اهداف والای ازدواج در اسلام پرداخته شده است. نویسنده بر این باور است که دختر و پسر هنگامی که بر اساس فطرت و طبیعت و به پیروی از دستور حق و روش انبیای الهی ازدواج کردند و از پرتگاه عذاب الهی و شرارت باطن و بند خطرناک شیطان و دچار شدن به لعنت خدا، که همه و همه از اوصاف مرد و زن عزب است، نجات پیدا کردند و در سایه ازدواج، به آرامش فکری و امنیت باطنی دست یافتند و بر مشکلات ناشی از عزب بودن، فائق آمدند و از دردسر تنها زیستن شفا گرفتند و به محیطی الهی و ملکوتی رسیدند و زمینه تفکر صحیح و آینده نگری برای آنان فراهم شد و طغیان شهوات و غرایز فرونشست، بدون تردید راه برای شکوفایی و استعدادهای نهفته در باطن باز می‌شود و بر درخت زندگی محصولات و ثمرات و نتایج عالی می‌نشیند[۵].
موقعیت زن در تاریخ بشر و اسلام، در بخش چهارم، مورد بحث قرار گرفته است. از دیدگاه نویسنده، اسلام در پاسخ به یاوه‌هایی که در طول تاریخ حیات، نسبت به زن گفته شده و آن‌ها را در افکار و‌اندیشه ملل رسوخ داده و به عنوان فرهنگ درآورده بود، چنین می‌گوید:
- خلقت زن و کیفیت وجود او مانند مرد است و صد در صد مصداق حقایق و واقعیاتی است که حضرت حق از خلقت او هدف داشته و با تمام وجود محقق به حقیقت انسانیت است.
- برای زن روح الهی و انسانی محض قرار داده شده؛ همان روحی که از جانب حق در او دمیده شده و او را به خاطر این روح، امتیازی خاص بخشیده و وی را منبع ظهور کمالات قرار داده است.
- او دارای حق مالکیت است و محصول زحمات او در زمینه‌های کارهای پسندیده و مشروع، حق خود اوست و مسئله مالکیت او و تصرفاتش در آنچه ملک اوست، بدون کم و کاست همانند مرد است و...[۶].
در بخش پنجم، به استقلال مرد و زن در اسلام پرداخته شده و در نهایت، چنین نتیجه گیری گردیده است که مرد و زن، در انتخاب کار مشروع، آزاد و مستقل هستند و محصول کار آنان از خود آنان است و مالکیت آنان بر درآمد خود یک مالکیت مشروع است و زن حقی به اموال مرد جز با اجازه مرد و مرد حقی به اموال زن جز با اجازه زن ندارد و استقلال مرد و زن باید در تمام جوانب حیات محفوظ بماند[۷].
در بخش ششم، به بیان مقام زن در منطق وحی پرداخته شده است. در صریح آیه 35 سوره احزاب هست که زنان نیز مانند مردان می‌توانند به ده مقام عالی ملکوتی و معنوی برسند و از این طریق، مغفرت حق و اجر عظیم آخرتی کسب کنند. این مقامات عبارتند از: مقام اسلام، ایمان، طاعت و فرمانبرداری، صدق، صبر و پایداری در برابر تمام حوادث، فروتنی و خوف از عظمت و عقاب حق، کرم و جود که ثمره آن صدقه است، مقام روزه و صوم، مقام ضبط نفس و مالکیت بر شهوات و مقام یاد و ذکر حق[۸].
در بخش هفتم، به بررسی مشکلات و موانع راه ازدواج که از جمله آن‌ها، کبر و وجود مهریه‌های سنگین می‌باشد، پرداخته شده[۹] و در بخش هشتم، شرایط الهی و اسلامی ازدواج، بیان گردیده است که عبارتند از دین و دین داری و هم کفوی[۱۰].
در بخش نهم، راه صحیح انتخاب همسر توضیح داده شده است. به اعتقاد نویسنده، راه انتخاب همسر در ادیان و مکاتبی که رنگ و بوی وحی را از دست داده‌اند یا از ابتدا از ویژگی آسمانی بودن محروم بودند، با راه انتخاب همسر در فضای ملکوتی اسلام فرق می‌کند. به باور وی، اسلام به مرد مسلمان و انسان مؤمن، اجازه انتخاب هر زنی را که بخواهد نمی دهد؛ چنان که به زن مسلمان و بانوی مؤمن اجازه اختیار هر شوهری که بخواهد را نمی دهد؛ چراکه در انتخاب و اختیار همسر، باید خیر دنیا و آخرت و سعادت امروز و فردای انسان، ملاحظه شود[۱۱]. در دهمین بخش، برنامه‌های اصیل اسلام در مسئله ازدواج، تشریح گردیده[۱۲] و در بخش یازدهم، به موضوع بهداشت در نظام خانواده، پرداخته شده است[۱۳].
در بخش دوازدهم، به تبیین ارزش اخلاق اسلامی در نظام خانواده پرداخته شده است. به اعتقاد نویسنده، زن و شوهر به خاطر خود و سعادت فرزندانشان، لازم است یک سلسله مسائل اخلاقی را که قرآن مجید و روایات بر آن تأکید فراوان دارند، رعایت نمایند. به باور وی، به کارگیری واقعیات اخلاقی و پرهیز از پلیدی‌های اخلاقی در مدتی اندک، ریاضت قابل تحملی است که رهسپردن در این راه الهی را بر انسان آسان و پیوند زناشویی را محکم و محبت به یکدیگر را استوارتر و درسی عملی برای دیگران، به خصوص فرزندان خانواده است[۱۴].
در بخش سیزدهم، از حجاب و پاک دامنی زن سخن به میان آمده است. پوشش یا حجاب، به صورتی که زیبایی‌ها و زینت زن را بپوشاند و او را از چشم چرانی مردم هرزه و بی تربیت و آلودگان به شهوت حیوانی و حالات شیطانی حفظ کند، دستوری قرآنی و قانونی الهی و تکلیفی انسانی و برنامه ای اخلاقی است[۱۵]. امنیت در زندگی، جلوه‌های فضیلت در خانواده، اسلام و مسائل مادی خانه و خانواده، اصول معنویت در خانواده، مسئولیت عظیم سرپرست خانواده، حقوق زن و شوهر در اسلام، دوران بارداری، رضاع و نام گذاری، فرزندداری در اسلام، ارزش دخترداری در اسلام، نقش مادر در تربیت فرزند، نقش پدر در رشد فرزند، حقوق فرزند بر پدر و مادر، حقوق پدر و مادر بر فرزندان، وظیفه زن و شوهر نسبت به بستگان یکدیگر، صله رحم، موجبات سعادت و شقاوت خانواده و طلاق و ارث، موضوع سایر بخش‌های کتاب می‌باشد.
در پایان باید به این نکته اشاره نمود که تنظیم و تحقیق مسائل مطروحه در این کتاب، شرایط مهم یک تألیف مفید را برای عموم طبقات در برگرفته است؛ از آن جمله: تتبع منابع؛ تفسیر و تطبیق کاملا مناسب آن‌ها با موضوع بحث؛ ذکر مأخذ و منابع با مشخصات کامل؛ زیبایی و رسا بودن عبارات برای مقصود و ایمان و خلوص مؤلف درباره تحقیقات متنوع. لذا مطالعه و تحقیق در این کتاب باارزش، برای جویندگان حقیقت در قواعد و مسائل «نظام خانواده در اسلام»، بسیار مفید و آموزنده است[۱۶].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است.
پاورقی‌ها‌اندک و مختصر بوده و در آن‌ها، به ذکر منابع پرداخته شده است[۱۷].
پانویس
- ↑ ر.ک: انصاریان حسین، 1388، ص21
- ↑ مقدمه ناشر، ص5-6
- ↑ ر.ک: انصاریان حسین، 1388، ص25
- ↑ ر.ک: همان، ص53-54
- ↑ ر.ک: همان، ص67
- ↑ ر.ک: همان، ص81-83
- ↑ ر.ک: همان، ص112
- ↑ ر.ک: همان، ص122-123
- ↑ ر.ک: همان، ص131-150
- ↑ ر.ک: همان، ص153-167
- ↑ ر.ک: همان، ص169-188
- ↑ ر.ک: همان، ص189-209
- ↑ ر.ک: همان، ص211-230
- ↑ ر.ک: همان، ص233
- ↑ ر.ک: همان، ص261
- ↑ ر.ک: همان، ص3-4
- ↑ ر.ک: پاورقی، ص295
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- انصاریان، حسین، «نظام خانواده در اسلام»، قم، انتشارات أم أبیها، چاپ بیست و هشتم، زمستان 1388.