إيجاز التعريف في علم التصريف

إیجاز التعریف في علم التصریف

نام کتاب	إیجاز التعریف في علم التصریف
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	عثمان، حسن احمد (محقق) ابن‌مالک، محمد بن عبدالله (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره	‏PJ‎‏ ‎‏6131‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏الف‎‏9
موضوع	زبان عربی - صرف
ناشر	مؤسسة الريان
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1425 هـ.ق
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE15341AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

إيجاز التعريف في علم التّصريف، از جمله آثار ابن مالك (متوفى 672ق)، نحوى، لغوى و اديب مشهور اندلسى است كه با تحقيق حسن احمد العثمان منتشر شده است. ابن مالك اين اثر را به انگيزه تقديم به سلطان صلاح‌الدين يوسف بن ايوب نوشته است .

ساختار

اين اثر ابن مالك همانند بسيارى از آثار معاصر وى فاقد عنوان بوده و تنها رئوس مطالب با عبارت «فصل» از يكديگر تفكيك شده است. محقق اثر، کتاب را در قريب به بيست عنوان اصلى كه خود مشتمل بر عناوينى فرعى هستند، تدوين نموده و عناوين را با [] مشخص كرده است.

گزارش محتوا

کتاب با ذكر شرح حال ابن مالك، اساتيد، شاگردان و بررسى آثار وى آغاز شده است. محقق کتاب، منابعى را كه از آنها در نگارش زندگى‌نامه علمى ابن مالك استفاده كرده ذكر نموده است. همچنين در باره 54 اثر او اطلاعات نسخه‌ها و چاپ‌هايى را كه تا آن زمان وجود داشته و يا وى مطلع بوده، ارائه كرده است ؛ البته نويسنده «وفاق المفهوم»، آثارى را به ابن مالك نسبت داده كه احمد العثمان، اين انتساب را صحيح نمى‌داند .

مقدمه مؤلف، به تبيين اهميت علم صرف و انگيزه نگارش کتاب اختصاص دارد.

از جمله ويژگى‌هاى مهمى كه در اين اثر به آن توجه شده، اعراب‌گذارى تمامى متن کتاب است؛ محقق کتاب، با توجه به نقش كليدى اعراب در علم صرف، به انجام اين امر اهتمام ورزيده است.

در اين اثر ابتدا ابنيه اسم ثلاثى مجرد، رباعى مجرد و خماسى مجرد، ابنيه ماضى و مضارع فعل ثلاثى مجرد، افعال غير ثلاثى و فعل امر بيان شده است .

اعلال از جمله مباحثى است كه بخش مهمى از کتاب را به خود اختصاص داده است. در اصطلاح، هرگاه حرف عله تغيير شكل يابد، مى‌گوييم اعلال صورت گرفته است. تبديل «واو» يا «ياء» به «همزه»، تبديل «واو» يا «ياء» به «الف» و مسائل پيرامون آن‌ها با ذكر مثال در ادامه مباحث کتاب تبيين شده است .

ادغام، بحث ديگرى است كه به آن پرداخته شده است؛ نويسنده پس از شمارش موانع ادغام، موانع ادغام مثلين را در نه مورد ذكر كرده است. پس از آن مواردى را كه هر دو وجه فك و ادغام جايز است، بيان نموده است .

وضعيت کتاب

محقق کتاب در تحقيق و تصحيح اين اثر، از دو نسخه موجود استفاده نموده است. فهارس مصادر و مراجع، آيات قرآنى، شعر و رجز، امثال، اعلام، مسائل صرفى و تمارين و فهرست موضوعات در انتهاى کتاب آمده است.

کتاب، مشتمل بر پاورقى‌هاى مفصلى از محقق کتاب است كه در آن‌ها پيرامون الفاظ، اعلام و برخى عبارات، توضيحات مفصلى با ارجاع به منابع مختلف ارائه شده است كه براى محققين قابل استفاده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

پیوندها

مطالعه کتاب إیجاز التعریف في علم التصریف در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور