فتوحات شاهی (تاریخ صفوی از آغاز تا سال 920ه.ق)
| نام کتاب | فتوحات شاهی (تاریخ صفوی از آغاز تا سال 920هـ.ق) |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | امینی، ابراهیم بن میرجلال‌الدین (نويسنده)
نصیری، محمد رضا (مصحح) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | DSR 1176 /الف8ف2 |
| موضوع | اسماعیل صفوی اول، شاه ایران، 892 - 930ق. - جنگها
ایران - تاریخ - صفویان، 907 - 1148ق. - پیدایش ایران - تاریخ - صفویان، 907 - 1148ق. - جنگها |
| ناشر | انجمن آثار و مفاخر فرهنگی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1383 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11236AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
فتوحات شاهى، تأليف صدرالدين ابراهيم امينى هروى، به تاريخ صفويه از آغاز تا سال 920ق پرداخته است. اگر چه كتاب ناتمام مانده است، با اين وجود اين اثر يكى از نخستين و بارزترين نمونه تاريخ‌نگارى عصر صفويه است كه در سال‌هاى سلطنت شاه اسماعيل اول به رشته تحرير درآمده است و از نظر نقل حوادث دوران قبل از تشكيل سلسله صفويه، به ويژه مبارزات اين خاندان براى كسب قدرت تا اوايل سلطنت «شاه اسماعيل اول»، در خور توجه است.
ساختار
كتاب، شامل دو دفتر است: دفتر اول از آفرينش آدم و نياكان پيامبر تا زمان «شاه اسماعيل» را در بر مى‌گيرد. دفتر دوم شامل رويدادهاى دوره «شاه اسماعيل» تا حوادث تاريخى سال 920ق است. نويسنده در نگارش كتاب تبويب و فصل‌بندى خاصى را لحاظ نكرده است.
گزارش محتوا
بستر تاريخ پرفراز و نشيب ايران در دوران صفويه، آثار و كتب متعددى را در خود نهفته دارد كه امروزه به يارى پژوهش‌گران مشتاق كنكاش و جست‌وجو در مراكز مختلف، تصحيح بخشى از منابع ناخوانده اين دوره ميسر گرديده است.
بى‌گمان نقش هر يك از اين آثار در پر كردن خلأهاى اطلاعاتى و افزودن بر دانسته‌هاى محققان و تصويرسازى واقع‌گرايانه و شفاف از وضعيت سياسى، اقتصادى و اجتماعى و فرهنگى اين دوران مهم تاريخ ايران مفيد و قابل درنگ است. از جمله اين منابع كه به همت دكتر محمدرضا نصيرى تصحيح شده، كتاب حاضر است.
اين اثر از زمره آثار تاريخ عمومى است؛ يعنى شامل نقل روايات تاريخى از آدم(ع) تا زمان صفويه (زمان نويسنده) است و بى‌ترديد به علت واگويه كردن حوادث گذشته، از منابع ادوار پيشين (پيش از صفويه) اين بخش از كتابش اهميتى در خور ندارد و تنها حوادث و وقايع دوران صفويه كه نويسنده در بخشى از آن‌ها شاهد عينى بوده است، شايان توجه و مداقّه است.
با تشكيل دولت مقتدر و متمركز صفويه بر پهنه خاك ايران كه گام به گام پشتوانه محكم ايدئولوژيك شيعى - صوفى خود را با روش‌هايى و رهيافت‌هايى خاص بر ساختارهاى مختلف حكومتى مى‌گسترد، تاريخ‌نگارى ايران وارد مرحله‌اى گرديد كه قلم و فكر مورخان در وضعيتى تطبيقى با ايدئولوژى حكومتى از آميزه شگرف و پررمز و راز تفكرات صوفيانه - شيعيانه لبريز گشت و بر پايه نوشته‌هايى مصنوع و گه‌گاه ساده رويدادها و حوادث زمانه صفويان به تصوير كشيده شد.
نويسنده، در اثر خود در ضمن تبعيت از شيوه تاريخ‌نويسى و انديشه تاريخ‌نگارى زمانه‌اش قلمش را در آفرينش اثرى درخور توجه و ممتاز آنچنان پيش مى‌راند كه برخلاف ادعايش در دورى از تزئين و آرايه‌هاى لفظى با تكلف و پيچيدگى منطبق است. دكتر محمدرضا نصيرى در پيش‌گفتار در اين‌باره مى‌نويسد: «بيش از آنكه به ارائه مطالب تاريخى و اجتماعى توجه كند به زيور سجع، طباق، مراعات نظير، تضمين آيات، احاديث، تمثيل و اشعار توجه كرده است». و بدينسان تاريخ وى كه سراسر از صنايع لفظى مشحون است، براى خواننده تصاويرى درهم پيچيده مى‌آفريند و خسته‌كننده به نظر مى‌آيد تا اين كه تصاويرى زنده و جاندار و شفاف به دست دهد.
با اين حال اثر هروى به علت دربرداشتن آغازين لحظات قدرت‌گيرى خاندان صفويان در ايران و كارزارهاى نظامى و امور سياسى دوران سلطنت شاه اسماعيل مفيد و درخور توجه است.
وضعيت كتاب
تصحيح حاضر، از «فتوحات شاهى» از روى كامل‌ترين و معتبرترين نسخه خطى اين اثر انجام شده است. در ابتداى اثر فهرست مطالب و در انتهاى آن تعليقات كتاب و واژه‌نامه الفاظ و نيز فهارس آيات، احاديث و تمثيل و جملات عربى، اشعار فارسى و عربى، اعلام، اماكن، مشاغل و مناصب، ملل و نحل و كتابنامه آمده است.
منابع
مقدمه و متن كتاب
پیوندها
مطالعه کتاب فتوحات شاهی (تاریخ صفوی از آغاز تا سال 920هـ.ق) در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور