اسرار حج
| نام کتاب | اسرار حج |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | مظاهری، حسین (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | مؤسسه فرهنگی مطالعاتی الزهراء (علیها السلام) |
| مکان نشر | اصفهان - ایران |
| سال نشر | 1386 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE18538AUTOMATIONCODE |
اسرار حج، از تأليفات آيت‌الله مظاهرى در موضوع حج، به زبان فارسى است كه توسط مؤسسه فرهنگى - مطالعاتى الزهراء(س) منتشر شده است.
در اين کتاب، بيان مختصرى از اسرار و رازهاى شگفت نهفته در فريضه انسان‌ساز «حج» است كه سال‌ها پيش به‌عنوان خاتمه مناسك حج آيت‌الله مظاهرى نگاشته شده است و پس از آن به‌صورت جزوه و به نام «اسرار حج» منشر شده و در اختيار حجاج قرار داده شده است [۱].
مؤلف بر اين اعتقاد است كه سفر حج، سفرى عرفانى و داراى سه منزل از چهار منزل عرفانى كه عرفا به آن معتقد هستند، مى‌باشد؛ لذا کتابش را به سه منزل «سير من الخلق إلى الحق»، «سير من الحق في الحق» و «سير من الحق إلى الخلق» تقسيم نموده است.
در منزل اول، پنج مقام را در نظر مى‌گيرد:
- مقام توبه: به معناى رجوع از خوى انسانى به نفس روحانى، رجوع از هوا و هوس و نفس اماره به سمت معنويت و فضايل و تدارك گذشته‌هاست كه هيچ حقى از خدا و خلقش بر عهده او نباشد[۲].
- مقام يقظه: به معناى توجه به قدر و منزلت خانه خدا و حريم پاك او، توجه به اينكه در اين مسافرت نبايد كسى يا چيزى او را مشغول كند، توجه به انجام «بايدها» و «ارزش‌ها» و اجتناب از «نبايدها» و «ضد ارزش‌ها» است [۳].
- مقام تخليه: يعنى اينكه دل را يك‌سره از صفات زشت و ناپسند و رذائل اخلاقى خالى كند و ريشه‌هاى هرز صفات رذيله نظير حسد، بخل، كبر، ريا، تملق، شقاوت، جاه‌طلبى و... را كه مايه تيره‌بختى است بركند و فضيلت‌هاى انسانى را جايگزين كند [۴].
- مقام تحليه: يعنى سالك راه دوست، بايد بكوشد تا خويشتن را به فضائل اخلاقى بيارايد و اخلاص را سرلوحه كار خويش قرار دهد [۵].
- مقام تجليه: سالك بايد به‌وسيله رياضات دينيه، به‌ويژه تداوم در تلاوت قرآن به‌همراه تفكر در آن، دعا و تضرع به درگاه خداوند متعال و توسل و توجه به پيشگاه اهل‌بيت(ع)، به مقام «تجليه» صعود كند... در اين مقام، قلب سالك به نور خدا منور مى‌شود [۶].
مؤلف مى‌گويد: تمام اين مقامات پنج‌گانه در بيان امام صادق(ع) جلوه‌گر و نمايان است. سپس روايت مربوطه را نقل مى‌كند [۷].
منزل دوم، سير من الحق في الحق است كه مشتمل بر اعمالى است:
- احرام: يعنى پشت كردن به دنيا و رو نمودن به خدا و رضايت خدا و اجابت امر خدا [۸].
- طواف: تشبهى است به فرشتگانى كه پيرامون عرش خداوند دائم در طوافند [۹].
از ديگر اعمال اين منزل، نماز طواف، سعى بين صفا و مروه، تقصير، حركت به‌سوى عرفات و مشعر و منا، رمى جمرات و... است.
مؤلف اسرار هركدام از اين اعمال را جداگانه توضيح داده است؛ از جمله در ذيل «زيارت مدينه»، در مورد زيارت قبر پيامبر اكرم(ص) و ائمه بقيع(ع) مى‌نويسد: زيارت، مكمل اعمال سالكان و حجاج بشمار مى‌رود و حج بدون زيارت، ناقص و همچون تمسك به قرآن، منهاى ولايت است [۱۰].
در پايان اين بخش، چند نكته مهم را پيرامون زيارت پيامبر و ائمه متذكر مى‌شود.
منزل سوم، سير من الحق إلى الخلق است. مؤلف در اين‌باره مى‌گويد: حاجى سالك بايد خودسازى‌اى را كه به سوغات آورده است، عملا به ديگران تزريق كند، گفتار و كردار و روش و منش او سرمشق براى ديگران باشد [۱۱].
نكته‌اى را كه سالك بايد در منزل سوم مد نظر داشته باشد اين است كه حساب وى در نزد خدا و اهل‌بيت(ع) و نيز ديگر مردمان، غير از حساب عموم مردم است و با چشم ديگرى نگريسته مى‌شود [۱۲]؛ لذا عمل ناروايش ابهت حج را در ميان مردم، بى‌رنگ يا كم‌رنگ مى‌كند و گناه او به‌اندازه‌اى بزرگ است كه معلوم نيست موفق به توبه شود [۱۳].
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.