الطب العربي المعروف بمختصر تذكرة السويدي
| نام کتاب | الطب العربی المعروف بمختصر تذکره السویدی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | مختصر تذکره السویدی |
| پدیدآورندگان | عقیل، محسن (شارح و معلق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | QK 99 /الف8ط2* |
| موضوع | پزشکی عربی
گیاهان دارویی |
| ناشر | دار المجتبی |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1416 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE13711AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«الطب العربى المعروف بمختصر تذكرة السويدى» خلاصه‌اى از تذكره ابراهيم بن محمد سويدى به قلم عبدالوهاب بن احمد انصارى شافعى معروف به شعرانى (متوفى 973ق) است كه با شرح و تعليق محسن عقيل منتشر شده است.
سويدى اين اثر را بر اساس گفته‌ها و تجربيات چهارصد پزشك نگاشته است. شعرانى در تلخيص اين اثر تنها مستندات سويدى را حذف نموده و اصل مطالب را نقل كرده است. اين مطلب را مى‌توان از خطبه پايانى او استظهار نمود. (مختصر تذكرة الإمام السويدى، ص251). شعرانى - چنانكه در آخر اين اثر مى‌گويد -كتاب را در سال 943ق نگاشته است. (همان، ص252).
ساختار
اين اثر كه در زمينه بيمارى‌هاى بدن است، از دو جزء و يك خاتمه تشكيل شده است: جزء اول اين اثر از بيمارى‌هاى سر و مبحث صداع شروع مى‌شود و با مبحث بيمارى‌هاى كليه پايان مى‌پذيرد. جزء دوم نيز با تتمه‌اى از مباحث كليه آغاز شده و با مباحثى پيرامون درمان نوشيدن سم‌ها به اتمام مى‌رسد.
در آخر اين اثر نيز خاتمه‌اى مشتمل بر بيست و چند فصل قرار گرفته كه در آن به بعضى از كليات و فوائد طبى اشاره مى‌شود.
شيوه مؤلف در درمان بيمارى‌ها نقل نسخه‌هاى متفاوت و ادويه‌هاى گوناگون است. مؤلف در ابتدا عنوان بيمارى را ذكر نموده و سپس چند درمان براى آن بيان مى‌كند.
گزارش محتوا
در ابتداى اثر محقق با نگاشتن مقدمه‌اى به بررسى احوال و آثار شعرانى پرداخته است.
اين اثر از مختصرترين و در عين حال جامع‌ترين تأليفاتى است كه در موضوع درمان بيمارى‌ها در طب سنتى به نگارش درآمده است.
مزيت ديگر اين اثر، سهل‌الوصول بودن نسخه‌هايى است كه مؤلف براى درمان بيمارى‌ها تجويز مى‌كند؛ مثلاً در درمان صداع حارّ بالغ بر بيست نسخه را ذكر مى‌كند كه يكى از آن‌ها ضماد سر با گل سرخ تازه و ديگرى بوئيدن آن و نسخه سوم نوشيدن سركه مخلوط با گلاب است.
نسخه‌هاى تركيب‌هايى را هم كه مؤلف ذكر مى‌نمايد، غالباً از سه و يا چهار ادويه متجاوز نيست، آن هم ادويه‌اى كه در دسترس و قابل تهيه براى عموم است.
وضعيت كتاب
مصحح در آخر كتاب نيز فهرستى شامل داروها و اغذيه‌اى را كه در كتاب آمده گردآورى نموده و در برابر هر يك معادل آن را ضبط كرده است. فهرست مطالب نيز در انتهاى اثر آمده است.
پاورقى‌هاى اين اثر توضيحاتى از جانب مصحح پيرامون ادويه و بيمارى‌هايى است كه ذكرى از آن‌ها در متن به ميان آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب