المولودين
| نام کتاب | المولودین |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | کتاب المولودین |
| پدیدآورندگان | حنین بن اسحاق (نويسنده)
اصفهانی، محمدمهدی (مقدمه نويس) حبی، یوسف (مصحح) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | RG 81 /ح9م8 |
| موضوع | پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
تولد - متون قدیمی تا قرن 14 |
| ناشر | دانشگاه علوم پزشكی ايران، موسسه مطالعات تاريخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1387 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE12541AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«المولودين» كه با نام‌هاى «مختلف المولودين لثمانية اشهر» (عيون الابناء فى طبقات الاطباء، ص273)، «المولودين بسبعة اشهر» (فهرست ابن نديم، ص349) و «المولودين لستة اشهر» (تاريخ الحكماء، ص173) نيز ضبط شده است، نگاشته مترجم آثار علمى و پزشكى يونانى به عربى و پزشك نامدار دوران عباسى حنين بن اسحاق عبادى (194ق- 260ق) است.
بسيارى اين كتاب را ترجمه اثرى از جالينوس و يا بقراط دانسته‌اند. (فهرست ابن نديم، ص349؛ عيون الابناء فى طبقات الاطباء، ص273؛ تاريخ الحكماء، ص130).با اين حال با توجه به سخن ابن اسحاق در مقدمه به نظر مى‌رسد آنچه امروزه در دست ماست تأليف مستقلى از آثار حنين است، نه ترجمه اثرى از نگاشته‌هاى جالينوس. (ر.ك.كتاب المولودين، ص18- 19). وى در ادامه مى‌گويد كه بقراط كتابى درباره مولودين در هشت ماه نگاشته است و اين كتاب را سودمند مى‌داند از اين‌رو اين اثر بقراط را زيربناى نگاشته خود قرار مى‌دهد.
ساختار
اين اثر مشتمل بر يك مقدمه، مسائل و خاتمه است كه مسائل مربوط به هر موضوع به شيوه سؤال و جواب تدوين شده است.
در مقدمه كتاب، موضوع بحث، نگاشته بقراط در اين موضوع و انگيزه نگارش اين اثر بيان شده است. مسائل در هشت مطلب و خاتمه نيز در دو مطلب عنوان شده است.==گزارش محتوا==
كتاب مولودين نگاشته‌اى طبى است كه مؤلف در آن به مدت حمل، امراضى كه باعث وفات جنين مى‌شود و مسائلى از اين قبيل پرداخته است.
دراين‌باره مؤلف از نگاشته‌هاى پزشكان پيشين -خصوصاً بقراط- استفاده‌هاى فراوان برده و علاوه بر آن تجربيات و آموخته‌هاى خود را هم در اين زمينه به رشته تحرير درآورده است. از اين‌رو علاوه بر نقل اقوال ديگران گاه سخنان آنها را نيز نقد ميكند.
نكته ديگر در مورد اثر اين‌كه هر چند آنچه حنين در اين اثر مى‌نگارد امروزه رنگ و بوى كهنگى به خود گرفته است، ولى اگر اين مطالب را با تجربيات و دستاوردهاى پزشكى امروز مقايسه كنيم متوجه مى‌شويم كه صحت بسيارى از تعليمات اين نگاشته هنوز به قوت خود باقى است.
در بخش مسائل كتاب -كه مهم‌ترين بخش كتاب است و بيشترين حجم آن را هم به خود اختصاص داده است- مباحث متعددى مطرح شده كه برخى از عناوين عبارت است از:
1. ضررهايى كه به جنين قبل و بعد از ولادت ممكن است وارد شود.
2. آيا اين ضررها تنها مختص به جنين‌هايى است كه قبل از نه ماه به دنيا مى‌آيند يا به بقيه جنين‌ها هم وارد مى‌شود.
3. مدت زمانى كه امراض در جنين مى‌ماند.
4. جنين‌هايى كه قبل از هشت ماه به دنيا مى‌آيند و جنين‌هايى كه بعد از هشت ماه به دنيا مى‌آيند.
5. علت تولد كودكان ناقص الخلقه.
6. سقط و بحران.
7. تفاوت پسر و دختر در اين مبحث.
8. بحران در اطفال.
در خاتمه نيز دو مطلب آمده است: 1. خلاصه‌اى از مباحث گذشته؛ 2. ذكر بعضى از مسائل جزئيه.
وضعيت كتاب
اين كتاب به اهتمام دكتر يوسف حبى بر اساس تنها نسخه خطى به دست آمده از آن (نسخه كتابخانه دولتى مونيخ) كه به سال 1757م استنساخ شده بوده تصحيح و تحقيق شده است. دكتر حبى در ابتدا به بررسى كتاب المولودين و سخن مورخين درباره آن پرداخته است. آنگاه نسخه خطى به دست آمده از اين كتاب را توصيف كرده و در آخر به محتواى كتاب اشاره كرده است.
در تصحيح اين اثر از آن جهت كه نسخه چندان معتبرى از آن در دسترس نبوده، مصحح به شيوه تصحيح قياسى عمل نموده و البته هر جا به ضرورت، نسخه اصلى را داراى اشكال و نادرستى ديده در پاورقى به آن اشاره نموده است.
فهارس اعلام، اماكن، كتب و فهرست الفاظ و مصطلحات كار ديگرى است كه مصحح انجام داده و در انتهاى كتاب آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب