حقائق الطب و جوامع العلاج
| نام کتاب | حقائق الطب و جوامع العلاج |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | جوامع العلاج
حقائق الطب حقائق الطب و جوامع العلاج |
| پدیدآورندگان | ک‍رم‍ان‍ی، م‍ح‍م‍دک‍ری‍م بن اب‍راه‍ی‍م (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | R 128/3 /ک4م3* |
| موضوع | پزشکی اسلامی
پزشکی سنتی |
| ناشر | مطبعة السعادة |
| مکان نشر | کرمان - ایران |
| سال نشر | |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE14157AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«حقائق الطب و جوامع العلاج»، از جمله نگاشته‌هاى پزشكى محمدكريم بن ابراهيم كرمانى (از بزرگان فرقه شيخيه كرمان) است.
اين اثر كه به زبان عربى به رشته تحرير درآمده است، در واقع مشتمل بر دو رساله است: يكى، حقائق الطب و ديگرى جوامع العلاج. حقائق الطب، بيشتر پيرامون كليات دانش پزشكى و مباحث حفظ الصحه است. مؤلف، انگيزه‌اش را از نگارش اين كتاب، تأليف اثرى در باره كليات دانش پزشكى و هماهنگى بين مباحث حكمى و فلسفى و مطالب طبى عنوان كرده است (حقائق الطب، ص 2).
پايان نگارش اين اثر - چنان‌كه مؤلف در خاتمه بيان كرده است - روز چهارشنبه در دهه آخر رجب سال 1264ق بوده است (حقائق الطب، ص 168).
جوامع العلاج، پس از حقائق الطب نگاشته شده است و در باره درمان‌هاى كلى‌اى است كه ويژه بيمارى خاصى نيست و مشتمل بر داروها و مركبات تجربه‌شده آسانى است كه يا توسط خود مؤلف تجربه شده‌اند يا توسط ديگران.
ساختار
كتاب حقائق الطب، داراى يك مقدمه و 10 باب و يك خاتمه است. برخى از ابواب، خود مشتمل بر چندين فصلند.
كتاب جوامع العلاج، مشتمل بر يك مقدمه و 20 باب است. برخى از ابواب، خود داراى چندين فصل يا مقصدند.
گزارش محتوا
عناوين مباحث كتاب حقائق الطب:
مقدمه در بيان موضوعاتى است كه به‌عنوان كليات مى‌توان به آنها نگاه كرد.
باب اول در حقيقت جسم و تقسيم مراتب آن است.
باب دوم در بيان احوال اسطقسات (اركان و عناصر) مركبات در اين عالم است.
باب سوم در بيان كيفيت حصول مزاج به قول مطلق است. اين باب در چهار فصل به رشته تحرير درآمده است.
باب چهارم در بيان احوال اخلاط است.
باب پنجم به بررسى اعضاء اختصاص دارد.
باب ششم كه در دو فصل به رشته تحرير درآمده است، پيرامون قوا، افعال و ارواح است.
باب هفتم مشتمل است بر شش فصل كه در اين فصول شش‌گانه، به معنى صحت و مرض و اسباب و علل صحت و بيمارى پرداخته مى‌شود. اين باب، بزرگ‌ترين بخش كتاب است.
باب هشتم در معرفت دلائل و نشانه‌هاى عمومى امراضى است كه در بدن به سبب اختلالات درونى حاصل مى‌شوند. اين باب، خود مشتمل است بر پنج باب.
باب نهم، در بيان حقيقت بيمارى‌هاست.
باب دهم در كليات حفظ الصحة است.
خاتمه اين اثر، دربرگيرنده اخبار و رواياتى پيرامون كليات دانش پزشكى است.
كتاب حقائق الطب، مانند بسيارى ديگر از نگاشته‌هاى مؤلف، تنها وانويسى و رونويسى از آثار ديگران نيست، بلكه مجموعه‌اى از روايات و تحقيقات مؤلف و نقد و بررسى آراء و سخنان ديگر اطباء است.
خصوصيت ديگر اين اثر، شيوه تحرير مباحث و نگرش مؤلف به مباحث طبى است.
كتاب حقائق الطب، نگاهى فلسفى - روايى به مباحث كليات و زيربنايى طب دارد؛ ازاين‌رو، تنها براى كسانى سودمند است كه اطلاعات قابل توجهى در زمينه طب سنتى دارند، نه كسانى كه در اين زمينه نوآموزند.
از سوى ديگر، تحرير اين مباحث با توجه به موضوعات مطرح‌شده در آنها تحريرى روان و همه‌فهم نيست، بلكه تنها براى كسانى قابل استفاده است كه دانش فلسفى دارند.
عناوين مباحث كتاب جوامع العلاج:
مقدمه در باره امور مربوط به بيمار، علامات غلبه اخلاط و... است.
باب اول در باره امور مربوط به خون است.
باب دوم در باره گشودن گرفتگى‌هاست.
باب سوم در باره شروط اسهال است.
باب چهارم در باره امور مربوط به تنقيه صفراست.
باب پنجم در باره امور مربوط به بلغم است.
باب ششم در باره مباحث مربوط به سوداست.
باب هفتم در باره تنقيه ضدين است.
باب هشتم در باره تنقيه صفرا و سوداست.
باب نهم در باره تنقيه باردين است.
باب دهم در باره چيزهايى است كه اخلاط سه‌گانه (بلغم، صفرا و سودا) را تنقيه مى‌كند.
باب يازدهم در باره تنقيه با قى است.
باب دوازدهم در باره ادرار است.
باب سيزدهم در باره عطسه كردن است.
باب چهاردهم در باره مسكن‌هاست.
باب پانزدهم در باره داغ كردن است.
باب شانزدهم در باره تقويت اعضاى اصلى بدن، مثل مغز و قلب و كبد است.
باب هفدهم در باره مباحث مربوط به معده است.
باب هجدهم در باره تب‌هاست.
باب نوزدهم در باره برخى از عوارض تب‌هاست.
باب بيستم در باره تغذيه بيماران و تدبير كسانى است كه در حال نقاهتند.
وضعيت كتاب
كتاب، در چاپخانه سعادت كرمان به چاپ رسيده است.
اين اثر هيچ پاورقى يا فهرستى - به غير از فهرست مطالب حقائق الطب - ندارد.
پیوندها