کنتوری، سید محمدقلی بن محمدحسین
سيد محمدقلى موسوى نيشابورى كنتورى (۱۱۸۸-۱۲۶۸ق)، فقیه، محدث، مفتى و مرجعِ شیعیان هند، از علماى بزرگ قرن سيزدهم هجرى و از صاحب‌نظران در علم كلام بوده است.
| نام | کنتوری، سید محمدقلی بن محمدحسین |
|---|---|
| نام‌های دیگر | کنتوری هندی، محمدقلی بن محمدحسین
موسوی، محمدقلی بن محمدحسین نیسابوری، محمدقلی بن محمدحسین نیشابوری، سید محمدقلی بن محمدحسین |
| نام پدر | سید محمدحسین |
| متولد | ۵ ذی القعده ۱۱۷۴ یا ۱۱۸۸ق (۱۷۷۴م و ۱۱۵۳ش) |
| محل تولد | کُنتور |
| رحلت | 1260 ق |
| اساتید | سید دلدار علی نقوی |
| برخی آثار | تشیید المطاعن لکشف الضغائن (رد باب دهم از کتاب تحفه اثنا عشریه) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE05685AUTHORCODE |
ولادت
سید محمدقلی موسوی در ۵ ذی القعده ۱۱۷۴ یا ۱۱۸۸ق (۱۷۷۴م و ۱۱۵۳ش) در «کُنتور» زاده شد. نسب وی با ۲۵ واسطه به موسی بن جعفر(ع) می‌رسد .
اجدادش در سلسل انساب علويان، نسبت به امام موساى كاظم(ع) مى‌رساندند. نياكانش پيش‌تر در نيشابور زندگى می‌كردند اما پس از حمله مغول، از ايران به هندوستان كوچيدند. پدرش سید محمدحسین (معروف به الله کَرَم)، از علما و فقهای زمان خویش بود که بسیاری از علوم را نزد مولوی عبدالرب حضرت پوری آموخت و قرآن و بسیاری از کتب حدیثی را مانند تحفه الزائر و حق الیقین از علامه مجلسی و جامع عباسی از شیخ بهایی را استنساخ کرد.
تحصیلات
سید محمدقلی، کتاب‌های اوّلیه را در لکهنو نزد فضلای آن دوره فرا گرفت و پس از آن محضر سید دلدار علی نقوی (۱۱۶۶-۱۲۳۵ق) را درک کرد و در اکثر علوم و فنون به ویژه در علم کلام تبحّر و احاطه بسیار پیدا کرد.
وى مدتى در شهر ميرتهه بر كرسى قضاوت و فتوا نشست.
شاگردان
- فرزندش سید میرحامد حسین (۱۲۴۶-۱۳۰۶ق) صاحب عبقات الانوار؛
- فرزند بزرگترش، مولانا سید سراج حسین (۱۲۱۱-۱۲۷۳ق) حکیم، طبیب، ریاضی دان و صاحب «رساله در مخروطات»؛
- فرزند میانی ، علامه سید اعجاز حسین (۱۲۴۰-۱۲۸۶ق) صاحب کشف الحجب و شذور العقیان؛
- دامادش، سید غلام حسنین کنتوری (۱۲۴۷-۱۳۳۷ق) صاحب انتصار الاسلام؛
- سلطان العلماء سید محمد نقوی نصیرآبادی (۱۱۹۹-۱۲۸۴ق) صاحب طعن الرماح و الضربة الحیدریة.
سیدمحمدقلی در علوم مختلف مانند فقه، تفسیر و حدیث دارای تألیفات متعددی است اما از آن جا که در علم کلام، محقق و صاحب نظر بود، بیشتر آثارش در این حوزه به یادگار مانده است.
یکی از خدمات علامه سیدمحمدقلی، تأسیس کتابخانه ای است که بعدها با تلاش و کوشش فرزندش میرحامدحسین و نوه‌اش سیدناصر حسین، گسترش یافت. این کتابخانه در لکهنو به نام «کتابخانه ناصریه» شهرت دارد و یکی از بزرگ‌ترین کتابخانه‌های شیعه در شهرهای هند و کشورهای اسلامی و مملوّ از کتاب‌های چاپی و خطی از نویسندگان شیعه و سنی است.
وفات
سید محمدقلی در اواخر عمرش به لکهنو بازگشت و به تألیف و خدمات علمی و دینی اشتغال داشت و سرانجام در ۸۴ سالگی در ۹ محرم ۱۲۶۸ ق در شهر لکهنو وفات یافت و در حسینیه خود مدفون شد.[۱]
آثار
- تقریب الأفهام فی تفسیر آیات الأحکام (فارسی)
- تطیهر المؤمنین عن نجاسة المشرکین؛ در احکام نجاست کفار(هند، ۱۲۶۱ق)؛
- احکام عدالت علویه (فارسی)؛ در دوازده باب و یک خاتمه (هند)؛
- أبنیه الافعال؛ در علم صرف (اردو)
- تکمیل المیزان لتعلیم الصبیان؛ شرح کتاب میزان در علم صرف
- الحواشی و المطالعات
- نفاق الشیخین بحکم احادیث الصحیحین؛
- مزیل الوسواس فی ردّ من تبع الخنّاس؛
- رساله در تقیه (فارسی، لکهنو)؛ فرزندش میرحامد حسین آن را به اردو ترجمه و در مجله الاصلاح چاپ کرده است؛
- رساله در گناهان کبیره (فارسی)
- سیف ناصری؛ ردّ باب اول تحفه اثنا عشریه عبدالعزیز دهلوی (که دربارة تاریخ فرقه های شیعه است)؛ نسخه ای از آن در کتابخانه آستان قدس رضوی، به ش ۱۱۴ (در ۲۸۸ برگ وزیری) موجود است؛
- تقلیب المکائد؛ رد باب دوم تحفه اثنا عشریه (فارسی).
- برهان سعادت؛ ردّ باب هفتم تحفه اثنا عشریه (فارسی)[۲]
پانويس