کلیات قاسم انوار

کلیات قاسم انوار، مجموعه آثار منظوم و منثور علی بن نصیر بن هارون بن ابوالقاسم حسینی تبریزی، ملقب به قاسم انوار و متخلص به قاسمی (757- 837ق) است که با تصحیح و مقدمه سعید نفیسی منتشر شده است.

کلیات قاسم انوار
پدیدآوران	ق‍اس‍م‌ ان‍وار، ع‍ل‍ی‌ ب‍ن‌ ن‍ص‍ی‍ر (نويسنده) نفیسی، سعید (مصحح) نفیسی، سعید (مقدمه‌نويس)
ناشر	کتابخانه سنايی
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1337ش
چاپ	1
موضوع	شعر فارسی - قرن 9ق. - شعر عرفانی - قرن 9ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نفیسی معتقد است که قاسم انوار را نمی‌توان جز سرایندگان پایه اول و دوم زبان فارسی قرار داد و در میان سخن‌سرایان تصوف نیز پایه نخستین را ندارد. در سخن او، آن لطف کلام و زیبایی الفاظ و خوش آهنگی که شعر فارسی را در سراسر جهان معروف کرده، نیست؛ اما جای شک نیست که وی مانند مولانا جلال‌الدین، در بند لفظ نبوده و در پی معنی گشته است و مقصود وی از شاعری، بیان کردن افکار بلند حکیمانه و عارفانه‌ای است که داشته است و به همین جهت است که سخن وی در میان سرایندگان فارسی‌زبان، به غزل‌های جلال‌الدین بیش از دیگران ماننده است.

غزل و مثنوی او، تقریبا در عرض یکدیگر است و گاهی مثنویات او را می‌توان بر غزلیاتش، ترجیح داد. اما اینکه دولتشاه در «تذکرة الشعراء» سخن وی را به شعر حافظ تشبیه کرده است، به‌هیچ‌وجه درست نیست و هیچ یک از خصایص شعر حافظ را نمی‌توان در سخنان او یافت. تنها گاهی به وزن و قافیه و ردیف غزلیات حافظ، غزل سروده است.

خاصیت عمده شعر او مانند مولانا جلال‌الدین، این است که مشحون و مملو از آیات قرآن و بیشتر از سخنان و تعبیرات بزرگان تصوف است و از بسیاری از ایشان، در شعر خود، یاد کرده است. پیداست که وی مردی حکیم و آشنا به معارف اسلامی بوده است و در ادب و حکمت و فقه نیز دست داشته و از دانایان روزگار خود به‌شمار می‌رفته است.

در متن این نسخه از کتاب آنچه به نظم و نثر فارسی از وی مانده، چاپ شده است. این مجلد، شامل دیوان غزلیات و ترجیع‌بند و مراثی و مقطعات و ملمعات به زبان گیلک و زبان ترکی آذربایجان و رباعیات است. پس از آن، مثنویات کوتاه وی به اوزان مختلف و سه مثنوی مستقل: بیان واقعه دیدن امیر تیمور، صد مقام در اصطلاح صوفیه یا رساله عدد مقامات و انیس العارفین و سپس دو رساله نثر آمده است.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.