کلیات اشعار مولانا عرفی شیرازی
کلیات عرفی شیرازی، مشتمل بر رساله نفسیه، قصاید، ترجیع‌بند، ترکیب‌بند، غزلیات، رباعیات، ساقی‌نامه و مثنویات جمال‌الدین عرفی شیرازی (م 999ق) شاعر دوره صفوی است که بیشتر در هند مشهور بوده است. این اثر به کوشش غلامحسین جواهری (وجدی) منتشر شده است.
| کلیات اشعار مولانا عرفی شیرازی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جواهری، غلام حسین (نويسنده) عرفی شیرازی، جمال‌الدین محمد (سراينده) |
| عنوان‌های دیگر | دیوان عرفی شیرازی ** شامل رساله نفسیه - قصاید - ترجیع بند - ترکیب بند - غزلیات - رباعیات - ساقی نامه - مثنویات ** کلیات اشعار مولانا عرفی شیرازی |
| ناشر | کتابخانه سنايی |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 10ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 9د 6031 PIR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
در ابتدای کتاب، به شرح حال و نام و نسب عرفی به‌اختصار و به اخلاق و عقاید او با تفصیل بیشتر پرداخته شده است[۱]. عرفی، در زمینه سخن مزیت‌های مخصوصی دارد؛ به‌طوری‌که تمام شعرا و گویندگان هم‌دوره او این حقیقت را تصدیق داشتند؛ حتی فیضی که ملک‌الشعرای دربار و سخن‌شناس توانایی بود نمی‌توانست طرز جدید و ابتکار عرفی را منکر شود و مکرر در مکاتبات خود، او را به وسعت فکر و قدرت ایجاد می‌ستود. نظیری نیشابوری که از سخن‌سرایان مسلم است و قدر او را در قصیده، هم‌سنگ انوری گرفته‌اند، در استقبال یکی از قصاید عرفی شکست خورده و در پایان بعد از عجز و اقرار به ناتوانی، خود را به پیروی از او ملزم می‌کند:
| به طرز وی دو سه بیتی دگر ادا سازم | که بهر دعوی او قاطع است برهانی[۲] |
وجدی، معتقد است که تمام آثار منظوم و منثور عرفی از فهرست این کتاب خارج نیست؛ چون همان طور که در دیباچه نوشته شده آثار پراکنده عرفی به شکل قصیده و غزل و رساله نفسیه که هرکدام جداگانه چاپ می‌شده، ظن اهل تحقیق را قوی کرده و احتمال داده‌اند که ممکن است آثار دیگری از او به‌جای مانده باشد، ولی با نسخه‌های متعدد و تحقیقاتی که روی آثار او شده، حدود آثار عرفی از فهرست این کتاب خارج نیست[۳].
به‌طوری‌که در این کتاب ملاحظه می‌کنید تعداد قصاید از 50 و غزلیات از 500 و رباعیات و قطعات، ترکیبات و ترجیعات و مثنویات او از صدها شعر متجاوز است. درباره رساله نفسیه که در ابتدای کتاب آمده و به زحمت زیاد به آن دسترسی پیدا شده، خیلی از تذکره‌نویسان از کلمه آن دچار اشتباه شده‌اند و آن را «نفیسه» نوشته‌اند؛ درصورتی‌که نام آن، «نفسیه» است و کلمه نفس در چند جای آن تکرار شده... نکاتی که این رساله دارد به یک سلسله مواعظ از قبیل تهذیب و تزکیه نفس و ارائه طریق به‌سوی حقیقت اختصاص یافته است[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.